Ως σωματική ενσυνειδητότητα μπορεί να ορίσει κανείς την ικανότητα να κάνεις ένα βήμα πίσω σε αυτό που σου «λέει» το νευρικό σου σύστημα. Κάνεις ένα βήμα πίσω, το παρατηρείς και νιώθεις τον παλμό του. Έπειτα, με συνειδητό τρόπο αποφασίζεις τι θέλεις να κάνεις, αντί να ακολουθείς προϋπάρχοντα δυσλειτουργικά μοτίβα και τη συμπεριφορά που αυτά υπαγορεύουν.
Η ενσυνειδητότητα είναι μια δημοφιλής λέξη-κλειδί στον τομέα της θεραπείας και της προσωπικής ανάπτυξης. Οι ειδικοί ορίζουν την ενσυνειδητότητα ως την βασική ικανότητα του ανθρώπου να έχει πλήρη επίγνωση του παρόντος, να αντιλαμβάνεται που βρίσκεται και τι κάνει, και να μην αντιδρά υπερβολικά ή αποσπάται από τον περιβάλλοντα χώρο. Στην καθημερινή γλώσσα, ενσυνειδητότητα σημαίνει ζω τη στιγμή.
Ακούγεται ωραίο, έτσι δεν είναι; Στην πραγματικότητα είναι λίγο πιο περίπλοκο απ’ όσο φαίνεται. Όπως επισημαίνει ο Peter Levine, το τραύμα μας στερεί την ικανότητα να βιώνουμε το παρόν. Η αντιλαμβανόμενη απειλή στο νευρικό μας σύστημα παραμένει συνεχώς ενεργοποιημένη, με αποτέλεσμα να ασχολούμαστε αυτομάτως με το παρελθόν ή να προβάλλουμε το παρελθόν στο μέλλον.
Ορισμένοι άνθρωποι μάλιστα το κάνουν αυτό σε τέτοιο βαθμό, που δεν αντιλαμβάνονται ότι το κάνουν. Έχουν ξεχάσει πως είναι να ηρεμείς και να απολαμβάνεις το παρόν (ή δεν το έμαθαν ποτέ). Είναι συγκλονιστικό να ακούς μαρτυρίες ανθρώπων όταν μαθαίνουν απλά να «είναι», να αφουγκράζονται την αίσθηση ενός ανθρώπινου οργανισμού γεμάτου ζωή, αντί να ανησυχούν και να επιδίδονται στο άγχος.
Η επίδραση της σωματικής θεραπείας είναι εμφανής στην ενασχόληση με αυτά τα ζητήματα. Ως ενσυνειδητότητα του σώματος μπορεί να ορίσει κανείς την ικανότητα να κάνεις ένα βήμα πίσω σε αυτό που σου ‘’λέει’’ το νευρικό σου σύστημα. Κάνεις ένα βήμα πίσω, το παρατηρείς και νιώθεις τον παλμό του. Έπειτα, με συνειδητό τρόπο αποφασίζεις τι θέλεις να κάνεις, αντί να ακολουθείς προϋπάρχοντα δυσλειτουργικά μοτίβα και τη συμπεριφορά που αυτά υπαγορεύουν.
Να ένα παράδειγμα αντιπροσωπευτικό από όλους τους ανθρώπους με τους οποίους έχω συνεργαστεί. Ο Bernard μεγάλωσε σ’ένα ζόρικο και αδιάφορο περιβάλλον. Δεν υπήρχε κανένας στο περιβάλλον του που να μπορούσε να εμπιστευτεί. Πολλοί άνθρωποι γύρω του πήραν ό,τι μπορούσαν από εκείνον, με όποια μέσα ήταν διαθέσιμα σε αυτούς. Συνειδητοποιώντας, λοιπόν, ότι αυτός ο τρόπος ζωής τον στιγμάτισε, άρχισε να δουλεύει μαζί μου και σταδιακά θεμελιώσαμε μια παραγωγική θεραπευτική σχέση.
Μια μέρα, πολύ σύντομα μετά το ξεκίνημα της συνεργασίας μας, άλλαξα τις καρέκλες στο γραφείο μου.Προετοιμαζόμουν να ξεκινήσω μια νέα ομάδα και χρειαζόμουν πιο άνετες καρέκλες.Στην αρχή της επόμενης συνεδρίασης του Bernard, παρατήρησα ότι αυτό τράβηξε την προσοχή του, γι’ αυτό τον ενθάρρυνα να λάβει υπόψιν τις περιβαλλοντικές αλλαγές και να παρατηρήσει τις αισθήσεις στο σώμα του. Το σώμα του άρχισε να κουλουριάζει και το πρόσωπο του έγινε σκληρό. Με ρώτησε αν είχα κάνει τις αλλαγές και πήρα αυτές τις καρέκλες απλώς για να ταράξω τους ανθρώπους, να τους προκαλέσω θυμό, ώστε να βγάλουν το κόστος τους μέσα από τις θεραπείες. Με κοίταξε σαν να είχα προσπαθήσει να τον ξεγελάσω.
Ο Bernard πρόβαλε το παρελθόν του στο παρόν και πιθανώς το χρησιμοποιούσε αυτό για να κάνει προβλέψεις σχετικά με το μέλλον του – ή τουλάχιστον το μέλλον της θεραπείας του μαζί μου. Τόσο η εκπαίδευση όσο και ο ανθρωπισμός μου με ενθάρρυναν να είμαι ξεκάθαρος σε τέτοια θέματα, οπότε απεκάλυψα το λόγο για τις αλλαγές στην διακόσμηση του γραφείου μου. Αμέσως αυτός μαλάκωσε, χαλάρωσε και άρχισε να αναστοχάζεται τις σκέψεις του.
Τώρα έπρεπε να δουλέψουμε με κάτι. Το σώμα του είχε εκδηλώσει σε μεγάλο βαθμό ένα σήμα κινδύνου, ενώ δεν υπήρχε πραγματικά απειλή, είτε στο γραφείο μου είτε στη μεταξύ μας σχέση. Αν δεν ήμουν προετοιμασμένος να το αντιμετωπίσω ήρεμα, θα μπορούσα να καταστρέψω άσκοπα τη σχέση, όπως επίσης και κάθε όφελος που θα μπορούσε να έχει αποκτήσει.
Όταν το συζητήσαμε, είπε ότι ένιωσε αποπροσανατολισμένος καθώς έμπαινε στο γραφείο. Καθώς τον ενεθάρρυνα να παρατηρήσει τις σωματικές του αισθήσεις, είπε ότι ένιωσε μια ενέργεια στο σώμα του, μια ώθηση για κίνηση στα χέρια και τις γροθιές του, ένα κάψιμο στο στήθος και θυμό. Στο μέλλον, αν μπορέσει να αντιληφθεί αυτήν την αυτόματη αντίδραση του σώματος του, να τη δεχτεί και να την αμφισβητήσει, θα έχει κατακτήσει τη σωματική ενσυνειδητότητα. Θα έχει αναπτύξει ενεργό έλεγχο σε αυτήν την αντανακλαστική αντίδραση. Με το πέρασμα του χρόνου θα χαλαρώσει, καθώς το νευρικό του σύστημα θα βελτιώνεται στο να διαχωρίζει πότε πρέπει για προστατευτικούς λόγους να νιώθει απειλή.
Αυτές οι αυτόματες σωματικές και συμπεριφορικές αποκρίσεις μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε κατάσταση, με αμέτρητους διαφορετικούς τρόπους. Η σωματική ενσυνειδητότητα δημιουργεί τη σύνδεση νου και σώματος στα σημεία που αυτή εκλείπει. Μας επιτρέπει να χρησιμοποιούμε τις σωματικές μας αποκρίσεις σαν πηγή πληροφόρησης χωρίς να τους επιτρέπουμε να μας κυριεύουν. Αυτό το είδος θεραπείας μειώνει την εγρήγορση σε καταστάσεις αντιλαμβανόμενης απειλής και την υπερδιέγερση του νευρικού συστήματος. Αυτά τα παλιά τραυματικά υπολείμματα μπορεί να στρεσάρουν το σώμα και να προκαλέσουν εξάντληση. Θεωρείται επίσης ότι συμβάλλουν σε πολλά προβλήματα υγείας.
Η πλήρης ενσωμάτωση στην παρούσα στιγμή μπορεί να είναι μια πραγματικά υπέροχη εμπειρία.Δεν υπάρχει τρόπος να το εξηγήσετε αν δεν το έχετε αισθανθεί. Το έχω δει να συμβαίνει πολλές φορές στο γραφείο μου. Ο χρόνος ενασχόλησης με τη φύση η με τα ζώα είναι συχνά βοηθητικός σε αυτήν την αναζήτηση. Καθώς αναπτύσσετε αυτή την δεξιότητα, είναι σημαντικό να δουλεύετε θεραπευτικά με ένα θεραπευτή ή άλλον έμπιστο μέντορα που έχει εκπαιδευτεί στην σωματική ενσυνειδητότητα και έχει ένα σταθερό νευρικό σύστημα.
