Η επιστροφή μας στη χαμένη παιδικότητα αφορά στην επαφή και έκφραση του εαυτού μας, όπως όταν κάναμε ως παιδιά. Να γελάμε όταν χαιρόμαστε και όχι όταν νιώθουμε αμηχανία ή επειδή θέλουμε να καλύψουμε ένα κενό. Να στεναχωριόμαστε επειδή το νιώθουμε και όχι να χρησιμοποιούμε το μυαλό και την σκέψη για να μας πείσουμε ότι δεν πρέπει να στεναχωριόμαστε.
Η παιδικότητα είναι μια λέξη παρεξηγημένη. Καθώς μεγαλώνουμε ενστερνιζόμαστε μια ιδέα ότι χρειάζεται να απαρνηθούμε την παιδικότητά μας προκειμένου να θεωρούμαστε «ώριμοι». Συνδυαστικά με αυτό, μαθαίνουμε πώς να κρύβουμε, να ελέγχουμε, να καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, προκειμένου να μην «κάνουμε σαν παιδιά». Μα πόσο λειτουργικό θα ήταν στην πραγματικότητα εάν οι ενήλικες κρατούσαν έστω την μισή από την ευκολία που έχουν τα παιδιά να είναι ο εαυτός τους; Ενδεχομένως, να μην χρειαζόταν πια ο κόσμος ψυχοθεραπεία αν είχε διατηρηθεί αυτή η τόσο απλή αλλά σπουδαία αρετή. Ο αυθορμητισμός και η πηγαία έκφραση. Η απλή έκφραση του ότι «αυτό με πονάει» και το δείχνω ή «αυτό με ευχαριστεί» και το λέω.
Πολύ συχνά, οι ενήλικες που ξεκινούν ψυχοθεραπεία χρειάζεται να δουλέψουν αυτή την επαφή και ειλικρινή εξωτερίκευση με το τι αισθάνονται και νιώθουν. Είναι οι περιπτώσεις των ανθρώπων, μαζί και εγώ έχω υπάρξει, που η μάσκα για να μην πληγώσουμε τους άλλους, να μην απομακρύνουμε τους άλλους, να μην μας κρίνουν οι άλλοι, έχει ισχυροποιηθεί περισσότερο από την αληθινή μας ταυτότητα. Γι’αυτό, λοιπόν, η επιστροφή στην ειλικρινή αυθεντική έκφραση, σαν αυτή που κάποτε πηγαία κατείχαμε ως παιδιά, μπορώ να πω με βεβαιότητα πως είναι απαραίτητη σε κάθε ενήλικα που θέλει να ζει με ψυχική υγεία. Ειδάλλως, κυκλοφορούμε στον κόσμο με μια περσόνα (επίπλαστη προσωπικότητα) που ούτε εμείς οι ίδιοι δεν γνωρίζουμε ότι δεν είναι ο αληθινός μας εαυτός. Γιατί η μεταμόρφωση από αυτό που πραγματικά είναι κανείς σε αυτό που χρειάζεται να δείχνει προς τα έξω συμβαίνει σε μικρή ηλικία, μέσα από βιώματα που στην συνέχεια πλέουν αμέριμνα στη θάλασσα του ασυνειδήτου.
Η επιστροφή μας, λοιπόν, στη χαμένη παιδικότητα αφορά στην επαφή και έκφραση του εαυτού μας, όπως όταν κάναμε ως παιδιά. Να γελάμε όταν χαιρόμαστε και όχι όταν νιώθουμε αμηχανία ή επειδή θέλουμε να καλύψουμε ένα κενό. Να στεναχωριόμαστε επειδή το νιώθουμε και όχι να χρησιμοποιούμε το μυαλό και την σκέψη για να μας πείσουμε ότι δεν πρέπει να στεναχωριόμαστε. Επανεκπαιδεύοντας, έτσι, τον εαυτό μας και αποκτώντας συνειδητή επαφή με εμάς και με τα συναισθήματά μας, γινόμαστε αντίστοιχα γονείς που μεγαλώνουν ευτυχισμένα και υγιή παιδιά. Όχι επειδή είναι πάντα χαρούμενα. Επειδή έχουν μάθει να αποδέχονται και να είναι καλά με αυτό που είναι, με όλη δηλαδή την γκάμα των συναισθημάτων και διαθέσεων του Εαυτού τους. Η παιδική, λοιπόν, ευκολία του να υπάρχεις και να ζεις με αυτό που είσαι είναι ένα χάρισμα και ένα ζητούμενο για όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας.
Η Εκφραστική Ψυχοθεραπεία μέσω Τέχνης, ακριβώς επειδή χρησιμοποιεί καλλιτεχνικά υλικά, αισθητηριακά ερεθίσματα, κίνηση και μουσική, μας επιτρέπει να δημιουργήσουμε ελεύθερα, χωρίς σωστό ή λάθος, χωρίς καμία αξιολόγηση ή κριτική. Πολλές φορές αυτό, για όσους είναι συνηθισμένοι να ζουν με έλεγχο, μπορεί να φαίνεται τόσο πρωτόγνωρο, όσο και ευεργετικό. Το καλλιτεχνικό, ωστόσο, αποτέλεσμα δεν έχει σημασία και αυτό είναι που επιτρέπει στον θεραπευόμενο να αποκαλύπτεται και να γίνεται όλο και πιο πολύ ο εαυτός του, τόσο σε αυτά που λέει όσο και σε όσα δημιουργεί. Η έκφραση του αληθινού εαυτού, στη συνέχεια, μεταφέρεται από τον χώρο και το χρόνο της συνεδρίας στο χώρο και το χρόνο της καθημερινής ζωής. Γι’αυτό και παραπάνω χρησιμοποίησα τον όρο επανεκπαίδευση. Στην πραγματικότητα, επανεκπαιδεύεται κανείς στο πώς να ζει, κάτι το οποίο έχουμε όλοι την δυνατότητα να το επιλέξουμε και να το πράξουμε συνειδητά και η Εκφραστική Ψυχοθεραπεία μέσω Τέχνης εστιάζει ιδιαιτέρως στο πώς κανείς εκφράζεται και πώς δημιουργεί αυτό που πραγματικά θέλει και αυτό που είναι.
Τα είδη Τέχνης που μπορούν να αξιοποιηθούν, μας φέρνουν σε επαφή και μας βοηθούν να αναπτύξουμε εξίσου την συναισθηματική πλευρά του εαυτού μας. Είναι η πλευρά μας που συνήθως θεωρείται ως η αδύναμη, αλλά η αδυναμία ξεκινά και τελειώνει όταν τα συναισθήματα εκφράζονται και παύουν να αντιμετωπίζονται ως εχθροί μας, αλλά γίνονται φίλοι μας. Έτσι, συνδεόμαστε με την γλυκύτητα, την αγάπη, την αποδοχή, το φυσικό γέλιο, το φυσικό δάκρυ, τα θέλω, τις ανάγκες μας, την δημιουργικότητα, την ροή και την διαίσθησή μας. Με άλλα λόγια, μαθαίνουμε το πώς να είμαστε εμείς, ολόκληροι.
Συγγραφέας: Ειρήνη Βαρίνου, Ψυχολόγος & Ψυχοθεραπεύτρια μέσω Εκφραστικών Τεχνών, Ιδρυτικό Μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Εκφραστικών Θεραπευτών μέσω Τέχνης & Jungian Coaches
