Όταν ένα μέλος της οικογένειας, φορτώνεται το ψυχολογικό βάρος από τα θέματα που δεν μπορεί να επιλύσει η οικογένεια.
Στη Βίβλο, ο Ααρών επιλεγεί μια κατσίκα για λογαριασμό ολόκληρης της φυλής, ρίχνει πάνω της τις αμαρτίες όλων των μελών της και στη συνέχεια την εξορίζει στην άγρια φύση. Τα πράγματα έγιναν πολύ καλύτερα μετά για τα μέλη της φυλής, αφού είχαν απελευθερωθεί από τις αμαρτίες τους, οποιεσδήποτε μπορεί να ήταν αυτές.
Όλοι αισθάνθηκαν καλύτερα, αν και δεν είχαν προσδιορίσει συγκεκριμένα τις αμαρτίες τους, ούτε είχαν εξιλεωθεί γι’ αυτές. Είχαν απλά συμφωνήσει να τις φορτώσουν στην κατσίκα. Εάν και αυτή η ψευδεπίγραφη λογική ήταν προφανής σε οποιονδήποτε, δεν συζητήθηκε ποτέ. Γιατί να αμφισβητήσουν έναν προ-συμφωνημένο τρόπο που τους κάνει όλους να αισθάνονται καλύτερα;
Τώρα σχετικά με αυτή την κατσίκα. Επιλέχθηκε από το κοπάδι και την έστειλαν στην έρημο, για λόγους που έχουν να κάνουν με τις αμαρτίες των άλλων. Η κατσίκα δεν είχε κάνει τίποτα για να αξίζει την εξορία.
Γίνε καλύτερος Θεραπευτής/τρια με το ΑCADEMY Επιμορφωτικό Σεμινάριο: «Ο Ίρβιν Γιάλομ και η Τέχνη της Ψυχοθεραπείας»
Αλλά μόλις οι στάχτες είχαν κρυώσει από τις τελετουργίες της εξορίας της, η κατσίκα έμεινε μόνη στην έρημο, απομονωμένη από το κοπάδι της, σε άγνωστο έδαφος και ξαφνικά έπρεπε να τα βγάλει πέρα μόνη της. Αντιμετώπιζε κινδύνους από τα αρπακτικά ζώα˙ δυσκολευόταν να βρει τροφή και καταφύγιo και ζούσε συνέχεια με την θλιβερή ανασφάλεια ενός ζώου αγέλης χωρίς το κοπάδι.
Στις δυσλειτουργικές οικογένειες, για λόγους ανάλογους με εκείνους που επινόησε ο Ααρών, μπορεί επίσης να υπάρχει ένα καθορισμένο πρόσωπο που έχει επιλεγεί για το ρόλο του αποδιοπομπαίου τράγου. Σε ένα οικογενειακό σύστημα, η διαδικασία επιλογής είναι λιγότερο εμφανής από ό,τι στην περίπτωση του Ααρών.
Προκύπτει περισσότερο από τη συναινετική και παθολογική αποφυγή που μετεξελίσσεται σε ένα σιωπηλό κώδικα συμπεριφοράς: ένα άτομο επιλέγεται για να κουβαλήσει το κύριο βάρος της κάθε ψυχολογικής δυσφορίας που βιώνει η οικογένεια στο σύνολό της. Αυτό δικαιολογείται με την επανάληψη των ιστοριών που έχουν δημιουργήσει και στη συνέχεια ενισχύουν την εικόνα του αποδιοπομπαίου τράγου σαν ένα πρόσωπο που είναι άξιο περιφρόνησης και δυσφήμησης.
Όπως και η δυνατή κατσίκα που επέλεξε ο Ααρών, έτσι και στην οικογένεια, ο αποδιοπομπαίος τράγος είναι επίσης συχνά το ισχυρότερο και υγιέστερο μέλος της οικογένειας. Εκ πρώτης όψεως, αυτό μπορεί να ακούγεται αντιφατικό.
Αλλά σκεφτείτε το λίγο περισσότερο: στην περίπτωση του Ααρών, δεν θα υπήρχε καμία ομαδική ευχαρίστηση αν έδιωχναν ένα αδύναμο ζώο που θα μπορούσε εύκολα να πεθάνει ούτως ή άλλως, γιατί αυτό δεν θα ικανοποιούσε τις ανάγκες της φυλής που ήθελε να σταλούν μακριά οι αμαρτίες τους με ένα ισχυρό όχημα, μια δυνατή κατσίκα που θα μπορούσε να φέρει εις πέρας την ευθύνη να κουβαλήσει το βάρος. Έτσι είναι και στις οικογένειες: το στοχευμένο άτομο είναι συχνά το πιο ολοκληρωμένο, το πιο δυνατό.
Ο αποδιοπομπαίος τράγος, πρέπει να είναι αρκετά δυνατός για να αντέξει το βάρος των φωνών που τον σπρώχνουν μακριά, φωνές που θα μπορούσαν εύκολα και γρήγορα να κατατροπώσουν ένα ασθενέστερο πρόσωπο.
Η διαδικασία του “αποδιοπομπαίου τράγου” θα αποτύγχανε, εάν το βάρος των αμαρτιών σκότωνε την κατσίκα πριν ακόμη την κυνηγήσουν έξω από την πόλη. Η κάθαρση είναι ο στόχος. Η κατσίκα πρέπει να είναι αρκετά δυνατή για να υποφέρει, ώστε να μην υποφέρουν τα μέλη της φυλής.
Ακριβώς όπως η κατσίκα ήταν αθώα, παρά το γεγονός ότι την έστελναν στον μοναχικό θάνατό της, έτσι και ο ανθρώπινος “αποδιοπομπαίος τράγος” είναι αθώος όλων των κατηγοριών. Μπορεί να μην είναι ένα τέλειο ανθρώπινο ον, αλλά δεν είναι διαφορετικός από οποιονδήποτε άλλο με ελαττώματα. Δεν είναι ο χαρακτήρας του ή οι ενέργειές του που προκάλεσαν την άμεση εξορία του.
Είναι ο τρόπος που ο χαρακτήρας του και οι δράσεις του και συχνά τα επιτεύγματά του, έχουν βιωθεί από τα δυσλειτουργικά μέλη της οικογένειας, τα οποία για δικούς τους μη εξετασμένους λόγους πρέπει να διώξουν αυτό το άτομο από το οικογενειακό βασίλειο προκειμένου να αποφύγουν να ψάξουν στη δική τους συνείδηση.
Πρέπει να τιμωρήσουν το εξιλαστήριο θύμα επειδή η ίδια η ύπαρξή του προκαλεί, τη δυσφορία που αισθάνονται τα μέλη της οικογένειας, η οποία είναι στην πραγματικότητα ένα αποτέλεσμα των δικών τους ανεπίλυτων ζητημάτων.
Μπορεί ένα ανθρώπινο εξιλαστήριο θύμα να πεθάνει σαν την κατσίκα του παρελθόντος; Μπορεί. Εάν όχι σωματικά, σίγουρα ψυχολογικά.
Είναι δύσκολο για τον αποδιοπομπαίο τράγο να πιστέψει ότι η οικογένειά του θα τον αντιμετώπιζε με αυτό τον εξωφρενικό τρόπο, αν δεν ήταν ένοχος για κάποια σοβαρή αμαρτία. Ταλαιπωρεί το μυαλό του και την καρδιά του για να καταλάβει, αλλά δεν μπορεί. Οι λόγοι που του δίνονται για την κακομεταχείριση φαίνονται ρηχοί, μικροπρεπείς και ελλιπείς. Είναι δύσκολο για εκείνον να πιστέψει ότι αυτά τα μικρά παραπτώματα θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τέτοια βαριά καταδίκη.
Αρχίζει να αμφιβάλλει για τη δική του εκδοχή του πραγματικότητας, δεδομένου ότι η δική του οικογένεια υποστηρίζει μια αφήγηση διαφορετική από τη δική του, σχετικά με το ποιος είναι και τι κάνει ή έχει κάνει. Μαθαίνει ότι αν προσπαθήσει να ξεκαθαρίσει το θέμα, θα κατηγορηθεί ότι «παίζει το θύμα» ή ότι είναι εγωιστής ή ότι υπερβάλει.
Είναι σε θέση να διατηρήσει την άποψη ότι αυτή η εκτίμηση και η αντιμετώπιση δεν είναι σωστή, ώσπου μια μέρα, αποθαρρύνεται εντελώς και τα παρατάει. Το συνολικό βάρος της εξορίας κατακάθεται πάνω του. Είναι μόνος. Δεν προσπαθεί να κατανοήσει ή να εξηγήσει πια τίποτα. Έχει μετακινηθεί στο σημείο της αποδοχής μιας μοίρας που δεν βγάζει κανένα νόημα για αυτόν.
Για να έχει καλή ψυχική υγεία σε αυτό το σημείο προτείνει να συμφιλιωθεί με την ιδέα να αφήσει πίσω την οικογένεια, στην οποία είναι τόσο απόλυτα αποτυχημένος. Και αν είναι δυνατός και καλά υποστηριζόμενος από τους φίλους του, μπορεί να είναι σε θέση να το πράξει.
Θα πληρώσει ένα δια βίου τίμημα για τις αμαρτίες που δεν διέπραξε, όμως, είναι δύσκολο και οδυνηρό να αποβάλει κανείς τον εαυτό του από την οικογένειά του. Έρχεται σε αντίθεση με τις πιο βασικές ανάγκες του ανθρώπου για το σπίτι, το καταφύγιο και την ασφάλεια. Είναι μια σκληρή και αδικαιολόγητη δέσμευση για μια οικογένεια να μετατρέπει ένα μέλος σε εξιλαστήριο θύμα.
Γίνε καλύτερος Θεραπευτής/τρια με το ΑCADEMY Επιμορφωτικό Σεμινάριο: «Αξιολόγηση και Παρέμβαση με Αυτοκτονικούς Θεραπευόμενους»
Αν κοιτάξετε την έρευνα σχετικά με την τύχη των ατόμων που έχουν δεχθεί αδυσώπητο εκφοβισμό, μπορείτε να εξάγετε συμπεράσματα σχετικά με το τι συμβαίνει στα μέλη- εξιλαστήρια θύματα της οικογένειας: η διαδικασία αυτή είναι εκφοβισμός με εστιασμένη και μακροχρόνια ένταση. Μερικά εκφοβισμένα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται τα ίδια θύτες.
Ορισμένα αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες για την αποφυγή και την αντιμετώπιση του εκφοβισμού, αν και τα σημάδια ότι έχουν εκφοβιστεί μπορεί να εισχωρήσουν στη ζωή τους με πολλούς τρόπους στα επόμενα χρόνια που θα ακολουθήσουν. Άλλα παιδιά, ωστόσο, δεν επιβιώνουν, αφού οδηγούνται στην αυτοκτονία.
Αν είστε ο αποδιοπομπαίος τράγος στην οικογένειά σας, παρακαλούμε να αναζητήσετε επαγγελματική βοήθεια από ψυχολόγο. Πολύ πιθανό να μην είστε σε θέση να παρέμβετε σε ένα δυσλειτουργικό σύστημα που αντιμετωπίζει ένα από τα μέλη του με αυτόν τον τρόπο. Μπορεί να συνεχίσετε να αντιμετωπίζετε τις μάταιες προσπάθειες να δικαιολογηθείτε στην οικογένειά σας.
Μπορεί να αδυνατείτε να κατανοήσετε τον τρόπο με τον οποίο σας αντιμετωπίζουν. Μπορεί να αρχίσετε να αμφιβάλλετε για τη δική σας εκδοχή της ιστορίας της ζωής σας. Το κόστος είναι πολύ υψηλό. Παρακαλώ βρείτε έναν ψυχολόγο που μπορεί να σας βοηθήσει να ξετυλίξετε τις μυθοπλασίες που υπονομεύουν την αλήθεια για τη ζωή σας και για το ποιοι είστε.
Μια καλή ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να σας βοηθήσει να απελευθερωθείτε από τα δεσμά του πόνου, της ενοχής και της ντροπής που δεν έχετε δημιουργήσει και τα οποία δεν δικαιολογούνται.
Δεν γεννηθήκατε για να κουβαλάτε τις αμαρτίες των άλλων όπως και η κατσίκα του Ααρών… δεν γεννηθήκατε για μια τέτοια μοίρα.
Πηγή: goodtherapy.org
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
