Με αφορμή το θεατρικό έργο ‘Οι Επιβάτες’ του Flavio Goldman, γεννιούνται πολλά ερωτήματα για μια σχέση που πάντα θα προκαλεί φαντασιώσεις, περιέργεια, έντονα συναισθήματα. Αυτή του θεραπευτή – θεραπευόμενου.
Η πλοκή του έργου έχει να κάνει με τον εγκλωβισμό του ασθενούς και του θεραπευτή του στο ασανσέρ που μόλις χάλασε και σταμάτησε κατά την άνοδό του, πριν ξεκινήσει η συνεδρία.
Η εικόνα του ζεύγους σε ένα τόσο στενό χώρο, εκτός θεραπευτικού δωματίου, εκτός καθιερωμένων πλαισίων αναδύει πολλά ερωτήματα. Έχουν να κάνουν με το κατά πόσο θα αποκαλυφθεί ο θεραπευτής. Με το πώς θα αντιδράσει ο ασθενής. Ποια θα είναι η αλληλεπίδραση τους σε ένα τέτοιο περιβάλλον, και σε μια συνθήκη εγκλωβισμού, που προκαλεί φόβο και ανασφάλεια;
Για κάποιους ασθενείς αυτό το συμβάν μπορεί να εκπληρώνει μια κρυφή επιθυμία να ανακαλύψουν μια άλλη πλευρά του θεραπευτή τους, πέραν της επαγγελματικής του ταυτότητας και του οριοθετημένου πλαισίου. Ενδεχομένως να εκπληρώνονται φαντασιώσεις του ασθενούς, που δεν θα τολμούσε να αναφέρει στον θεραπευτή του. Πχ να τον δει σε κατάσταση αδυναμίας.
Από την άλλη, κάποιοι θεραπευόμενοι πιθανόν να μην άντεχαν να βιώσουν το θεραπευτή τους σε κατάσταση αβοηθησίας και αγωνίας. Για άλλους μπορεί να είναι πολύ άβολο να πρέπει να βρεθούν εκτός καθορισμένου πλαισίου μαζί του. Μπορεί να προκαλέσει αμηχανία, ντροπή, αγωνία. Κάθε πιθανή αντίδραση έχει να κάνει με τον τρόπο συσχέτισης του θεραπευόμενου. Ένας ασθενής ντροπαλός στην αλληλεπίδρασή του με τους ανθρώπους θα νιώσει τον ίδιο φόβο έκθεσης και στη συγκεκριμένη συνθήκη.
Άραγε για ποιον από τους δύο λειτουργεί πιο απειλητικά αυτή η αλλαγή πλαισίου (το να βρίσκονται στο ασανσέρ και όχι στο θεραπευτικό δωμάτιο); Είναι απορρυθμιστικό για το θεραπευόμενο, αλλά και ο θεραπευτής καλείται να ανταποκριθεί σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Θα κρατήσει τις ισορροπίες; Θα εξωτερικεύσει το φόβο του για το χαλασμένο ασανσέρ, θα αποκαλύψει προσωπικά στοιχεία; Ποιος θα είναι ο βαθμός συσχέτισης με τον θεραπευόμενό του; Πρόκειται για ερωτήματα που εξαρτούνται από την ιδιοσυγκρασία του θεραπευτή και τη θεραπευτική του προσέγγιση. Αρκεί ο θεραπευτής να έχει επίγνωση της θεραπευτικής αξίας της αλληλεπίδρασής τους. Καθώς και να προσκαλέσει σε συζήτηση τον θεραπευόμενο για οποιασδήποτε σκέψη σχετικά με το περιστατικό, προκειμένου να μη μείνει κανένα σημείο θολό. Οτιδήποτε διαδραματίζεται ανάμεσά τους μπορεί να λειτουργήσει σαν τροφοδότηση για τη θεραπεία και αφορμή ανάλυσης της μεταξύ τους θεραπευτικής σχέσης.
Αναδύονται επίσης τα εξής ζητήματα. Κατά πόσο θα επαναληφθούν οι ρόλοι
Μπορεί άραγε να επανέλθει η θεραπευτική σχέση μετά από μια τέτοια συνθήκη εγγύτητας; Ή το συμβάν κατέστρεψε το θεραπευτικό τους μέλλον; Και πάλι η απάντηση είναι πως τίποτα δε λειτουργεί καταστρεπτικά όταν και οι δύο είναι διατεθειμένοι να αναλύσουν και να νοηματοδοτήσουν το συμβάν.
Αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως ο ψυχολόγος μπορεί να εμπλακεί σε προσωπικό επίπεδο με το θεραπευόμενο του, πέραν του χώρου και του χρόνου της συνεδρίας. Θεραπευτής και θεραπευόμενος βρίσκονται στο θεραπευτικό δωμάτιο βάζοντας συγκεκριμένους στόχους, που σχετίζονται μόνο με τη βοήθεια του θεραπευόμενου και όχι με τις προσωπικές ανάγκες του θεραπευτή του. Γι΄αυτό και ο θεραπευτής δεν αποκαλύπτει πληροφορίες για την προσωπική του ζωή και η αποκάλυψη προκύπτει μόνο για θεραπευτικούς λόγους. Εφόσον, δηλαδή, έχει κατανοήσει τους λόγους που κάνει την αυτοαποκάλυψη και έχει σκεφτεί το πώς θα επηρεάσει το θεραπευόμενο.
Ο θεραπευτής δε συμβουλεύει, όπως θα προέκυπτε σε μια φιλική κουβέντα. Αφενός δε βοηθάει το θεραπευόμενο να ανεξαρτητοποιηθεί με το να προσφέρει έτοιμες λύσεις, αφετέρου οφείλει να αφήσει εκτός θεραπείας τις προσωπικές σκέψεις και συναισθήματα, προκειμένου να ακούσει αυτά που του αποκαλύπτει ο θεραπευόμενός του. Οφείλει να λειτουργεί σαν ένας λευκός καμβάς που πάνω εκεί ο θεραπευόμενος θα μπορέσει να αντανακλάσει ανεπηρέαστος τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Ωστόσο, τυχαίες συναντήσεις μπορούν να εμπλουτίσουν τη θεραπευτική διαδικασία, αν υπάρχει ο κατάλληλος χειρισμός.
