Ο όρος «υποχονδρίαση» αναφέρεται στην ενασχόληση του ατόμου με φόβους ή την ιδέα ότι έχει μία σοβαρή ασθένεια.
Η ενασχόληση αυτή του ατόμου επιμένει παρά την κατάλληλη ιατρική αξιολόγηση και καθησύχαση. Αυτό σημαίνει ότι το άτομο καταφεύγει σε συχνές ιατρικές εξετάσεις, οι οποίες έχουν σαν αποτέλεσμα την άμεση ανακούφισή του. Η επίδρασή τους αυτή όμως είναι μόνο παροδική, διαρκώντας από λίγες ώρες έως λίγες μέρες.
Στην υποχονδρίαση το άτομο είναι σε θέση να αναγνωρίσει την πιθανότητα ότι φοβάται υπερβολικά την ασθένεια ή ακόμα και ότι μπορεί να μην υπάρχει καθόλου ασθένεια. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να ξεπεράσει τους φόβους του αυτούς και γι’ αυτό χρειάζεται να απευθυνθεί σε ειδικό.
Η διάρκεια και εξέλιξη της υποχονδρίασης διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Η υποχονδρίαση μπορεί να είναι μία σχετικά παροδική κατάσταση, αλλά μπορεί να είναι και χρόνια.Mπορεί να εμφανισθεί μετά από κάποιo ψυχοπιεστικό γεγονός, όπως π.χ. ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια αλλαγή της ζωής με νέες ευθύνες, όπως η γέννηση ενός παιδιού κ.ά.
Μπορεί όμως να είναι και το αποτέλεσμα μιας άλλης μορφής συναισθηματικής επιβάρυνσης, όπως π.χ. της ύπαρξης έντονου άγχους για αρκετό καιρό, της ύπαρξης κατάθλιψης ή της βίωσης κάποιου τραυματικού γεγονότος κατά την παιδική ηλικία, π.χ. σεξουαλικής ή σωματικής κακοποίησης. Η ύπαρξη υπερπροστατευτικών γονέων ή γονέων με έντονη ανησυχία γύρω από θέματα υγείας αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου εμφάνισης της νόσου στο παιδί/έφηβο.
Όπως και να έχει, πρόκειται για μία κατάσταση, η οποία προκαλεί σημαντική ενόχληση και έκπτωση της κοινωνικής, επαγγελματικής κτλ λειτουργικότητας.
Η υποχονδρίαση μπορεί να αντιμετωπιστεί τόσο με αγχολυτικά φάρμακα, όσο και με ψυχοθεραπεία. Μία μορφή ψυχοθεραπείας, η οποία, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, έχει θετικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της διαταραχής αυτής, είναι η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία.
Τα άτομα με υποχονδρίαση εκλαμβάνουν διάφορα σωματικά συμπτώματα ως πιο επικίνδυνα απ’ ό,τι πραγματικά είναι και μία συγκεκριμένη ασθένεια εκλαμβάνεται ως πιο πιθανή ή /και πιο σοβαρή απ’ ό,τι πραγματικά είναι. Ταυτόχρονα, το άτομο εκλαμβάνει τον εαυτό του ανίκανο να προλάβει ή να αντιμετωπίσει την ασθένεια αυτή.
Όλα τα παραπάνω, καθώς επίσης διάφορες πεποιθήσεις του ατόμου για το θάνατο και για τον εαυτό του δουλεύονται στην ψυχοθεραπεία, με αποτέλεσμα τη μείωση του άγχους του ατόμου αναφορικά με τη σωματική του υγεία.
