Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι μια μεγάλη αστάθεια που εκφράζεται σε διάφορες διαστάσεις της ζωής του ατόμου, όπως οι διαπροσωπικές σχέσεις, η εικόνα του εαυτού και η συναισθηματική διάθεση, καθώς και η έντονη παρορμητικότητα που ξεκινά στις αρχές της ενηλικίωσης και είναι παρούσα σε διάφορα πλαίσια (American Psychiatric Association, 2013).
Το βασικό χαρακτηριστικό της διαταραχής αυτής είναι μια μεγάλη αστάθεια που εκφράζεται σε διάφορες διαστάσεις της ζωής του ατόμου, όπως οι διαπροσωπικές σχέσεις, η εικόνα του εαυτού και η συναισθηματική διάθεση, καθώς και η έντονη παρορμητικότητα που ξεκινά στις αρχές της ενηλικίωσης και είναι παρούσα σε διάφορα πλαίσια (American Psychiatric Association, 2013).
Ιδιαίτερα χαρακτηριστική είναι η αντίδραση των ατόμων με οριακή διαταραχή της προσωπικότητας στην πιθανότητα να εγκαταλειφθούν. Πιο συγκεκριμένα, μόλις νιώσουν ότι κάποιο άτομο τα εγκαταλείπει (είτε πρόκειται για χωρισμό είτε πρόκειται για προσωρινή απομάκρυνση ή ταξίδι, είτε ακόμη για καθυστέρηση σε ραντεβού ή για την αναγγελία του τέλους μιας ψυχοθεραπευτικής ώρας) πλημμυρίζονται από φόβο ή και πανικό και ακόμα από θυμό και οργή.
Κι αυτό, γιατί δεν αντέχουν να είναι μόνα τους και επίσης γιατί η «εγκατάλειψη» ίσως εκλαμβάνεται ως απόρριψη και ότι σημαίνει πως αυτά είναι «κακά». Αυτοί οι φόβοι εγκατάλειψης σχετίζονται με μια μη ανοχή στο να είναι μόνοι και μια ανάγκη να έχουν άλλους ανθρώπους κοντά τους. Στις απεγνωσμένες προσπάθειες να αποφύγουν την εγκατάλειψη, μπορεί να κάνουν παρορμητικά απόπειρες αυτοκτονίας ή αυτοακρωτηριαστικές πράξεις (π.χ. να κοπούν, να καούν).
Οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι έντονες και ασταθείς. Τα άτομα αυτά μπορεί να εξιδανικεύσουν και να «κολλήσουν» κυριολεκτικά πάνω σε άτομα που μπορούν να τους δώσουν φροντίδα ή σε ερωτικούς συντρόφους στην πρώτη ή τη δεύτερη συνάντηση, απαιτώντας να περνάνε πολύ χρόνο μαζί και μοιραζόμενοι πολύ ιδιωτικές λεπτομέρειες. Πολύ γρήγορα όμως, μπορεί να αλλάξουν από την εξιδανίκευση στην υποτίμηση (ότι δηλαδή το άλλο άτομο δεν τα φροντίζει αρκετά, δεν νοιάζεται ή δεν τα αγαπά αρκετά).
Διαβάστε σχετικά: Γιατί είναι τόσο δύσκολο για τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας να βρουν χαρά στη ζωή τους;
Η συναισθηματική διάθεση παρουσιάζει πολύ μεγάλη αστάθεια, καθώς το άτομο αντιδρά έντονα συναισθηματικά στο παραμικρό στρες. Οι συναισθηματικές διαθέσεις που εναλλάσσονται είναι η δυσφορία (που είναι και η επικρατούσα διάθεση), η ευερεθιστότητα, το άγχος, ο θυμός, ο πανικός, η απελπισία. Χαρακτηριστική είναι, όπως είπαμε, η εύκολη κινητοποίηση και η δυσκολία ελέγχου του θυμού.
Βαριούνται εύκολα, ψάχνουν συνεχώς κάτι να κάνουν. Εκφράζουν απρέπειες, σαρκασμό, διαρκή πίκρα ή λεκτικά ξεσπάσματα, ειδικά όταν ο φροντιστής ή ο σύντροφος φαίνεται να τους παραμελεί, να είναι συγκρατημένος, αδιάφορος ή να τείνει να τους εγκαταλείπει. Αυτά τα ξεσπάσματα συχνά τους αφήνουν να νιώθουν ντροπή και ενοχή, εντείνοντας το συναίσθημα ότι είναι κακοί.
Ακόμα, τα άτομα αυτά παραπονούνται για χρόνια αισθήματα κενού και βαθιάς μοναξιάς. Σε καταστάσεις έντονου στρες (π.χ. φόβος εγκατάλειψης ή πραγματική εγκατάλειψη) μπορεί να εμφανισθούν παροδικά παρανοειδής ιδεασμός, παραισθήσεις ή διασχιστικά συμπτώματα (π.χ. αποπροσωποποίηση) (American Psychiatric Association, 2013).
Θεραπεία
Στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία, οι θεραπευόμενοι με συναισθηματικά ασταθείς οριακές προσωπικότητες χρειάζονται μια σταθερή και υποστηρικτική θεραπευτική σχέση σε μακροχρόνια βάση, με ξεκάθαρα και σταθερά όρια. Ο ψυχοθεραπευτής πρέπει να έχει την υπομονή και τη δύναμη να αντέξει τις άφθονες κρίσεις του οριακού ατόμου και τις επαναλαμβανόμενες προσπάθειες παραβίασης – δοκιμασίας των ορίων της σχέσης.
Η επικοινωνία θεραπευτή –θεραπευόμενου χρειάζεται να είναι ξεκάθαρη, ειλικρινής, αισιόδοξη και προσανατολισμένη στην εκμάθηση πιο ώριμων μηχανισμών αντιμετώπισης των συνθηκών ζωής (Lord, 2007).
