Έρευνα δείχνει πόσο δύσκολη είναι η κοινωνική αποδοχή στην οριακή (μεταιχμιακή) προσωπικότητα.
Το γεγονός ότι οι άνθρωποι με οριακή διαταραχή προσωπικότητας είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην απόρριψη, φαίνεται να αποτελεί μέρος του ψυχολογικού τους προσωπείου. Ένας ανασφαλής τύπος δεσμού, στον οποίο οι άνθρωποι φοβούνται την εγκατάλειψη ή την παραμέληση, θεωρείται ως ένας από τους πιο κρίσιμους παράγοντες, για την αστάθεια και τις δυσκολίες ταυτότητας, που αντιμετωπίζουν στην ενήλικη ζωή.
Αν γνωρίζετε κάποιον, που έχει οριακή διαταραχή προσωπικότητας ή τουλάχιστον κάποια χαρακτηριστικά της διαταραχής, τότε είστε ενήμεροι για το βαθμό δυσκολίας, που βιώνει, προκειμένου να εμπιστευθεί τα κοντινά του άτομα. Όταν βρίσκεστε σε εξωτερικό χώρο μαζί του, αυτό το άτομο μπορεί να εξοργισθεί, αν μετατοπίσετε την προσοχή σας ή ακόμα χειρότερα, αν απομακρυνθείτε πλήρως από αυτόν και μιλήσετε με άλλα άτομα.
Όταν συζητάτε μαζί του χρειάζεται να τον κοιτάζετε απευθείας στα μάτια και πρέπει πάντα να είστε διαθέσιμοι, όταν θα θελήσει να σας προσεγγίσει. Η αποτυχία απάντησης σε ένα γραπτό μήνυμα, μπορεί να του φανεί σαν το τέλος του κόσμου, μια ανεπανόρθωτη καταστροφή.
Σε μια έρευνα του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης, η Λίζα Λίμπκε και οι συνεργάτες της (2018), εξέτασαν το ερευνητικό ερώτημα ότι τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας δεν είναι μόνο ευαίσθητα στην απόρριψη, αλλά και στην αποδοχή.
Εξετάζοντας αυτήν την αντίθετη, με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, αντίληψη, οι Γερμανοί ψυχολόγοι υποστήριξαν, ότι οι άνθρωποι με αυτήν την διαταραχή επεξεργάζονται διαφορετικά τις κοινωνικές πληροφορίες, με αποτέλεσμα αυτό να οδηγεί στην ανικανότητα τους να δεχθούν ότι είναι αποδεκτοί από τους άλλους.
Η γνωστική διαδικασία, την οποία χρησιμοποιούν για να ερμηνεύσουν τις κοινωνικές πληροφορίες, τους οδηγεί σε ένα χρόνιο αίσθημα απόρριψης, ακόμα και όταν, αντικειμενικά, συμβαίνει το αντίθετο.
Η θεωρία τους «μειωμένη εμπειρία κοινωνικής συνδεσιμότητας», σημαίνει ότι ποτέ δεν αισθάνονται μέλος μιας ομάδας, όταν ακόμα και οι άλλοι τους αντιμετωπίζουν με αυτόν τον τρόπο.
Σύμφωνα με αυτήν την άποψη, αν έχουν καθυστερήσει σε ένα γεύμα και κάνετε παραπάνω χώρο στο τραπέζι για να καθίσουν, εκείνοι αντί να θεωρήσουν την κίνησή σας ως μία εκδήλωση ενδιαφέροντος, θα το μεταφράσουν σαν απόρριψη. Σε μια τέτοια περίπτωση, θα αναρωτηθούν γιατί δεν περιμένατε και αυτούς να καθίσετε εξαρχής όλοι μαζί.
Διαβάστε σχετικά: Πώς βιώνεται η σχέση με έναν άνθρωπο που πάσχει από οριακή διαταραχή προσωπικότητας;
Η πειραματική διαδικασία
Για να εξετασθεί η ύπαρξη αυτής της «αρνητικής αξιολόγησης», η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε μία συνθήκη που ονόμασαν Mannheim Virtual Group Interaction Paradigm (MVGIP), για να δημιουργήσει πραγματικές συνθήκες, με την βοήθεια ενός προσομοιωτή σε υπολογιστή, μέσα από τις οποίες οι συμμετέχοντες θα βίωναν κοινωνική αποδοχή ή απόρριψη με βάση αυτό που πίστευαν έξι άλλοι συμμετέχοντες.
Το πείραμα περιλάμβανε ένα στάδιο γνωριμίας (Phase 1), στο οποίο θα παρουσιάζονταν στους συμμετέχοντες avatars σχεδιασμένα για το πείραμα. Στο δεύτερο στάδιο (Phase 2), θα αξιολογούσαν τους άλλους ανθρώπους και στο τελευταίο στάδιο (Phase 3), θα λάμβαναν ανατροφοδότηση, για την εντύπωση που έδωσαν οι ίδιοι στους άλλους. Στο τελευταίο στάδιο, η διαδικασία περιελάμβανε την αποδοχή (τους έλεγαν ότι ήταν αρεστοί) ή την απόρριψη (τους έδιναν αρνητικές αξιολογήσεις).
Στο επόμενο μέρος του πειράματος, οι συμμετέχοντες έπαιξαν ένα παιχνίδι εμπιστοσύνης, στο οποίο υποτίθεται πως συμμετείχαν καινούρια άτομα, με τους οποίους μπορούσαν είτε να συνεργαστούν, είτε να τους ανταγωνιστούν, σε μια προσομοίωση επενδυτικής διαδικασίας, όπου οι συλλογικές στρατηγικές θα καθόριζαν τις ατομικές απολαβές. Ο πρώτος συμπαίκτης, ο έμπιστος ( ένας εικονικός παίκτης) θα έδειχνε πρώτος τη διάθεση του για συνεργασία, ύστερα δεν θα ήταν πρόθυμος να συνεργαστεί και τέλος θα επανερχόταν στην αρχική του διάθεση, με σκοπό να ανακτήσει την εμπιστοσύνη.
Ο δεύτερος συμπαίκτης, ο προβοκάτορας, παρουσιάστηκε με αντικοινωνική συμπεριφορά απέναντι στον συμμετέχοντα (οργή και θυμό). Η ιδέα ήταν, ότι όταν το άτομο με οριακή διαταραχή προσωπικότητας, θα ένιωθε προδομένο από τον έμπιστο συμπαίκτη, θα μετέτρεπε αυτήν την προδοσία σε οργή απέναντι στον προβοκάτορα, ενώ στην πραγματικότητα, αυτός ο δεύτερος συμπαίκτης δεν θα είχε κάνει κάτι για να αξίζει τέτοια οργή.
Τι έδειξαν τα ευρήματα
Αυτή η περίπλοκη πειραματική διαδικασία θα μπορούσε να εγγυηθεί, ότι η συμπεριφορά των ανθρώπων με οριακή διαταραχή προσωπικότητας μπορεί να παρατηρηθεί σε πραγματικό χρόνο και να συγκριθεί, μέσω του χειρισμού των συνθηκών ενός προσομοιωτή-παιχνιδιού, με ανθρώπους, που δεν είχαν οριακή διαταραχή προσωπικότητας.
Τα εργαλεία, που χρησιμοποιήθηκαν για να εξετάσουν την υπόθεση της κοινωνικής αποδοχής περιλάμβαναν τις προσδοκίες αποδοχής ή απόρριψης (θετικές ή αρνητικές αξιολογήσεις από τους συμπαίκτες), τις συναισθηματικές αποκρίσεις στην αποδοχή ή απόρριψη, την συμπεριφορά απέναντι στον έμπιστο στο παιχνίδι συνεργασίας-προδοσίας και την τιμωρητική συμπεριφορά στον προβοκάτορα, που μετρήθηκε με την απομάκρυνση των χρημάτων από αυτόν.
Όπως περίμεναν οι συγγραφείς, η ομάδα με την οριακή διαταραχή προσωπικότητας είχε μεγαλύτερες προσδοκίες ότι θα απορριφθεί, από ό,τι η υγιής ομάδα. Οι άνθρωποι με οριακή διαταραχή επίσης, θύμωσαν περισσότερο μετά την απόρριψη, συγκριτικά με τους υγιείς συμμετέχοντες, αλλά θύμωσαν, επίσης και όταν έγιναν αποδεκτοί κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.
Τα ευρήματα του πειραματικού «παιχνιδιού εμπιστοσύνης» ενίσχυσαν την ιδέα για την προκατάληψη της κοινωνικής ένταξης στους ανθρώπους με οριακή διαταραχή προσωπικότητας.
Όταν δόθηκε η ευκαιρία στα οριακά άτομα που εκτέθηκαν στην συνθήκη αποδοχής να επενδύσουν σε μια συνεργασία με τον συμπαίκτη τους (πριν την απόρριψη), ήταν λιγότερο πιθανό να εκδηλώσουν αυτόν τον τύπο επαγγελματικής συμπεριφοράς ή όπως υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι μια μειονεκτική επίδραση στις θετικές κοινωνικές συναντήσεις στις συνεχείς αλληλεπιδράσεις στην ΟΔΠ (οριακή διαταραχή προσωπικότητας), ακόμα και όταν αυτές οι αλληλεπιδράσεις ήταν με τελείως ξένους ανθρώπους.
Διαβάστε σχετικά: Τα Δυναμικά των Οικογενειών Ασθενών που Πάσχουν από Οριακή Διαταραχή της Προσωπικότητας
Το εντυπωσιακό εύρημα της μελέτης για τους ανθρώπους με οριακή διαταραχή
Αυτό που ήταν εντυπωσιακό σχετικά με τα αποτελέσματα ήταν, ότι κατά την διάρκεια του σταδίου της συνεργασίας στο παιχνίδι εμπιστοσύνης, οι συμμετέχοντες πίστευαν ότι τα κέρδη θα μοιράζονταν στο μισό με τον εκάστοτε συμπαίκτη.
Το ότι τα άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας εξέλαβαν αυτήν την συμπεριφορά αρνητικά, εξηγείται, σύμφωνα με τους ψυχολόγους, από το γεγονός ότι δεν θεωρούσαν δίκαιη αυτή τη διανομή. Οι άνθρωποι αυτοί ίσως είχαν την ανάγκη οι συμπαίκτες τους να τους προσφέρουν ένα μεγαλύτερο μερίδιο, για να νιώσουν ότι υπάρχει ισοτιμία στη σχέση τους.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό εύρημα είναι ότι η διακοπή της συνεργασίας και οι επακόλουθες προσπάθειες για επανόρθωση από τον συμπαίκτη τους, δεν επέφεραν διαφορετικό αποτέλεσμα ανάμεσα στους ασθενείς και τους υγιείς συμμετέχοντες.
Όπως σημειώνουν οι ψυχολόγοι, αυτό υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι με ΟΔΠ είναι σε θέση να συγχωρήσουν τον κοινωνικό τους συνεργάτη για τα προβλήματα που προέκυψαν στη συνεργασία τους και να επαναπροσδιορίσουν τη συνεργατική συμπεριφορά μέσα από πολλαπλές αλληλεπιδράσεις, όταν το πρώτο βήμα γινόταν από τον συνεργάτη, με τον οποίο αλληλοεπιδρούσαν.
Δεδομένης αυτής της επιθυμίας να αποκαταστήσουν τις θετικές σχέσεις, φαίνεται να έχουν ιδιαίτερο νόημα τα πρόσθετα ευρήματα ότι τα άτομα με ΟΔΠ και οι υγιείς ομάδες αντέδρασαν με παρόμοιο τρόπο στον ανάξιο εμπιστοσύνης.
Με αυτήν την πειραματική μέθοδο, οι Γερμανοί ψυχολόγοι ήταν σε θέση να δείξουν ότι σε μια πλήρως σταθμισμένη κοινωνική κατάσταση, όπου τα μοναδικά χαρακτηριστικά που άλλαζαν ήταν υπό τον πειραματικό έλεγχο, οι άνθρωποι με ΟΔΠ έχουν χαμηλές προσδοκίες για τους κοινωνικούς τους συνεργάτες, που δεν αλλάζουν ακόμα και όταν οι άλλοι δείχνουν ενδιαφέρον ή ανησυχία για αυτούς.
Επιπλέον, η καλή μεταχείριση από τους συνεργάτες, που αλληλοεπιδρούν οδηγεί τα άτομα με ΟΔΠ να είναι πιο καχύποπτα με τους ανθρώπους που δεν εμπλέκονται σε αυτήν την αλληλεπίδραση και που στην πραγματικότητα τους συμπεριφέρονται δίκαια.
Πηγή: psychologytoday.com
Aπόδοση: Γεωργιάννα Βιολάτου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
