Γιατί πολλοί ναρκισσιστές μισούν τον εαυτό τους;
Σε έναν κόσμο, στον οποίο εκτιμάται η ταπεινοφροσύνη, μερικά από τα πιο ενοχλητικά άτομα είναι αυτά που συνεχώς καυχιούνται, υπερηφανεύονται, απαιτούν την αναγνώριση και μιλάνε για την ευφυΐα τους. Αυτές οι ιδιότητες κρούουν τον κώδωνα κινδύνου ότι ένας ναρκισσιστής βρίσκεται κοντά μας – το είδος ατόμου που μας κάνει να κοιτάμε με αγανάκτηση και να σφίγγουμε τα δόντια μας.
Είναι δύσκολο να νιώσουμε συμπόνια για κάποιον που είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του – και σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι σαφές, γιατί να θέλουμε να δούμε θετικά τους ανθρώπους που μας απωθούν περισσότερο.
Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι σε αντίθεση με τον Νάρκισσο, ο οποίος κοίταζε την αντανάκλαση του εαυτού του στο νερό, πολλοί ναρκισσιστές στην πραγματικότητα δεν είναι ερωτευμένοι με τον εαυτό τους.
Στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο.
Τον περισσότερο χρόνο, η συμπεριφορά ενός ναρκισσιστή δεν καθοδηγείται από την αγάπη για τον εαυτό του, αλλά μάλλον από το μίσος για τον εαυτό του. Νέα ευρήματα ενισχύουν αυτήν την αντίληψη, σημειώνοντας ότι η ναρκισσιστική συμπεριφορά, όπως το να επιδεικνύεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να προέρχεται από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και τη συνεχή ανάγκη για επιβεβαίωση.
Το γεγονός ότι μερικοί ναρκισσιστές μπορεί στην πραγματικότητα να μην αγαπούν τον εαυτό τους, όχι μόνο καταρρίπτει τη συνηθισμένη σχολή σκέψης γύρω από τους καυχηματίες, αλλά υποδηλώνει, επίσης, ότι ίσως πρέπει να επανεξετάσουμε τον τρόπο που αλληλεπιδρούμε με τους ναρκισσιστές.
Διαβάστε σχετικά: Ναρκισσιστική προσωπικότητα: η αίσθηση τελειότητας, η κατάρρευση από την κριτική και η εύθραυστη αυτοεκτίμηση
«Δε νιώθουν ωραία»
Οι ναρκισσιστές τείνουν να είναι πολύ γοητευτικοί και εξωστρεφείς, και μπορούν να κάνουν πολύ καλή πρώτη εντύπωση, λέει ο Robin Edelstein, καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan στις ΗΠΑ. Αλλά τείνουν, επίσης, να είναι κάπως ιδιότροποι, να μην έχουν ενσυναίσθηση και να είναι χειριστικοί.
Σε ένα εργασιακό περιβάλλον, αυτό μπορεί να σημαίνει ότι παίρνουν την αναγνώριση για τη δουλειά άλλων, κατηγορούν τους συναδέλφους τους για λάθη, εκμεταλλεύονται τους άλλους για να προχωρήσουν ή ανταποκρίνονται σε σχόλια με εχθρότητα, εξηγεί ο Edelstein. Κοινωνικά αυτό μπορεί να εκδηλωθεί ως επίδειξη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή κλέβοντας την προσοχή κατά τη διάρκεια του brunch εις βάρος κάποιου άλλου.
Μια κοινή παρεξήγηση είναι ότι αυτή η συμπεριφορά πηγάζει από την έντονη αυτο-αγάπη, αυτο-εμμονή και τον έντονο εγωισμό. Αλλά η αιτία θα μπορούσε να είναι ακριβώς το αντίθετο.
Στην πραγματικότητα τα ναρκισσιστικά άτομα περιορίζονται από την ανασφάλεια και την ντροπή και ολόκληρη η ζωή τους είναι μια προσπάθεια να ρυθμίσουν την εικόνα τους.
Ο ναρκισσισμός δεν είχε ποτέ να κάνει με την αυτο-αγάπη – έχει να κάνει σχεδόν εξ ολοκλήρου με την αυτο-απέχθεια.
Εδώ και καιρό έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν δύο είδη ναρκισσιστών: οι «ευάλωτοι» που έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και λαχταρούν την επιβεβαίωση, και οι «μεγαλειώδεις» που έχουν μια πραγματικά υπερφουσκωμένη αίσθηση του εαυτού τους.
Μια καινούρια έρευνα από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης δείχνει ότι οι μεγαλειώδεις ναρκισσιστές θα μπορούσαν να μη θεωρηθούν καν ναρκισσιστές, καθώς η συμπεριφορά τους θα μπορούσε να μοιάζει με ψυχοπάθεια – μια συναφής κατάσταση, στην οποία τα άτομα ενεργούν χωρίς ενσυναίσθηση και με αυτοεξυπηρετούμενους τρόπους.
Η ερευνητική ομάδα προτείνει ότι οι ευάλωτοι τύποι είναι οι πραγματικοί ναρκισσιστές, καθώς δεν αναζητούν δύναμη ή κυριαρχία, αλλά μάλλον περισσότερο επιβεβαίωση και προσοχή που ανυψώνουν το κύρος και την εικόνα τους στο μυαλό των άλλων.
Η έρευνα περιλάμβανε περίπου 300 προπτυχιακούς φοιτητές πανεπιστημίου, οι οποίοι απάντησαν σε ερωτηματολόγια που μετρούσαν τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως είναι η ανασφάλεια ή η έλλειψη ενσυναίσθησης, με δηλώσεις όπως «τείνω να μην έχω τύψεις» ή «Είναι σημαντικό να με βλέπουν σε σημαντικά γεγονότα». Διαπίστωσαν ότι σε αντίθεση με τους μεγαλειώδεις ναρκισσιστές, οι ευάλωτοι ναρκισσιστές ήταν η ομάδα που εκδήλωσε την ανασφάλεια και άλλα σχετικά χαρακτηριστικά.
Οπότε, όταν βλέπετε κάποιον να καυχιέται στη δουλειά, να ανεβάζει συνεχώς selfies στο Instagram ή να είναι ευερέθιστος σε αρνητικά σχόλια, θα μπορούσε να είναι ευάλωτοι (ή «αληθινοί») ναρκισσιστές. Η συνεχής ανάγκη τους για προσοχή και η φαινομενική εμμονή με τον εαυτό τους προέρχονται από βαθιές ανασφάλειες που προσπαθούν να καλύψουν.
Ένας φαύλος κύκλος
Φυσικά, η αναζήτηση της θετικής ενίσχυσης για να αισθανθούμε καλύτερα είναι κάτι που όλοι κάνουμε κατά καιρούς – και δε μας κάνει απαραίτητα ναρκισσιστές.
Η αναζήτηση της αυτο-ενίσχυσης είναι μια φυσιολογική πτυχή της προσωπικότητας. Όλοι προσπαθούμε να βρούμε εμπειρίες που ενισχύουν την αυτοεκτίμησή μας. Όμως, ο ναρκισσισμός μπορεί να οδηγήσει στο να γίνει η αυτο-ενίσχυση ο πρωταρχικός στόχος σε σχεδόν όλες τις καταστάσεις και μπορεί να αναζητηθεί με προβληματικούς και ακατάλληλους τρόπους.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι συμπεριφορές που στοχεύουν στην ενίσχυση της εξωτερικής επικύρωσης μπορεί να φέρουν ανεπιθύμητα αποτελέσματα, επειδή οι άνθρωποι καταλήγουν να συμπαθούν λιγότερο το άτομο. Οι ψυχολόγοι αποκαλούν την επακόλουθη κυκλική, επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά «ανώμαλη πτώση», ένας αυτοκαταστροφικός κύκλος που έρχεται σε τρεις φάσεις.
Ξεκινάει με έναν ευάλωτο ναρκισσιστή που φοβάται ότι οι άλλοι δεν τον αντιλαμβάνονται με έναν συγκεκριμένο τρόπο – οπότε τότε αυτο-θεοποιείται για να ανακουφίσει το φόβο. Αλλά παραδόξως, οι άλλοι απωθούνται από τη συμπεριφορά, οδηγώντας τον ναρκισσιστή πίσω στην αρχή – και το άλλο άτομο μπορεί, στην πραγματικότητα, να τον συμπαθεί ακόμα πιο λίγο από πριν. Ο ναρκισσιστής σαφώς και δεν ανταμείβεται για αυτήν τη συμπεριφορά, αλλά το κάνει ούτως ή άλλως, επειδή την αντιλαμβάνεται λανθασμένα ως μέσο ανακούφισης από τον πόνο και τον φόβο.
Οι ναρκισσιστικοί άνθρωποι έχουν μια σταθερή αντίληψη για το πώς θέλουν να φαίνονται, και δε νιώθουν ότι είναι αντάξιοι των προσδοκιών τους. Έτσι, πρέπει να αναπαριστούν τον εαυτό τους (με ένα συγκεκριμένο τρόπο), και μετά, επειδή συμπεριφέρονται άσχημα για να τα καταφέρουν, καταλήγουν να βιώνουν ούτως ή άλλως την κοινωνική απόρριψη, και ο κύκλος επαναλαμβάνεται.
Για τους ναρκισσιστές «η αυτο-ενίσχυση γίνεται ο πρωταρχικός στόχος σε σχεδόν όλες τις καταστάσεις»
Αν και αυτό σπάνια έχει καλή κατάληξη, δεν μπορούμε να πάρουμε αυτές τις συμπεριφορές τοις μετρητής, ειδικά όταν κάποιος καυχιέται και περηφανεύεται. Δε σημαίνει ότι πραγματικά νιώθουν ωραία με τον εαυτό τους. Κάτι λείπει στη ζωή τους. Λέει ότι αυτό το είδος ευάλωτων ναρκισσιστών μπορεί στην πραγματικότητα να μισούν τον εαυτό τους. Είναι πολύ λυπητερό και τραγικό. Νιώθουν ότι ποτέ δε θα είναι αρκετά καλοί. Αν γίνουν δισεκατομμυριούχοι, αυτό δε θα τους βοηθήσει με το (βαθιά ριζωμένο) ψυχολογικό ζήτημα.
Διαβάστε σχετικά: Υπάρχει σύνδεση μεταξύ χαμηλής αυτοεκτίμησης και σύναψης σχέσης με έναν ναρκισσιστή;
Παρεξηγημένος ή με λάθος ονομασία;
Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα πολλά που δε γνωρίζουμε για τους ναρκισσιστές. Μερικοί ειδικοί υποστηρίζουν ότι η σύγκρουση μεταξύ της αυτο-αγάπης και της αυτο-απέχθειας, και η ιδέα ότι προωθούν τον εαυτό τους, επειδή θέλουν να κρύψουν ανασφάλειες, δεν εξηγεί πλήρως τη συμπεριφορά.
Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση που πρέπει να εξεταστεί, λέει ο Edelstein. Πώς ξέρεις πραγματικά τι αισθάνεται ένα άτομο βαθιά μέσα του, το οποίο είναι απρόθυμο ή ανίκανο να το εκφράσει;
Επίσης, δεν είναι σαφές, πώς η κατανόηση των μηχανισμών του ναρκισσισμού θα βοηθήσει στον περιορισμό της συμπεριφοράς. Οι περισσότεροι ναρκισσιστές δε συνειδητοποιούν ότι είναι το πρόβλημα, λέει ο Edelstein, κάτι που δυσκολεύει την αντιμετώπιση του ζητήματος. Οι ναρκισσιστές τείνουν να είναι ανθεκτικοί στην αλλαγή, γιατί θεωρούν ως την εστία των περισσότερων προβλημάτων τους άλλους και όχι τους εαυτούς τους, λέει. Πιστεύω ότι ένα άτομο πρέπει να έχει αρκετά ισχυρά εσωτερικά κίνητρα, ώστε να είναι αποτελεσματικό οποιοδήποτε είδος παρέμβασης για οποιοδήποτε χαρακτηριστικό της προσωπικότητας, αλλά ο ναρκισσισμός φαίνεται να είναι ιδιαίτερα δύσκολος.
Η εντατική ψυχοθεραπεία είναι ο καλύτερος τρόπος για τη θεραπεία του ναρκισσισμού και οι εργαζόμενοι που ασχολούνται με ναρκισσιστικούς συναδέλφους πρέπει να αποδεχτούν ότι δεν είναι σε θέση να τους αλλάξουν, να τους πείσουν ή να κερδίσουν μια διαφωνία μαζί τους.
Θέστε ρεαλιστικές προσδοκίες για τις αλληλεπιδράσεις μαζί τους. Ορίστε ξεκάθαρους ρόλους στη δουλειά. Μην αφήσετε να σας παρασύρουν σε ανταγωνισμό, υποστηρίζουν οι ψυχολόγοι.
Να θυμάστε ότι οι ενέργειές τους μπορεί να πηγάζουν από την ανασφάλειά τους. Μια σκέψη που θα μπορούσε, επίσης, να σας βοηθήσει να τους βλέπετε με περισσότερη συμπόνια. Πιστεύω ότι η καλύτερη στρατηγική για την αντιμετώπιση ναρκισσιστικών ατόμων είναι να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε από πού προέρχονται, λέει ο Edelstein, και ότι μεγάλο μέρος της συμπεριφοράς τους προέρχεται από βαθιές ανασφάλειες και απόπειρες ελαχιστοποίησης της δικιάς τους ευαλωτότητας – σε αντίθεση με μια αντανάκλαση των δικών σας ανεπαρκειών.
Απόδοση: Ανδριανάκη Σοφία – Μετάφραση και επιμέλεια ξενόγλωσσων άρθρων
Πηγή: bbc.com
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
