Μπορεί να έχουμε κάνει σημαντικά βήματα για να ξεπεράσουμε τη συνεξάρτηση μέσω της ανάπτυξης νέων στάσεων, δεξιοτήτων και συμπεριφορών, αλλά ίσως χρειάζεται να συμπεριλάβουμε και τη θεραπεία τραύματος, το οποίο συνήθως έχει τις ρίζες του στην παιδική ηλικία.
Το τραύμα μπορεί να είναι συναισθηματικό, σωματικό ή περιβαλλοντικό και μπορεί να ποικίλλει από τη συναισθηματική παραμέληση έως την εμπειρία ενός καταστροφικού γεγονότος.
Τα γεγονότα της παιδικής ηλικίας, είχαν μεγαλύτερο αντίκτυπο για εμάς τότε απ’ ό,τι σήμερα, επειδή δεν μπορούσαμε να τα αντιμετωπίσουμε με την εμπειρία ενός ενήλικα. Ως συνέπεια της ανατροφής σε ένα δυσλειτουργικό οικογενειακό περιβάλλον, οι άνθρωποι συχνά υποφέρουν από περαιτέρω τραύματα λόγω δυσλειτουργικών σχέσεων με άλλους ανθρώπους οι οποίοι ενδέχεται να τους εγκαταλείπουν, να τους εκμεταλλεύονται, να έχουν κάποιο είδος εθισμού ή ψυχικές ασθένειες.
Παιδικό τραύμα
Η ίδια η παιδική ηλικία μπορεί να είναι τραυματική όταν δεν νιώθουμε ασφαλείς να είμαστε αυθόρμητοι, ευαίσθητοι και αυθεντικοί. Μας είναι συναισθηματικά επιζήμιο όταν μας αγνοούν, μας προκαλούν αίσθηση ντροπής ή μας τιμωρούν για την έκφραση των σκέψεων ή των συναισθημάτων μας, την «ανωριμότητά» μας ή τα λάθη μας, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας.
Ορισμένοι άνθρωποι παραμελούνται ή εγκαταλείπονται συναισθηματικά ή σωματικά και καταλήγουν να μην μπορούν να εμπιστευθούν κανέναν. Κρύβουν τον πραγματικό τους παιδικό εαυτό και παίζουν τον ρόλο του ενήλικα πριν καν να είναι έτοιμοι.
Το διαζύγιο, η ασθένεια ή η απώλεια ενός γονέα ή ενός αδελφού, μπορεί επίσης να είναι τραυματικά γεγονότα, ανάλογα με τον τρόπο με τον οποίο τα χειρίστηκαν οι γονείς. Τα περιστατικά γίνονται τραυματικά όταν είναι είτε χρόνια, είτε σοβαρά στο βαθμό που κατακλύζουν την περιορισμένη ικανότητα του παιδιού να αντιμετωπίσει αυτό που συμβαίνει.
Ο μη κατάλληλος τρόπος αντιμετώπισης αυτών των εμπειριών δημιουργεί τραύματα. Όλοι μας καταφέρνουμε να μεγαλώσουμε, αλλά οι πληγές παραμένουν και δημιουργούν προβλήματα στις σχέσεις μας και την αντιμετώπιση της πραγματικότητας. Η βαθιά επούλωση του τραύματος απαιτεί εκ νέου το άνοιγμα αυτών των πληγών, τον καθαρισμό τους και την εφαρμογή του φαρμάκου της «συμπόνιας».
Συμπτώματα τραύματος
Το τραύμα είναι μια υποκειμενική εμπειρία και διαφέρει από άτομο σε άτομο. Κάθε παιδί σε μια οικογένεια θα αντιδράσει διαφορετικά στην ίδια εμπειρία και στο ίδιο τραύμα. Τα συμπτώματα μπορεί να έρθουν και να φύγουν και μπορεί να μην εμφανιστούν ακόμα και για χρόνια μετά το συμβάν. Ακολουθούν κάποια συμπτώματα του τραύματος:
-
- Η υπερβολική αντίδραση σε ερεθίσματα που υπενθυμίζουν το τραύμα.
-
- Αποφυγή οποιασδήποτε σκέψης ή συζήτησης αναφορικά με το τραύμα.
-
- Αποφυγή δραστηριοτήτων που κάποτε το άτομο απολάμβανε.
-
- Αίσθημα απελπισίας για το μέλλον.
-
- Απώλεια μνήμης ή αδυναμία ανάκλησης γεγονότων του τραύματος.
-
- Δυσκολία συγκέντρωσης.
-
- Δυσκολία διατήρησης στενών σχέσεων.
-
- Διαρκές αίσθημα εκνευρισμού ή θυμού.
-
- Αίσθηση ενοχής ή ντροπής.
-
- Αυτοκαταστροφικές τάσεις.
-
- Ευκολία εκδήλωσης φόβου και τρόμου.
-
- Υπερβολικός φόβος.
-
- Ακρόαση και θέαση πραγμάτων που δεν υπάρχουν.
-
- Περιορισμένα συναισθήματα. Μερικές φορές συναισθήματα απάθειας, ουδέτερα συναισθήματα ή αποστασιοποίηση από συναισθήματα, άλλους ανθρώπους ή γεγονότα.
-
- Αίσθηση «αποπροσωποποίησης»: απώλειας του εαυτού ή αποκόλλησης από το σώμα και το περιβάλλον.
-
- Αναδρομές σε σκηνές ή αναβίωση παρελθοντικών γεγονότων.
-
- Όνειρα ή εφιάλτες από το παρελθόν.
-
- Αϋπνία.
-
- Κρίσεις πανικού.
Η διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΤΣ) δεν είναι ασυνήθιστη μεταξύ των ατόμων που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα είτε ως παιδιά είτε ως ενήλικες. Η διάγνωση προϋποθέτει την ύπαρξη συγκεκριμένου αριθμού συμπτωμάτων με διάρκεια τουλάχιστον 30 ημερών και μπορεί να έχουν ξεκινήσει πολύ μετά το συμβάν που ενεργοποίησε το τραύμα. Ακολουθούν μερικά βασικά συμπτώματα:
-
- Διεισδυτικές σκέψεις με τη μορφή ονείρων, αναδρομών ή επαναλαμβανόμενων αρνητικών σκέψεων.
-
- Αποφυγή υπενθυμίσεων του τραύματος, συμπεριλαμβανομένης της λήθης ή της αποφυγής του ύπνου και αποκλεισμός συναισθημάτων και απάθεια.
-
- Υπερδιέγερση με το νευρικό σύστημα σε επιφυλακή, δημιουργώντας έτσι ευερεθιστότητα, εξάντληση και δυσκολία χαλάρωσης και ύπνου.
Τα τραύματα προκαλούν εξασθένηση. Τα άτομα που έχουν βιώσει πολλά τραύματα, παρουσιάζουν πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως μεταβολές της διάθεσης, κατάθλιψη, υψηλή αρτηριακή πίεση και χρόνιο πόνο.
Η μελέτη στις Δυσμενείς Παιδικές εμπειρίες
Η μελέτη στις Δυσμενείς Παιδικές εμπειρίες (Adverse Childhood Experiences) βρήκε μια άμεση συσχέτιση μεταξύ των ενήλικων συμπτωμάτων κακής υγείας και των παιδικών τραυμάτων. Τα περιστατικά που αξιολογήθηκαν ήταν τα ακόλουθα:
-
- Συναισθηματική κακοποίηση
-
- Σωματική κακοποίηση
-
- Σεξουαλική κακοποίηση
-
- Κακοποίηση μητέρας
-
- Κατάχρηση ουσιών στο σπίτι
-
- Ψυχική ασθένεια στο σπίτι
-
- Διαζύγιο
-
- Φυλάκιση οικογενειακού μέλους
-
- Συναισθηματική παραμέληση
-
- Σωματική παραμέληση
Άλλα παραδείγματα τραυματικών περιστατικών είναι:
-
- Προδοσία
-
- Εθισμός ή διαβίωση με ένα εξαρτημένο άτομο (συνήθως περιλαμβάνει συναισθηματική κακοποίηση)
-
- Θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, σωματική ή συναισθηματική εγκατάλειψη (ως επακόλουθο διαζυγίου)
-
- Σοβαρός ή χρόνιος πόνος και ασθένεια
-
- Φτώχεια (εάν συνοδεύεται από ντροπή, παραμέληση ή συναισθηματική κακοποίηση)
-
- Πραγματική ή ενδεχόμενη απώλεια για οτιδήποτε έχει αξία
-
- Μαρτυρία ενός τραύματος σε κάποιον άλλο, συμπεριλαμβανομένης της ενοχής του επιζώντα
Επιδράσεις του παιδικού τραύματος στη μελέτη για τις Δυσμενείς Παιδικές Εμπειρίες
Σχεδόν τα 2/3 των συμμετεχόντων ανέφεραν τουλάχιστον μία δυσμενή παιδική εμπειρία και πάνω από το 20% ανέφεραν τρεις ή περισσότερες δυσμενείς παιδικές εμπειρίες. Όσο υψηλότερη ήταν η βαθμολογία, τόσο μεγαλύτερη ήταν η ευπάθεια των συμμετεχόντων στις ακόλουθες συνθήκες:
-
- Αλκοολισμός και κατάχρηση αλκοόλ
-
- Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
-
- Κατάθλιψη
-
- Εμβρυϊκός θάνατος
-
- Χρήση παράνομων ναρκωτικών ουσιών
-
- Ισχαιμική μυοκαρδιοπάθεια
-
- Ηπατική νόσος
-
- Κακή απόδοση στην εργασία
-
- Οικονομικό άγχος
-
- Κίνδυνος ύπαρξης συντροφικής βίας
-
- Μεγάλος αριθμός σεξουαλικών συντρόφων
-
- Σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες
-
- Κάπνισμα
-
- Προσπάθειες αυτοκτονίας
-
- Ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες
-
- Έναρξη πρόωρου καπνίσματος
-
- Πρόωρη έναρξη σεξουαλικής δραστηριότητας
-
- Εφηβική εγκυμοσύνη
-
- Κίνδυνος ύπαρξης σεξουαλικής βίας
-
- Κακή ακαδημαϊκή επίδοση
Θεραπεία του τραύματος
Το τραύμα μπορεί να είναι συναισθηματικό, σωματικό ή περιβαλλοντικό και μπορεί να ποικίλλει από την εμπειρία ενός καταστροφικού γεγονότος ως τη συναισθηματική παραμέληση.
Η θεραπεία του τραύματος είναι σαν να επιστρέφουμε πίσω στο χρόνο και να αισθανόμαστε αυτό που δεν έχει εκφραστεί, επαναξιολογώντας τυχόν ανθυγιεινές πεποιθήσεις και αποφάσεις και γνωρίζοντας εκείνα τα μέρη του εαυτού μας που μας είναι άγνωστα.
Η αντιμετώπιση του τι έχει συμβεί είναι το πρώτο βήμα στη θεραπεία. Πολλοί άνθρωποι αρνούνται το τραύμα που έζησαν στην παιδική ηλικία, ειδικά εάν μεγάλωσαν σε ένα σταθερό περιβάλλον. Ακόμα και αν οι γονείς δεν ήταν κακόβουλοι αλλά ήταν συναισθηματικά απορριπτικοί, θα εξακολουθούσατε να αισθάνεστε μοναξιά, απόρριψη και ντροπή και συναισθήματα που ενδεχομένως να έχετε απαρνηθεί ή καταστείλει. Αυτή είναι η συναισθηματική εγκατάλειψη.
Η επαναβίωση και η συζήτηση του τι συνέβη είναι σημαντικά μέρη της θεραπευτικής διαδικασίας. Ένα άλλο βήμα στη θεραπεία είναι η θλίψη για αυτό που χάσατε. Τα στάδια θλίψης περιλαμβάνουν το θυμό, την κατάθλιψη, μερικές φορές την ενοχή και τελικά την αποδοχή. Η αποδοχή δεν σημαίνει ότι εγκρίνετε αυτό που συνέβη, αλλά ότι είστε πιο αντικειμενικοί, χωρίς πικρία ή έντονα συναισθήματα. Καθώς απελευθερώνετε τα καταπιεσμένα συναισθήματά σας, έχετε περισσότερη ενέργεια και κίνητρο να επενδύσετε στο μέλλον σας.
Σε αυτή τη διαδικασία, είναι σημαντικό και πολύ συχνά παραλείπεται, να διακρίνετε τις ψευδείς πεποιθήσεις που μπορεί να έχετε υιοθετήσει ως αποτέλεσμα του τραύματος και να τις αντικαταστήσετε με πιο υγιείς. Συνήθως, αυτές είναι πεποιθήσεις βασισμένες σε ντροπή που απορρέουν από μηνύματα και εμπειρίες παιδικής απογοήτευσης. Η θεραπεία συνεπάγεται επίσης τον εντοπισμό και την αλλαγή του τρόπου με τον οποίο σχετίζεστε και μιλάτε στον εαυτό σας, ο οποίος οδηγεί σε ανεπιθύμητα αποτελέσματα και συμπεριφορές.
Η Διαταραχή του Μετατραυματικού Στρες και το τραύμα δεν επιλύονται από μόνα τους. Είναι σημαντικό να αναζητήσετε θεραπεία το συντομότερο δυνατό. Υπάρχουν διάφορες θεραπευτικές προσεγγίσεις που συνιστώνται για την επούλωση τραυμάτων, συμπεριλαμβανομένων των ακόλουθων: Γνωστική Συμπεριφορική θεραπεία, Τραυματοθεραπεία, Σωματική Ψυχοθεραπεία και Θεραπεία Έκθεσης.
Πηγή: psychcentral.com
Απόδοση: Τζατζαδάκη Ματρώνη, Φιλόλογος-Γλωσσολόγος, Φοιτήτρια Ψυχολογίας ΑΠΘ
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
