Στη διαταραχή πανικού το άτομο προσβάλλεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, δηλαδή από διακριτά επεισόδια, στη διάρκεια των οποίων κατακλύζεται από έντονο άγχος που φτάνει σε επίπεδα τρόμου.
Ιστορικό “info”:
Ο όρος «πανικός» προέρχεται από την ελληνική μυθολογία και τον Πάνα, θεότητα που είχε πόδια, κέρατα και γένια τράγου. Όταν περνούσαν οι ταξιδιώτες από κοντά του εκείνος φώναζε και τους προκαλούσε έντονο φόβο, δηλαδή πανικό, λόγω της τρομακτικής του εμφάνισης.
Τι ορίζουμε ως διαταραχή πανικού (πότε δεν είναι μόνο μια κρίση πανικού):
Στη διαταραχή πανικού το άτομο προσβάλλεται από επαναλαμβανόμενες κρίσεις πανικού, δηλαδή από διακριτά επεισόδια, στη διάρκεια των οποίων κατακλύζεται από έντονο άγχος που φτάνει σε επίπεδα τρόμου. Οι κρίσεις αυτές εκδηλώνονται συχνά ξαφνικά και κατά την άποψη του πάσχοντα «έρχονται από το πουθενά». Τα άτομα που έχουν βιώσει την κρίση πανικού την περιγράφουν ως μια αίσθηση πλήρους απώλειας ελέγχου ή σαν ένα έμφραγμα.
Εάν οι κρίσεις πανικού είναι συχνές, προκαλώντας στο άτομο φόβο και ανησυχίες πότε θα έρθει η επόμενη, τότε ίσως πρόκειται για διαταραχή πανικού και όχι για μεμονωμένη κρίση πανικού.
Διαβάστε σχετικά: Τι χρειάζεται να γνωρίζετε για τις Κρίσεις Πανικού
Συμπτώματα:
Η κρίση πανικού κορυφώνεται μέσα σε δέκα λεπτά και κατά τη διάρκειά της το άτομο βιώνει τέσσερα (4) από τα ακόλουθα συμπτώματα:
– επιτάχυνση καρδιακού ρυθμού,
– εφίδρωση,
– τρέμουλο,
– αίσθημα λαχανιάσματος η ασφυξίας,
– αίσθημα πνιγμού,
– πόνο ή δυσφορία στο θώρακα,
– ναυτία ή κοιλιακή ενόχληση,
– αίσθημα ζάλης αστάθειας ή τάση για λιποθυμία.
Συχνά ο πάσχων φοβάται ότι θα πεθάνει, ή ότι αντιμετωπίζει βιολογικό πρόβλημα, για παράδειγμα καρδιακή προσβολή, με αποτέλεσμα να σπεύδει στο νοσοκομείο. Ο πάσχων μπορεί ακόμα να φοβάται ότι θα χάσει τον έλεγχο του εαυτού του ή ότι θα τρελαθεί. Μπορεί ακόμα να έχει παραισθήσεις – μούδιασμα- ρίγη ή αίσθηση ζέστης.
Επιπλέον μπορεί να έχει μια αίσθηση αποπραγματοποίησης, ως αν τα πράγματα γύρω του είναι ψεύτικα ή πραγματικά ή μια αίσθηση αποπροσωποποίησης, αν δηλαδή αποσπάται από τον εαυτό του και τον παρατηρεί απέξω. Και στις δυο περιπτώσεις διατηρείται η επαφή με την πραγματικότητα.
Μετά από την κρίση το άτομο αισθάνεται έντονη κόπωση. Τα συμπτώματα η έντασή τους και η συχνότητα των κρίσεων ποικίλουν. Μετά τις πρώτες κρίσεις το άτομο μπορεί να αρχίσει να φοβάται την επανάληψή τους, ειδικά όταν βρίσκεται έξω από το σπίτι του. Ο φόβος αυτός μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη αγοραφοβίας. Χαρακτηριστικά αναφέρουν περιοδική αύξηση του άγχους χωρίς συγκεκριμένο αίτιο καθώς και υπερβολική ανησυχία για καθημερινές δραστηριότητες, ειδικά αυτές που σχετίζονται με τον αποχωρισμό από άλλους.
Φαύλος κύκλος:
Το άτομο που βιώνει κρίσεις πανικού, αναπτύσσει μια σειρά αρνητικών σκέψεων, οι οποίες το επηρεάζουν σε συναισθηματικό, σωματικό και συμπεριφορικό επίπεδο. Για παράδειγμα:
– εάν κατά την κρίση πανικού το άτομο παρατηρήσει πως η καρδιά του χτυπάει δυνατά και σκεφτεί πως εκείνη τη στιγμή παθαίνει καρδιακή προσβολή, τότε η σκέψη του αυτή θα οδηγήσει σε αύξηση του φόβου και του άγχους του. Αποτέλεσμα η έκκριση αδρεναλίνης στον οργανισμό, η οποία οδηγεί στην αύξηση του ρυθμού των καρδιακών παλμών. Το άτομο, παρατηρώντας την αλλαγή αυτή στο σώμα του, θα φοβηθεί ακόμα πιο πολύ, επιβεβαιώνοντας την αρχική του υπόθεση ότι παθαίνει καρδιακή προσβολή.
Αίτια:
Συνήθως, τα άτομα έχουν βιώσει ή βιώνουν διάφορα ερεθίσματα στη ζωή τους που τους προκαλούν άγχος, όπως: αρρώστια ή θάνατο μέλους της οικογένειας, έντονους καβγάδες ή χωρισμό με τον ερωτικό σύντροφο, απώλεια εργασίας κλπ.
Επιδημιολογία:
Η συχνότητα υπολογίζεται στο 1%-2%. Περισσότερες γυναίκες απ΄ότι άνδρες εκδηλώνουν κρίσεις πανικού. Τέλος περισσότερα άτομα που είναι σε διάσταση ή διαζευγμένα εμφανίζουν διαταραχή πανικού. Μπορεί να συνοδεύεται από αγοραφοβία, κατάθλιψη, κατάχρηση αλκοόλ και τοξικών ουσιών και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Πώς να βοηθήσω τον εαυτό μου;
– Σκέψου τι είναι αυτό που πραγματικά ευθύνεται για την κρίση πανικού. Αποδέξου ότι τα συμπτώματα που βιώνεις δεν οφείλονται σε κάποια οργανική πάθηση και ότι απαιτείται ψυχοθεραπευτική παρέμβαση.
– Εκπαιδεύσου στη γνωσιακή αναδόμηση. Το άγχος και ο φόβος σου μπορούν να μειωθούν, είτε μειώνοντας τις σκέψεις με καταστροφολογικό περιεχόμενο είτε αυξάνοντας τη σιγουριά στις δυνάμεις σου σχετικά με την αντιμετώπιση της επικείμενης απειλής. Εξέτασε όλα τα στοιχεία, σε όσο μπορείς πιο ρεαλιστική βάση, και συνειδητοποίησε πως ο κίνδυνος από τον οποίο νομίζεις ότι απειλείσαι δεν είναι και τόσο μεγάλος. Απαιτείται η βοήθεια από ειδικό, Ψυχολόγο ή Ψυχίατρο και προτείνεται η γνωσιακή ψυχοθεραπεία.
– Απόφυγε την αποφυγή! Όσο αποφεύγεις μία κατάσταση η οποία φοβάσαι ότι θα σε οδηγήσει σε μια κρίση πανικού, τόσο αυξάνεται το άγχος σου και η πεποίθηση πως κινδυνεύεις.
– Φέρε στο μυαλό σου μια χαλαρωτική εικόνα. Δημιούργησε νοερά ένα μέρος όπου θα νιώθεις ασφάλεια, ηρεμία και χαλάρωση.
– Πάρε μια βαθιά εισπνοή από τη μύτη μετρώντας μέχρι το 4 και στη συνέχεια βγάλε όλο τον αέρα εκπνέοντας από το στόμα, μετρώντας και πάλι αργά μέχρι το 4.
Διαβάστε σχετικά: Κρίσεις πανικού: Τί είναι και πώς αντιμετωπίζονται;
Extra tip:
Η τεχνική 5-4-3-2-1: ο κάθε αριθμός σχετίζεται με μια από τις αισθήσεις. Αρχικά κοιτάζεις γύρω σου και ταυτοποιείς πέντε αντικείμενα, στη συνέχεια εστιάζεις σε τέσσερα πράγματα που μπορείς να ακούσεις. Έπειτα βρίσκεις τρία πράγματα που μπορείς να νιώσεις, δυο πράγμα που μπορείς να μυρίσεις και ένα που μπορείς να γευτείς. Έτσι όλες οι αισθήσεις είναι επικεντρωμένες σε ένα στόχο, ξεχνώντας όποιες αρνητικές σκέψεις σε έχουν κυριέψει.
Θεραπεία:
Οι δύο βασικές θεραπευτικές επιλογές είναι η ψυχοθεραπεία (π.χ. γνωστική συμπεριφορική θεραπεία) και η φαρμακευτική αγωγή (π.χ. SSRIs, SNRIs).
Με την γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία ο ασθενής θα ανακαλύψει πως ο πανικός δεν έρχεται ξαφνικά αλλά τον προκαλούν συγκεκριμένες σκέψεις του ή συναισθήματα, και η συμπεριφορά του συνδέεται άμεσα με γεγονότα. Μέσω της ψυχοθεραπείας θα μάθει πώς μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται και νιώθει, ώστε να αλλάξει την ερμηνεία που δίνει στον εαυτό του για τις κρίσεις πανικού:
– Η συχνότητα, η ένταση και η διάρκεια των κρίσεων πανικού θα μειωθούν
– θα μειωθεί ο φόβος, και ότι το επεισόδιο του πανικού αν επαναληφθεί θα έχει τη δυνατότητα να το διαχειριστεί
– Ο πάσχοντας θα αποβάλει τη σκέψη που του προκαλεί πανικό και θα μπορεί να διαχειριστεί μια επερχόμενη κατάσταση
– θα καταφέρει να βγει από το σπίτι και να πάει σε ένα δημόσιο χώρο με κόσμο, ν’ απομακρυνθεί από τα σημεία ασφαλείας του, να επιστρέψει κανονικά στην καθημερινότητα του.
Βιβλιογραφία:
– Authors: Melinda Smith, M.A., Lawrence Robinson, and Jeanne Segal, Ph.D. Last updated: October 2019.
– Am I having a panic attack or a heart attack? (n.d.). adaa.org/living-with-anxiety/ask-and-learn/ask-expert/how-can-i-tell-if-i%E2%80%99m-having-panic-attack-or-heart-atta
– Changes to ICD-10-CM codes for DSM-5 diagnoses. (2018). psychiatry.org/psychiatrists/practice/dsm/updates-to-dsm-5/coding-updates
– Craske MG, et al. (2010). Panic disorder: A review of DSM-IV panic disorder and proposals for DSM-V. DOI:10.1002/da.20654
– Johnson PL, et al. (2014). Etiology, triggers, and neurochemical circuits associated with unexpected, expected, and laboratory-induced panic attacks. DOI:10.1016/j.neubiorev.2014.07.027
– Tang YY, et al. (2015). The neuroscience of mindfulness meditation. DOI: 10.1038/nrn3916
– Gary Wittert et al. “Panic disorder and incident coronary heart disease: a systematic review and meta-regression in 1,131,612 persons and 58,111 cardiac events.” Psychological Medicine. Abstract available online here. Accessed 7/3/19.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
