Μήπως βλέπετε φιγούρες και μορφές εκεί που δεν υπάρχουν;
Η παρειδωλία είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο το άτομο αντιλαμβάνεται μια αναγνωρίσιμη μορφή στο πλαίσιο ενός ασαφούς και τυχαίου ερεθίσματος. Είναι μια συνηθισμένη εμπειρία, όπου κάποιος δίνει δομή και νόημα σε ένα διφορούμενο οπτικό ερέθισμα, όπως όταν βλέπει ένα πρόσωπο σε μια κλειδαριά ή ένα άλογο στα σύννεφα.
Αυτό το φαινόμενο δεν έχει κάτι το παθολογικό. Αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα μιας ανώμαλης πνευματικής εμπειρίας, όπου ο όρος ανώμαλη δεν υπονοεί κάποια ψυχική ασθένεια ή νοσηρότητα.
Η παρειδωλία είναι μια αντιληπτική παραμόρφωση
Η κατηγοριοποίηση των διαταραχών αντίληψης και φαντασίας συνήθως περιλαμβάνει δύο ομάδες: αντιληπτικές παραμορφώσεις και αντιληπτικές ψευδαισθήσεις.
Οι αντιληπτικές παραμορφώσεις συμβαίνουν όταν αντιλαμβάνεσαι ένα ερέθισμα που υπάρχει έξω από σένα με τρόπο που διαφέρει απ’ ό,τι θα περίμενες. Η ανωμαλία είναι να αντιλαμβάνεσαι τα φυσικά χαρακτηριστικά του κόσμου των ερεθισμάτων με παραμορφωμένο τρόπο.
Υπάρχουν δύο τρόποι παραμόρφωσης:
Μια αντίληψη που είναι διαφορετική από τις συνηθισμένες προηγούμενες εμπειρίες ή τον τρόπο που την αντιλαμβάνονται άλλοι άνθρωποι.
Μια αντίληψη διαφορετική από αυτό που θα έπρεπε να είναι, δεδομένων των φυσικών παραμέτρων του ερεθίσματος. Οι παραισθήσεις ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, και αυτό είναι η παρειδωλία.
Πόσα είδη αντιληπτικών παραμορφώσεων υπάρχουν;
-
- Η υπεραισθησία και η υποαισθησία είναι ανωμαλίες στην αντίληψη της έντασης.
-
- Ανωμαλίες στην αντίληψη της ποιότητας αποτελούν η χρωματισμένη όραση και οι αλλαγές στην αντίληψη των χρωμάτων των αντικειμένων.
-
- Η μεταμορφοψία περιλαμβάνει ανωμαλίες στην αντίληψη του μεγέθους και του σχήματος.
-
- Οι ανωμαλίες στην αντιληπτική ενοποίηση είναι σπάνιες ανωμαλίες που μερικές φορές εμφανίζονται σε οργανικές ψυχικές διαταραχές και στη σχιζοφρένεια.
-
- Τέλος, υπάρχουν δύο τύποι παραίσθησης: η αίσθηση μιας παρουσίας και η παρειδωλία.
Οι παραισθήσεις είναι ανωμαλίες στη δόμηση ασαφών ερεθισμάτων
Οι παραισθήσεις είναι αντιλήψεις που δεν αντιστοιχούν στα αντικειμενικά φυσικά χαρακτηριστικά ενός συγκεκριμένου ερεθίσματος. Με βάση την κλασική ψυχολογική οπτική, οι παραισθήσεις είναι ένα υποπροϊόν της τάσης που έχουν οι άνθρωποι να οργανώνουν, σε μια ολότητα με νόημα, στοιχεία που είναι λίγο πολύ απομονωμένα το ένα από το άλλο ή από το υπόβαθρο.
Η παρειδωλία επηρεάζει τον πολιτισμό και τη θρησκευτικότητα
Το φαινόμενο της παρειδωλίας μπορεί να φαίνεται περίεργο ή να προκαλεί γέλιο όταν το αντιμετωπίζει κανείς επιφανειακά. Με μια έρευνα στο διαδίκτυο, βρίσκουμε εύκολα εικόνες αντικειμένων πάνω στα οποία οι άνθρωποι ισχυρίζονται ότι βλέπουν θρησκευτικές παραστάσεις, εξωγήινους, πρόσωπα ανθρώπων, ζώα κτλ.
Η παρειδωλία βρίσκει εφαρμογή και σε ακουστικές εικόνες. Βρίσκεται πίσω από τις φωνές από το υπερπέραν, στον λευκό θόρυβο της τηλεόρασης ή στους δίσκους που όταν τους παίξεις ανάποδα ακούγονται σατανιστικά μηνύματα.
Οι ανεικονικές θρησκείες, όπως ο Ισλαμισμός και ο Ιουδαϊσμός, έχουν τη δική τους έκφραση της παρειδωλίας. Για παράδειγμα, το όνομα του θεού ανάμεσα στα σύννεφα, χιονισμένα ορεινά σημεία και το φαινόμενο aurora borealis, μεταξύ άλλων, έχουν συχνά αναφερθεί ως «μουσουλμανική παρειδωλία».
Η μελέτη των λεγόμενων μυστικών κωδίκων του Τορά, που πιστεύεται ότι περιέχουν προφητείες για παρόντα και μελλοντικά γεγονότα, έχει πιθανόν επηρεαστεί από το φαινόμενο της παρειδωλίας.
Η εξήγηση του φαινομένου της παρειδωλίας βασίζεται στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι οργανώνουν τα ερεθίσματα στο μυαλό τους. Είναι απλώς μια παραίσθηση, μια παραμόρφωση της αντίληψης, αλλά συνεχίζει να προκαλεί το ενδιαφέρον.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
