Πιθανότατα έχετε ακούσει ανθρώπους να αναφέρουν έναν από τους δυο όρους…“κοινωνιοπαθή ή ψυχοπαθή” χαρακτηρίζοντας ένα γνωστό τους ή μη πρόσωπο ή ακόμα κάποια στιγμή σε ένταση τους έχετε αναφέρει και εσείς. Τι πραγματικά όμως σημαίνουν; Σχετίζονται; Και αν ναι πως;
Οι όροι Κοινωνιοπάθεια /Ψυχοπάθεια προέρχονται από την αγγλοαμερικάνικη ψυχιατρική και χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν άτομα που παρουσιάζουν διαταραχή αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Αυτοί οι δύο όροι δεν είναι σαφώς καθορισμένοι στην επιστημονική βιβλιογραφία της ψυχολογίας – εξ ου και η σύγχυση γι ‘αυτούς.
Κοινά χαρακτηριστικά κοινωνιοπαθών / ψυχοπαθών είναι η ακαταμάχητη γοητεία και η ισχυρή πειθώ.
Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Robert D. Hare, τα ακόλουθα χαρακτηριστικά ως κριτήρια-κλειδιά ενός κοινωνιοπαθούς είναι τα εξής:
– Έλλειψη συνείδησης: εμφανίζουν απάθεια ακόμα και όταν βλέπουν τις μεγαλύτερες καταστροφές γύρω τους, π.χ. όταν άνθρωποι εξευτελίζονται δημοσίως ή όταν βιάζονται ψυχικά ή σωματικά. Αυτό δε σημαίνει ότι ένας κοινωνιοπαθής δεν είναι σε θέση να ξεχωρίζει ανάμεσα στο καλό και στο κακό. Η διαφορά αυτή όμως δεν έχει καμία επίδραση στη συμπεριφορά του και δεν τον εγείρει συναισθηματικά.
– Γοητεία: υπόσχονται την περιπέτεια και το καινούργιο αφού βαριούνται εύκολα και έχουν ανάγκη από μεγάλες συγκινήσεις. Στόχος είναι ο πλήρης έλεγχος άλλων ανθρώπων.
– Ευφυΐα: είναι ιδιαίτερα ευφυής, εύγλωττοι, ετοιμόλογοι.
– Επίμονα βλέμματα: Κοιτάζουν τους άλλους συνεχώς στα μάτια επειδή οι άνθρωποι αισθάνονται άβολα μιας και ενστικτωδώς αυτό θεωρείτε σημάδι επίθεσης. Με τον τρόπο αυτό επιδιώκουν να επιβληθούν πάνω στους άλλους.
Διαβάστε σχετικά: Αντικοινωνική Διαταραχή Προσωπικότητας – Ψυχοπάθεια: Κριτήρια, Κλινική Εικόνα και Θεραπεία
– Ψέματα: Είναι αναξιόπιστοι και λένε με μεγάλη ευκολία ψέματα. Όταν αυτά αποκαλυφθούν αισθάνονται άβολα και όταν κάποιος τους φέρνει αντιμέτωπους με την αλήθεια είτε θα αλλάξουν θέμα, είτε θα κατηγορήσουν κάποιον άλλο.
– Χειραγώγηση: Χειραγωγούν τους άλλους ώστε να τους δώσουν αυτό που θέλουν. Κατανοούν πολύ γρήγορα τις αδυναμίες άλλων ανθρώπων και ξέρουν να τις χρησιμοποιούν.
– Εγωκεντρισμός: Αδυνατούν να κατανοήσουν τα συναισθήματα των άλλων και να δημιουργήσουν ουσιαστικούς συναισθηματικούς δεσμούς μαζί τους. Συχνά εμφανίζουν μια εξαιρετικά ναρκισσιστική συμπεριφορά.
Ο κοινωνιοπαθής σύντροφος
Την εμφάνισή τους κάνουν τα εξής στάδια: εξιδανίκευση, υποτίμηση, απόρριψη. Στην αρχή ο/η σύντροφος είναι το επίκεντρο του κόσμου, στη συνέχεια γίνεται επικριτικός, ώσπου τελικά, όταν βαρεθεί ή θεωρήσει ότι δεν μπορείτε να του προσφέρετε κάτι άλλο, θα σας παρατήσει με μια απίστευτη ψυχρότητα. Όταν σας χάσει δε θα αισθανθεί ποτέ λύπη και δε θα αναλάβει ποτέ τις ευθύνες του, παρά μόνο θα αισθανθεί θυμό που σας έχασε.
Χαρακτηριστικά ενός Κοινωνιοπαθούς:
Θεωρείται ότι η κοινωνιοπάθεια είναι αποτέλεσμα περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η ανατροφή του παιδιού ή του εφήβου σε ένα πολύ αρνητικό οικογενειακό περιβάλλον που είχε ως αποτέλεσμα σωματική κακοποίηση/ συναισθηματική κακοποίηση ή τραύμα παιδικής ηλικίας. Οι κοινωνιοπαθείς, τείνουν να είναι περισσότερο παρορμητικοί στη συμπεριφορά τους από τους ομολόγους τους ψυχοπαθείς.
Ενώ επίσης αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διαμόρφωση προσκολλήσεων σε άλλους, ορισμένοι μπορεί να είναι σε θέση να σχηματίσουν μια προσκόλληση σε μια ομάδα ή πρόσωπο. Σε αντίθεση με τους ψυχοπαθείς, οι περισσότεροι κοινωνιοπαθείς δεν συγκρατούν μακροχρόνιες θέσεις εργασίας. Όταν ένας κοινωνιοπαθής εμπλέκεται σε εγκληματική συμπεριφορά, μπορεί να πράξει με έναν παρορμητικό και σε μεγάλο βαθμό απρογραμμάτιστο τρόπο, με ελάχιστη συνεκτίμηση των κινδύνων ή των συνεπειών των πράξεών του.
Χαρακτηριστικά ενός Ψυχοπαθούς:
Θεωρείται ότι οι ψυχοπαθείς τείνουν να γεννιούνται – είναι πιθανότατα μια γενετική προδιάθεση – ενώ οι κοινωνιοπαθείς τείνουν να γίνονται από το περιβάλλον τους. (Αυτό δεν σημαίνει ότι οι ψυχοπαθείς μπορεί επίσης να μην υποφέρουν από κάποιο είδος τραυματισμού στην παιδική ηλικία). Η ψυχοπάθεια σχετίζεται με φυσιολογικές διαφορές στον εγκέφαλο. Έρευνες έδειξαν ότι οι ψυχοπαθείς έχουν υποανάπτυκτες συνιστώσες του εγκεφάλου που θεωρούνται συνήθως υπεύθυνες για τη ρύθμιση των συναισθημάτων και τον έλεγχο των παρορμήσεων (όπως η αμυγδαλή).
Συγκεκριμένα δυσκολεύονται να δημιουργήσουν πραγματικούς συναισθηματικούς δεσμούς. Αντιθέτως, σχηματίζουν τεχνητές, ρηχές σχέσεις σχεδιασμένες να χειραγωγούνται με τρόπο που ωφελεί τον ψυχοπαθή περισσότερο. Οι άνθρωποι θεωρούνται πιόνια που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση των στόχων του ψυχοπαθούς. Σπανίως αισθάνονται ενοχές ως προς τις συμπεριφορές τους, ανεξάρτητα από το πόσο βλάπτουν τους άλλους.
Ωστόσο, παρουσιάζονται ως γοητευτικές και αξιόπιστες παρουσίες, διατηρώντας σταθερές θέσεις εργασίας. Όταν ένας ψυχοπαθής εμπλέκεται σε εγκληματική συμπεριφορά, τείνει να το κάνει με τρόπο που ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο για τον εαυτό του. Θα προγραμματίσει προσεκτικά μια εγκληματική δραστηριότητα, έχοντας εφαρμόσει σχέδια έκτακτης ανάγκης.
– Ενδείξεις για ψυχοπάθεια ή κοινωνιοπάθεια στην παιδική ηλικία
Οι περισσότεροι άνθρωποι που μπορεί στη συνέχεια να διαγνωστούν με κοινωνιοπάθεια ή ψυχοπάθεια είχαν ένα πρότυπο συμπεριφοράς όπου παραβίαζαν τα βασικά δικαιώματα ή την ασφάλεια των άλλων. Αυτές οι παιδικές συμπεριφορές δηλώνονται ως διαταραχή της συμπεριφοράς. Οι διαταραχές συμπεριφοράς περιλαμβάνουν τέσσερις κατηγορίες προβληματικής συμπεριφοράς: -Επιθετικότητα σε ανθρώπους και ζώα, – Καταστροφή ιδιοκτησίας, – Εξαπάτηση ή κλοπή, – Σοβαρές παραβιάσεις κανόνων ή νόμων.
Διαβάστε σχετικά: Ψυχοπάθεια και Επιτυχία: Συνδέονται μεταξύ τους;
Συνοψίζοντας:
Η ψυχοπάθεια και η κοινωνιοπάθεια εμφανίζονται στη διάγνωση της αντικοινωνικής διαταραχής της προσωπικότητας. Είναι συχνότερη στους άνδρες και εμφανίζεται κυρίως σε άτομα με πρόβλημα κατάχρησης οινοπνεύματος ή ουσιών ή σε εγκαταστάσεις όπως οι φυλακές. Οι ψυχοπαθείς τείνουν να είναι περισσότερο χειραγωγοί, μπορούν να θεωρηθούν από άλλους ως πιο γοητευτικοί, ζουν φυσιολογική φαινομενικά ζωή και προσπαθούν να μειώνουν την εμφάνιση κίνδυνου στις εγκληματικές δραστηριότητες που εμπλέκονται.
Αντιθέτως, οι κοινωνοπαθείς τείνουν να είναι πιο ασταθείς, επιρρεπείς σε οργή και αδύναμοι να ζήσουν σε μια κανονική ζωή. Όταν οι κοινωνιοπαθείς ασκούν εγκληματική δραστηριότητα, έχουν την τάση να το πράττουν με απερίσκεπτο τρόπο χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις συνέπειες.
Αυτό το άρθρο ασχολείται με ένα θέμα υγείας. Η αυτο-διάγνωση δεν ενδείκνυται και δεν αντικαθιστά την ιατρική διάγνωση.
Βιβλιογραφία:
– Martha Stout: Der Soziopath von nebenan. Die Skrupellosen: ihreLügen, Taktiken und Tricks (Originaltitel: The Sociopath Next Door übersetzt von Karsten Petersen). Springer, Wien 2006, ISBN 3-211-29707-3.
– Robert D. Hare: Without Conscience: The Disturbing World of the Psychopaths Among Us. B&T 1999, ISBN 978-1-572-30451-2
-The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, the reference manual that defines the symptoms of mental disorders.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
