Συνηθίζουμε να σκεφτόμαστε το καλοκαίρι ως μία περίοδο χαλάρωσης και ανεμελιάς, ωστόσο για κάποιους ανθρώπους μπορεί να είναι περίοδος κρίσης, με έντονα καταθλιπτικά συμπτώματα.
Η Εποχιακή Συναισθηματική Διαταραχή (Seasonal Affective Disorder- SAD) είναι μία διαταραχή που αφορά σε επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά συμπτώματα σε συγκεκριμένες περιόδους του έτους, χωρίς να υπάρχει κάποια σημαντική αλλαγή στην καθημερινότητα (πχ εποχιακή εργασία για κάποιους μήνες και ανεργία στη συνέχεια). Σύμφωνα με το Διαγνωστικό Στατιστικό Εγχειρίδιο για τις Ψυχιατρικές Διαταραχές Έκδοση 5η (American Psychiatric Association, 2013), οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν σε καταθλιπτικά συμπτώματα που ξεκινούν το φθινόπωρο και σταματούν την άνοιξη, ωστόσο, υπάρχει και το αντίστροφο μοτίβο, αυτό της καλοκαιρινής καταθλιπτικής διαταραχής.
Η αντίστροφη εποχιακή κατάθλιψη αντιστοιχεί στο 1/10 της συνολικής εποχιακής κατάθλιψης αλλά έχει ως κοινό την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων, κάθε χρόνο, περίπου την ίδια περίοδο. Κάποια από αυτά είναι:
– καταθλιπτική διάθεση για το μεγαλύτερος μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε μέρα
– απώλεια ενδιαφέροντος σε δραστηριότητες που άλλοτε ευχαριστούσαν το άτομο
– απώλεια ενέργειας
– δυσκολίες στον ύπνο και αϋπνία
– απώλεια όρεξης για φαγητό
– απώλεια κιλών
– άγχος
– δυσκολία στην συγκέντρωση
– αισθήματα αβοηθησίας και απελπισίας
– σκέψεις ότι το άτομο δεν έχει αξία, ενοχές
– εκνευρισμός ή ευερεθιστότητα
– συχνές σκέψεις σχετικές με τον θάνατο ή την αυτοκτονία
Για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό;
Νευροφυσιολογικά δεδομένα: η αύξηση του φωτός αλλά και το γεγονός ότι η μέρα μεγαλώνει οδηγούν σε μείωση στην παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης που ρυθμίζει τον ύπνο. Ας σκεφτούμε ότι ακόμα και με το να ανάψει κανείς το φως στο μπάνιο στη μέση της νύχτας μπορεί να ελαττώσει προσωρινά την παραγωγή μελατονίνης. Η μείωση της επηρεάζει άμεσα έναν άλλο νευροδιαβιβαστή, υπεύθυνο για τη ρύθμιση της διάθεσης, τη σεροτονίνη. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης κάποιας διαταραχής της διάθεσης.
Υψηλές θερμοκρασίες: Η άνοδος της θερμοκρασίας είναι ιδιαίτερα επιβαρυντική για κάποια άτομα, προκαλώντας τόσο σωματικά προβλήματα όσο και εκνευρισμό.
Προσδοκίες για το καλοκαίρι: Η οργάνωση των καλοκαιρινών διακοπών συνοδεύεται συνήθως από έντονες προσδοκίες ότι θα είναι μια περίοδος ευτυχίας, κάτι που θεωρείται επιβεβλημένο αν παρακολουθεί κανείς τα social media και τον τρόπο που προβάλλεται το καλοκαίρι. Όταν οι προσδοκίες αυτές δεν ικανοποιούνται, αυξάνονται το στρες και η απογοήτευση «άλλο ένα καλοκαίρι που δεν νιώθω καλά».
Μερικές συμβουλές για τη διαχείριση των συμπτωμάτων:
– προσέχω τη διατροφή μου, προσπαθώ να τρώω ό,τι χρειάζεται το σώμα μου ακόμα κι αν δεν πεινάω
– προκειμένου να διαχειριστώ την αϋπνία, ρυθμίζω το πρόγραμμα μου ώστε να ξυπνάω και να κοιμάμαι περίπου την ίδια ώρα
– εντάσσω στο καθημερινό μου πρόγραμμα τουλάχιστον μια δραστηριότητα που με ευχαριστεί ή δοκιμάζω ένα νέο χόμπι
– προσπαθώ να μην απομονώνομαι, μιλάω με ανθρώπους που εμπιστεύομαι
– ενημερώνω κάποιον/ κάποιους από αυτούς για αυτά που σκέφτομαι και νιώθω και ζητάω τη βοήθεια του/τους
– επισκέπτομαι κάποιον ειδικό και θυμάμαι ότι όσο πιο έγκαιρη είναι η διάγνωση, τόσο καλύτερη η πρόγνωση
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
- Asher, G. N., Gartlehner, G., Gaynes, B. N., Amick, H. R., Forneris, C., Morgan, L. C., … & Bann, C. (2017). Comparative benefits and harms of complementary and alternative medicine therapies for initial treatment of major depressive disorder: systematic review and meta-analysis. The Journal of Alternative and Complementary Medicine, 23(12), 907-919.
