Για να ξεπεράσετε την κατάθλιψη μη σκέφτεστε θετικά, σκεφτείτε ευέλικτα

Μία έρευνα αναθεωρεί τα σφάλματα της σκέψης στην κατάθλιψη.

Γνωστικές παραμορφώσεις, ερμηνευτικές μεροληψίες και κατάθλιψη

Υποθέστε ότι φεύγετε από ένα πάρτι, όταν, ξαφνικά, παρατηρείτε έναν καλεσμένο να σας κοιτάζει και να συνοφρυώνεται. Γιατί το κάνει; Ίσως στεναχωριέται γιατί όλοι φεύγουν. Ίσως αισθάνεται σωματικό πόνο και δυσφορία. Μπορεί, ακόμη, να είναι θυμωμένος με κάτι που εσείς είπατε ή κάνατε στο πάρτι.

Ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής είναι να βγάζουμε νόημα από τις ασάφειες. Άλλωστε, πολλά άτομα στη ζωή μας μερικές φορές μιλάνε ή συμπεριφέρονται με τρόπους που επιδέχονται πολλές ερμηνείες. Ο τρόπος που κάποιος ερμηνεύει αυτές τις ασάφειες επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας και των ψυχικών ασθενειών. Για παράδειγμα, πολλοί άνθρωποι με άγχος και κατάθλιψη είναι επιρρεπείς σε γνωστικές διαστρεβλώσεις ή εσφαλμένους συλλογισμούς.

Οι κοινές γνωστικές διαστρεβλώσεις περιλαμβάνουν:

Αυθαίρετα συμπεράσματα: Βγάζετε βιαστικά συμπεράσματα (π.χ., επειδή κάποιος φίλος δεν σας τηλεφώνησε όπως υποσχέθηκε, πρέπει να σας μισεί).

Καταστροφολογία: Αποδίδετε μεγάλη πιθανότητα στο χειρότερο σενάριο (π.χ. ένας χωρισμός σημαίνει ότι θα πεθάνετε μόνοι).

Δηλώσεις «θα έπρεπε»: Η διατήρηση παράλογων προσδοκιών (π.χ. ένας καλός δάσκαλος δεν θα έπρεπε να κάνει ποτέ λάθη).

Εξατομίκευση: Αυτοκατηγορία για ένα αρνητικό αποτέλεσμα που δεν είναι τελείως κάτω από τον έλεγχο κάποιου (π.χ., κατηγορείτε τον εαυτό σας για το διαζύγιο των γονιών σας).

Ασπρόμαυρη σκέψη: Η θεώρηση των εμπειριών είτε ως τελείως καλές είτε ως τελείως κακές (π.χ., εφόσον κάνατε ένα ορθογραφικό λάθος στο ερωτικό μήνυμα που στείλατε, το ερωτικό μήνυμα δεν έχει αξία).

Χαρακτηρισμοί: Ο αυτοχαρακτηρισμός με ετικέτες με βάση μια συμπεριφορά (π.χ., επειδή χάσατε στο παιχνίδι, είστε χαμένος και αποτυχημένος).

Οι γνωστικές διαστρεβλώσεις αμφισβητούνται στη θεραπεία με τη χρήση τεχνικών όπως η γνωστική αναδόμηση, ένα τυπικό στοιχείο της γνωστικής συμπεριφορικής θεραπείας.

Πώς ερμηνεύουν την ασάφεια οι άνθρωποι με κατάθλιψη;

Σε σύγκριση με άλλους, οι άνθρωποι με κατάθλιψη συχνά έχουν λιγότερες θετικές ερμηνευτικές προκαταλήψεις (π.χ., αποτυγχάνουν να ερμηνεύσουν ένα χαμόγελο ως σημάδι ερωτικού ενδιαφέροντος) αλλά πιο συχνές αρνητικές ερμηνευτικές προκαταλήψεις (π.χ., ερμηνεύουν ένα συνοφρύωμα ως σίγουρο σημάδι αποδοκιμασίας και απόρριψης).

Οι μηχανισμοί πίσω από τις ερμηνευτικές μεροληψίες στην κατάθλιψη πιθανώς περιλαμβάνουν γνωστικές διαδικασίες υψηλότερου επιπέδου, οι οποίες από τη φύση τους βασίζονται σε πιο βασικές γνωστικές διαδικασίες, όπως είναι η προσοχή, η λειτουργική μνήμη (βραχυπρόθεσμη μνήμη) και η μακροπρόθεσμη μνήμη.

Η θεωρία σχήματος του Μπεκ υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι με κατάθλιψη διατηρούν αρνητικές αυτοαναφορικές πεποιθήσεις (π.χ. Είμαι αποτυχημένος) στις αναμνήσεις τους. Αυτά τα αρνητικά σχήματα κατευθύνουν την προσοχή των ανθρώπων με κατάθλιψη, το πώς ερμηνεύουν τις ασαφείς πληροφορίες και το τι θυμούνται. Και αυτό ενισχύει τα δυσπροσαρμοστικά σχήματα.

Για παράδειγμα, οι άνθρωποι με κατάθλιψη είναι περισσότερο πιθανό να ερμηνεύσουν ένα πρόβλημα σαν σημάδι προσωπικής αδυναμίας και να το χρησιμοποιήσουν για να επιβεβαιώσουν τις αρνητικές απόψεις για τον εαυτό τους.

Μερικές διευκρινίσεις: Η εστίαση σε πιθανές αρνητικές συνέπειες ή οι αρνητικές ερμηνείες δεν είναι πάντα κάτι δυσλειτουργικό. Σε κάποιες περιπτώσεις, η απαισιοδοξία είναι καλά προσαρμοσμένη ενώ η υπερβολική αισιοδοξία είναι ακατάλληλα προσαρμοσμένη.

Για την ακρίβεια, η αρνητική σκέψη θα μπορούσε να είναι ωφέλιμη, όταν ο στόχος είναι η προετοιμασία για τα απρόβλεπτα. Αυτό που είναι δυσλειτουργικό είναι λιγότερο η αρνητική ερμηνεία και περισσότερο η έλλειψη ευελιξίας στην αναθεώρηση της αρνητικής ερμηνείας όταν πρέπει (π.χ., όταν παρουσιάζονται αποδείξεις που τη διαψεύδουν).

Διαβάστε σχετικά: 9 γνωστικές διαστρεβλώσεις της κατάθλιψης

Πώς οδηγούν στην κατάθλιψη οι ερμηνευτικές μεροληψίες;

Οι αρνητικές ανελαστικές ερμηνείες της ασάφειας μπορεί να οδηγήσουν σε κατάθλιψη μέσω των συνεπειών τους στη ρύθμιση του συναισθήματος. Οι αρνητικές ερμηνευτικές μεροληψίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μουδιασμένα θετικά συναισθήματα και/ή αυξημένα επίπεδα θλίψης και άλλων αρνητικών συναισθημάτων, όπως φόβο και θυμό.

Οι ερμηνευτικές μεροληψίες έχουν αντίκτυπο και στις σχέσεις. Συμβάλλουν σε διαπροσωπικά προβλήματα, εχθρικές και εριστικές συμπεριφορές και μειωμένη κοινωνική συμμετοχή. Γιατί; Ίσως επειδή οι γνωστικές διαστρεβλώσεις και οι ερμηνευτικές μεροληψίες οδηγούν ένα άτομο να ερμηνεύει με αρνητικό τρόπο σχόλια και συμπεριφορές και, ως αποτέλεσμα, να ανταποκρίνεται με κοινωνικά ασύμβατο τρόπο (π.χ., γίνεται επικριτικός προς τους άλλους ή αρνείται να τους πλησιάσει). Αυτές οι αντιδράσεις προκαλούν αρνητικές αντιδράσεις στους άλλους, υποσκάπτουν σχέσεις και, κατά συνέπεια, επιδεινώνουν την κατάθλιψη.

Θεραπεία της κατάθλιψης και των ερμηνευτικών μεροληψιών στην κατάθλιψη

Συνοψίζοντας, συχνά οι άνθρωποι με κατάθλιψη ερμηνεύουν ασαφείς καταστάσεις με αρνητικό, προσωπικό και άκαμπτο τρόπο. Αυτές οι ερμηνείες φαίνονται λογικές στο άτομο με αρνητικές απόψεις για τον εαυτό του. Οι προκατειλημμένες και άκαμπτες ερμηνείες ενισχύουν τις αρνητικές απόψεις για τον εαυτό, με αποτέλεσμα την επιδείνωση της κατάθλιψης.

Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, δεν είναι λάθος να προσέχουμε τις αρνητικές ενδείξεις ή να λαμβάνουμε υπόψη μας τις αρνητικές ερμηνείες των γεγονότων. Το πρόβλημα βρίσκεται στον άκαμπτο, αυτόματο και ασπρόμαυρο τρόπο σκέψης. Στην αποτυχία να τροποποιήσει κανείς τις πεποιθήσεις του όταν έχει αποδείξεις που έρχονται σε σύγκρουση με την ερμηνεία.

Δεν αποτελεί έκπληξη το ότι οι πλέον αποτελεσματικές θεραπείες για την κατάθλιψη, όχι μόνο παρέχουν εμπειρίες που αμφισβητούν τις δυσλειτουργικές και δυσπροσαρμοστικές πεποιθήσεις, αλλά επίσης προωθούν την ευελιξία στην προσοχή και ιδιαίτερα στην επεξεργασία των πληροφοριών.

Ο στόχος της θεραπείας είναι να βοηθήσει τους καταθλιπτικούς ασθενείς:

1. Να δίνουν προσοχή και στις θετικές και στις αρνητικές πληροφορίες (π.χ., να προσέχουν τις θετικές πληροφορίες που διαφωνούν με τις αρνητικές τους πεποιθήσεις).

2. Να ενσωματώνουν με ευελιξία τις θετικές πληροφορίες στις αρνητικές πεποιθήσεις που διατηρούν, ώστε να αναπτύσσουν μια πλουσιότερη και ακριβέστερη κατανόηση του εαυτού τους και του κόσμου.

Τα καλά νέα είναι ότι η τροποποίηση των ερμηνευτικών μεροληψιών μπορεί να βελτιώσει την κατάθλιψη. Πράγματι, μια έρευνα σε ανθρώπους με κατάθλιψη και γενικευμένη αγχώδη διαταραχή βρήκε ότι η τροποποίηση του γνωστικού σφάλματος ερμηνείας (CBM-I) προκάλεσε μια πιο θετική ερμηνευτική προκατάληψη και είχε ως αποτέλεσμα μειωμένη ανησυχία, κατάθλιψη και επίμονη σκέψη. (Η επίμονη σκέψη αναφέρεται σε επαναλαμβανόμενες σκέψεις που είναι εστιασμένες, συχνά παθητικά, στη διάθεση του ατόμου και στα συμπτώματά του, στις αιτίες, στις επιπλοκές κλπ.). Η τροποποίηση της γνωστικής μεροληψίας προωθεί την ευέλικτη και αποτελεσματική επεξεργασία πληροφοριών, ανοίγοντας την πόρτα σε νέες πιθανότητες για βιώσιμη ευτυχία και ευεξία.

Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή