Φοβάστε τα ερπετά; Φοβάστε τα φίδια; Λοιπόν, δεν είστε οι μόνοι. Οι φοβίες είναι η πιο συχνή ψυχιατρική διαταραχή μεταξύ των γυναικών και η δεύτερη πιο συχνή μεταξύ των ανδρών.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας υποδεικνύει ότι οι φοβίες επηρεάζουν περίπου το 10% των ενηλίκων κάθε χρόνο. Αυτές οι φοβίες συνήθως εμφανίζονται κατά την παιδική ή εφηβική ηλικία και συνεχίζονται στην ενήλικη ζωή. Επίσης, επηρεάζουν διπλάσιο αριθμό γυναικών από ό,τι ανδρών.
Υπάρχουν διάφορες εξηγήσεις για το λόγο που αναπτύσσονται οι φοβίες, συμπεριλαμβανομένων των εξελικτικών και συμπεριφορικών θεωριών. Όποια και αν είναι η αιτία, οι φοβίες είναι αντιμετωπίσιμες καταστάσεις που μπορούν να ελαχιστοποιηθούν ή ακόμη και να εξαλειφθούν με την ψυχοθεραπεία και αν χρειαστεί και με φαρμακευτική αγωγή.
Αυτές οι φοβίες οδηγούν σε έντονο φόβο και μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως ζάλη, ναυτία και δύσπνοια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να κλιμακωθούν σε μια ολοκληρωμένη κρίση πανικού.
Η κοινωνική φοβία (διαταραχή κοινωνικού άγχους) και η αγοραφοβία ανήκουν στη δική τους κατηγορία αγχωδών διαταραχών, ενώ οι υπόλοιπες οκτώ φοβίες θεωρούνται “ειδικές φοβίες”, που σχετίζονται με ένα συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση.
Συνολικά, αυτές οι κοινές φοβίες περιλαμβάνουν έντονο ή ακραίο φόβο για το περιβάλλον, τα ζώα, τις ενέσεις και το αίμα ή ορισμένες καταστάσεις. Ακολουθεί μια πιο εμπεριστατωμένη ματιά σε κάθε μία από αυτές.
Αραχνοφοβία
Η αραχνοφοβία είναι ο φόβος για τις αράχνες και άλλα αραχνοειδή. Η θέα μιας αράχνης μπορεί να πυροδοτήσει μια αντίδραση φόβου, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις, απλώς και μόνο η εικόνα ενός αραχνοειδούς ή η σκέψη μιας αράχνης μπορεί να οδηγήσει σε συναισθήματα φόβου και πανικού.
Γιατί λοιπόν τόσοι πολλοί άνθρωποι φοβούνται τα αραχνοειδή; Ενώ εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 35.000 διαφορετικά είδη αραχνών, μόνο περίπου δώδεκα αποτελούν πραγματική απειλή για τον άνθρωπο.
Μια από τις πιο συνηθισμένες εξηγήσεις για αυτή και παρόμοιες φοβίες των ζώων είναι ότι αυτά τα πλάσματα αποτελούσαν κάποτε σημαντική απειλή για τους προγόνους μας, οι οποίοι δεν είχαν την ιατρική τεχνογνωσία και τα τεχνολογικά εργαλεία για την αντιμετώπιση τραυματισμών από ζώα και έντομα. Ως αποτέλεσμα, η εξέλιξη συνέβαλε στην προδιάθεση να φοβόμαστε αυτά τα πλάσματα.
Οφιδιοφοβία
Η οφιδιοφοβία είναι ο φόβος των φιδιών. Αυτή η φοβία είναι αρκετά συχνή και συχνά αποδίδεται σε εξελικτικά αίτια, προσωπικές εμπειρίες ή πολιτισμικές επιρροές. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι, δεδομένου ότι τα φίδια είναι μερικές φορές δηλητηριώδη, οι πρόγονοί μας που απέφευγαν τέτοιους κινδύνους είχαν περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν και να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους.
Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι ο φόβος των φιδιών και παρόμοιων ζώων μπορεί να προκύπτει από έναν εγγενή φόβο για τις ασθένειες και τη μόλυνση. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα ζώα αυτά τείνουν να προκαλούν μια αντίδραση αηδίας, γεγονός που μπορεί να εξηγεί γιατί οι φοβίες των φιδιών είναι τόσο συχνές, αλλά οι άνθρωποι τείνουν να μην εμφανίζουν παρόμοιες φοβίες για επικίνδυνα ζώα όπως τα λιοντάρια ή οι αρκούδες.
Ακροφοβία
Η ακροφοβία, ή αλλιώς ο φόβος για τα ύψη, επηρεάζει περισσότερο από το 6% των ανθρώπων. Ο φόβος αυτός μπορεί να οδηγήσει σε κρίσεις άγχους και αποφυγή υψηλών θέσεων. Τα άτομα που πάσχουν από αυτή τη φοβία μπορεί να κάνουν μεγάλη προσπάθεια να αποφύγουν ψηλά μέρη όπως γέφυρες, πύργους ή ψηλά κτίρια.
Ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις αυτός ο φόβος για τα ύψη μπορεί να είναι αποτέλεσμα μιας τραυματικής εμπειρίας, η τρέχουσα σκέψη υποδηλώνει ότι αυτός ο φόβος μπορεί να έχει εξελιχθεί ως προσαρμογή σε ένα περιβάλλον στο οποίο η πτώση από ύψος αποτελούσε σημαντικό κίνδυνο.
Ενώ είναι σύνηθες για τους ανθρώπους να έχουν κάποιο βαθμό φόβου όταν βρίσκονται σε ύψη, αυτή η φοβία περιλαμβάνει έναν σοβαρό φόβο που μπορεί να οδηγήσει σε κρίσεις πανικού και συμπεριφορές αποφυγής.
Αεροφοβία
Η αεροφοβία, ή ο φόβος των πτήσεων, επηρεάζει μεταξύ 10% και 40% των ενηλίκων των ΗΠΑ, παρά το γεγονός ότι τα αεροπορικά ατυχήματα είναι στην πραγματικότητα πολύ σπάνια. Περίπου 1 στους 3 ανθρώπους έχει κάποιο επίπεδο φόβου για τις πτήσεις. Ορισμένα από τα συνήθη συμπτώματα που σχετίζονται με αυτή τη φοβία περιλαμβάνουν τρέμουλο, ταχυκαρδία και αίσθημα αποπροσανατολισμού.
Ο φόβος της πτήσης μερικές φορές κάνει τους ανθρώπους να αποφεύγουν εντελώς τις πτήσεις. Συχνά αντιμετωπίζεται με τη θεραπεία έκθεσης, κατά την οποία ο πελάτης εισάγεται σταδιακά και προοδευτικά στην πτήση. Το άτομο μπορεί να ξεκινήσει απλώς με το να φαντάζεται τον εαυτό του σε ένα αεροπλάνο, πριν φτάσει σιγά σιγά στο να κάθεται πραγματικά σε ένα αεροπλάνο και τελικά να παρακολουθεί μια πτήση.
Διαβάστε σχετικά: Η φύση των φοβιών και η πρόκληση της αντιμετώπισής τους
Κυνοφοβία
Η κυνοφοβία ή ο φόβος των σκύλων συνδέεται συχνά με συγκεκριμένες προσωπικές εμπειρίες, όπως το δάγκωμα από σκύλο κατά την παιδική ηλικία. Τέτοια γεγονότα μπορεί να είναι αρκετά τραυματικά και μπορεί να οδηγήσουν σε αντιδράσεις φόβου που διαρκούν μέχρι και την ενηλικίωση. Η συγκεκριμένη φοβία μπορεί να είναι αρκετά συχνή.
Αυτή η φοβία δεν είναι απλώς μια φυσιολογική ανησυχία για τα άγνωστα σκυλιά- είναι ένας παράλογος και υπερβολικός φόβος που μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη ζωή και τη λειτουργικότητα ενός ατόμου.
Για παράδειγμα, ένα άτομο με κυνοφοβία μπορεί να αισθάνεται ανίκανο να περπατήσει σε έναν συγκεκριμένο δρόμο επειδή γνωρίζει ότι στη συγκεκριμένη γειτονιά ζει ένας σκύλος. Αυτή η αποφυγή μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί στην καθημερινή του ζωή και να δυσχεράνει τη μετάβασή του στη δουλειά, στο σχολείο ή σε άλλες εκδηλώσεις εκτός σπιτιού.
Βροντοφοβία
Η βροντοφία είναι ο φόβος της βροντής και της αστραπής. Τα άτομα με αυτή τη φοβία βιώνουν συντριπτικά συναισθήματα φόβου όταν αντιμετωπίζουν τέτοια καιρικά φαινόμενα. Τα συμπτώματα της αστραφοβίας είναι συχνά παρόμοια με εκείνα άλλων φοβιών και περιλαμβάνουν τρέμουλο, γρήγορο καρδιακό ρυθμό και αυξημένη αναπνοή.
Κατά τη διάρκεια μιας καταιγίδας με κεραυνούς ή αστραπές, τα άτομα με αυτή τη διαταραχή μπορεί να καταβάλλουν μεγάλες προσπάθειες για να βρουν καταφύγιο ή να κρυφτούν από το καιρικό φαινόμενο, όπως να κρυφτούν στο κρεβάτι κάτω από τα σκεπάσματα ή ακόμη και να σκύψουν μέσα σε μια ντουλάπα ή στο μπάνιο. Τα άτομα με αυτή τη φοβία τείνουν επίσης να αναπτύσσουν υπερβολική ενασχόληση με τον καιρό.
Μπορεί να ξοδεύουν πολύ χρόνο κάθε μέρα παρακολουθώντας τον τοπικό και εθνικό καιρό, προκειμένου να γνωρίζουν πότε μπορεί να εκδηλωθεί κάθε είδους καταιγίδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτή η φοβία μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε αγοραφοβία, κατά την οποία οι άνθρωποι φοβούνται τόσο πολύ να συναντήσουν κεραυνούς ή αστραπές που δεν μπορούν να βγουν από το σπίτι τους.
Τρυπανοφοβία
Η τρυπανοφοβία είναι ο φόβος των ενέσεων, μια κατάσταση που μπορεί μερικές φορές να κάνει τους ανθρώπους να αποφεύγουν τις ιατρικές θεραπείες και τους γιατρούς. Όπως πολλές φοβίες, αυτός ο φόβος συχνά μένει χωρίς θεραπεία επειδή οι άνθρωποι αποφεύγουν το αντικείμενο και την κατάσταση που τον προκαλεί. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 20% έως 30% των ενηλίκων επηρεάζεται από αυτό το είδος φοβίας.
Όταν τα άτομα με αυτή τη φοβία πρέπει να υποβληθούν σε ένεση, μπορεί να βιώσουν αισθήματα ακραίου φόβου και αυξημένου καρδιακού ρυθμού πριν από τη διαδικασία. Ορισμένοι άνθρωποι λιποθυμούν ακόμη και κατά τη διάρκεια της ένεσης.
Επειδή αυτά τα συμπτώματα μπορεί να είναι τόσο οδυνηρά, τα άτομα με αυτή τη φοβία αποφεύγουν μερικές φορές τους γιατρούς, τους οδοντιάτρους και άλλους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα, ακόμη και όταν έχουν κάποιο είδος σωματικής ή οδοντιατρικής πάθησης που χρήζει αντιμετώπισης.
Κοινωνική φοβία (Διαταραχή κοινωνικού άγχους)
Η κοινωνική φοβία περιλαμβάνει τον φόβο για τις κοινωνικές καταστάσεις και μπορεί να είναι αρκετά εξουθενωτική. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτές οι φοβίες μπορεί να γίνουν τόσο σοβαρές ώστε οι άνθρωποι να αποφεύγουν γεγονότα, μέρη και ανθρώπους που είναι πιθανό να προκαλέσουν κρίση άγχους.
Τα άτομα με αυτή τη φοβία φοβούνται να παρακολουθούνται ή να ταπεινώνονται μπροστά σε άλλους. Ακόμη και συνηθισμένες, καθημερινές εργασίες, όπως η κατανάλωση ενός γεύματος, μπορεί να προκαλέσουν άγχος. Οι κοινωνικές φοβίες συχνά αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια της εφηβείας και μπορεί να διαρκέσουν σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους, αν δεν αντιμετωπιστούν.
Η πιο συνηθισμένη μορφή κοινωνικής φοβίας είναι ο φόβος της δημόσιας ομιλίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι κοινωνικές φοβίες μπορεί να κάνουν τους ανθρώπους να αποφεύγουν κοινωνικές καταστάσεις, συμπεριλαμβανομένου του σχολείου και της εργασίας, γεγονός που μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην ευημερία και την ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί.
Αγοραφοβία
Η αγοραφοβία περιλαμβάνει το φόβο να μείνει κανείς μόνος του σε μια κατάσταση ή ένα μέρος όπου η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη. Αυτός ο τύπος φοβίας μπορεί να περιλαμβάνει το φόβο για χώρους με πολύ κόσμο, ανοιχτούς χώρους ή καταστάσεις που είναι πιθανό να προκαλέσουν κρίση πανικού. Οι άνθρωποι θα αρχίσουν να αποφεύγουν αυτά τα γεγονότα που προκαλούν, μερικές φορές σε σημείο που παύουν να βγαίνουν εντελώς από το σπίτι τους.
Περίπου το ένα τρίτο των ατόμων με διαταραχή πανικού αναπτύσσουν αγοραφοβία. Η αγοραφοβία συνήθως αναπτύσσεται κάποια στιγμή μεταξύ της όψιμης εφηβείας και των μέσων της δεκαετίας των 30. Τα δύο τρίτα των ατόμων με αγοραφοβία είναι γυναίκες. Η διαταραχή συχνά ξεκινά ως μια αυθόρμητη και απροσδόκητη κρίση πανικού, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε άγχος για την πιθανότητα να συμβεί άλλη μια κρίση.
Μικροβιοφοβία
Η μικροβιοφοβία ή ο υπερβολικός φόβος των μικροβίων και της βρωμιάς, μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους σε ακραία καθαριότητα, ψυχαναγκαστικό πλύσιμο των χεριών, ακόμη και σε αποφυγή πραγμάτων ή καταστάσεων που θεωρούνται βρώμικες. Σε ορισμένες περιπτώσεις, αυτή η φοβία μπορεί να σχετίζεται με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Αυτή η κοινή φοβία μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα την αποφυγή της σωματικής επαφής με άλλους ανθρώπους από φόβο μόλυνσης, την υπερβολική χρήση απολυμαντικών και την υπερβολική ενασχόληση με τις αναφορές των μέσων ενημέρωσης σχετικά με τα κρούσματα ασθενειών. Τα άτομα με αυτή τη φοβία μπορεί επίσης να αποφεύγουν χώρους όπου είναι πιθανότερο να υπάρχουν μικρόβια, όπως ιατρεία, αεροπλάνα, σχολεία και φαρμακεία.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
