Η επανασύνδεση με τις εσωτερικές αισθήσεις του σώματος μπορεί να βοηθήσει στην καλύτερη αντίληψη του σώματος και να ενισχύσει τη θεραπευτική διεργασία.
Γνωρίζατε ότι η ανορεξία είναι η πιο θανατηφόρος ψυχική διαταραχή; Ένα άτομο κάθε ώρα πεθαίνει από διατροφική διαταραχή στις Η.Π.Α. Πολλοί από αυτούς τους θανάτους δεν οφείλονται σε συνέπειες για την υγεία που σχετίζονται με την πείνα, αλλά σε αυτοκτονία.
Έως και 1 στις 5 γυναίκες και 1 στους 7 άνδρες στις ΗΠΑ θα αναπτύξει διατροφική διαταραχή μέχρι την ηλικία των 40 ετών και 1 στα 2 άτομα με διατροφική διαταραχή θα σκεφτεί να βάλει τέλος στη ζωή του. Περίπου 1 στα 4 άτομα με νευρική ανορεξία ή βουλιμία θα επιχειρήσει να αυτοκτονήσει, ενώ τα άτομα με ανορεξία έχουν κίνδυνο θανάτου από αυτοκτονία 31 φορές υψηλότερο από τους συνομηλίκους τους χωρίς τη διαταραχή.
Στην πραγματικότητα, ο μη αυτοκτονικός αυτοτραυματισμός, ο αυτοκτονικός ιδεασμός, οι απόπειρες αυτοκτονίας και οι θάνατοι από αυτοκτονία είναι όλα πιο διαδεδομένα μεταξύ των ατόμων με οποιονδήποτε τύπο διατροφικής διαταραχής σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς διατροφική διαταραχή.
Γιατί μπορεί να συμβαίνει αυτό;
Ακόμα δεν έχουμε την απάντηση. Αλλά η νέα έρευνα σχετικά με την αντίληψη της εσωτερικής κατάστασης του σώματος δείχνει κάποιες ελπιδοφόρες δυνατότητες για τη θεραπεία. Και αυτό που μαθαίνουμε θα μπορούσε να βοηθήσει οποιονδήποτε να βελτιώσει τη σχέση του με το σώμα του.
Διαταραχές πρόσληψης τροφής και διαίσθηση
Για να καταλάβετε γιατί τα άτομα με διατροφικές διαταραχές κινδυνεύουν να πεθάνουν από αυτοκτονία, κάντε πρώτα μια μικρή γνωστική άσκηση.
Θα ήθελα να σκεφτείτε πραγματικά το σώμα σας: Σκεφτείτε τα μαλλιά, το πρόσωπο, τα χέρια, το στομάχι, το στήθος και τα πόδια σας. Ποιες λέξεις και συναισθήματα έρχονται στο μυαλό σας; Υπάρχουν πράγματα που θα θέλατε να μπορούσατε να αλλάξετε; Μη διστάσετε να κλείσετε τα μάτια σας και να το δοκιμάσετε.
Υποθέτω ότι καθώς κάνατε αυτή τη γνωστική άσκηση, πιθανότατα δεν σκεφτόσασταν: “Κάθε μέρος του σώματός μου είναι καταπληκτικό. Δεν θα άλλαζα τίποτα!” Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι τείνουν να έχουν αρκετά αρνητικές και άκρως επικριτικές σκέψεις για το σώμα τους.
Ακολουθεί μια άλλη ερώτηση για εσάς: Τι κάνετε με τα πράγματα που δεν σας αρέσουν; Για παράδειγμα, τι κάνετε όταν συναντάτε κάποιον που δεν σας αρέσει, ένα φαγητό που δεν αντέχετε ή μια μεγάλη λίστα με δουλειές; Τα φροντίζετε ή τα αποδέχεστε; Μάλλον όχι. Οι περισσότεροι άνθρωποι τείνουν να αποφεύγουν, να περιφρονούν ή να επικρίνουν τα πράγματα που δεν τους αρέσουν. Αυτό τους επιτρέπει να διαχωρίζουν και να αποσυνδέουν τον εαυτό τους από αυτά τα απεχθή πράγματα.
Όταν όμως σκέφτεστε αρνητικά για το σώμα σας και προσπαθείτε να το αποφύγετε, καταλήγετε να αποσυνδέεστε από αυτό και να χάνετε την ικανότητα να καταλαβαίνετε τι συμβαίνει μέσα στο σώμα σας. Αρχίζετε να το βλέπετε όχι ως το σώμα σας αλλά ως ένα αντικείμενο.
Αυτή η ικανότητα να αναγνωρίζετε, να ερμηνεύετε και να ανταποκρίνεστε στα εσωτερικά σήματα του σώματός σας έχει στην πραγματικότητα ένα όνομα: διαίσθηση, γνωστή και ως έκτη αίσθηση. Αναφέρεται στην ικανότητά σας να αναγνωρίζετε, να ερμηνεύετε και να ανταποκρίνεστε σε μια ποικιλία σωματικών αισθήσεων, όπως τα συναισθήματα, η πείνα και η πληρότητα, η θερμοκρασία και ο πόνος.
Η διαίσθηση μπορεί να χωριστεί σε διάφορες συνιστώσες και η παρατήρηση των διάφορων εσωτερικών αισθήσεων, μπορεί να μετρηθεί με διάφορους τρόπους. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ψυχοφυσιολογικές μετρήσεις όπως η δοκιμασία αντίληψης καρδιακών παλμών, η οποία συγκρίνει τον αντιληπτό αριθμό καρδιακών παλμών ενός ατόμου χωρίς να μετράει τον σφυγμό του με τον πραγματικό αριθμό καρδιακών παλμών κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου. Τα άτομα με μεγαλύτερες αποκλίσεις μεταξύ του αντιλαμβανόμενου και του πραγματικού αριθμού των καρδιακών παλμών τους θεωρείται ότι είναι χειρότερα στην αντίληψη των καρδιακών αισθήσεων και συνεπώς έχουν χειρότερη διαίσθηση.
Διαβάστε σχετικά: Βουλιμία και υπερφαγία: όταν το φαγητό γίνεται εμμονή
Διαίσθηση και υγεία
Η έρευνά την τελευταία δεκαετία έχει διαπιστώσει ότι όσο χειρότερη είναι η διαίσθηση σας, τόσο πιο αποσυνδεδεμένοι είστε από το σώμα σας και τόσο λιγότερο αντιλαμβάνεστε τι συμβαίνει στο εσωτερικό του. Και όσο πιο αποσυνδεδεμένοι είστε από το σώμα σας, τόσο πιο εύκολο είναι να βλάψετε τον εαυτό σας, είτε μέσω μιας διατροφικής διαταραχής είτε μέσω αυτοκτονικών συμπεριφορών.
Η διαίσθηση είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση και τη φροντίδα του σώματός σας. Για παράδειγμα, πρέπει να είστε σε θέση να αντιλαμβάνεστε την πείνα και το κορεσμό προκειμένου να τρέφεστε σωστά. Αν δεν ήσασταν σε θέση να αντιληφθείτε τον πόνο, ίσως καταλήγατε να βλάψετε τον εαυτό σας. Και πρέπει να είστε σε θέση να αντιλαμβάνεστε τα συναισθήματα που νιώθετε, προκειμένου να αντιδράτε προσαρμοστικά σε διάφορες καταστάσεις.
Οι έρευνες δείχνουν ότι η διαίσθηση συνδέεται αναπόσπαστα με την ψυχική και σωματική υγεία και η μειωμένη διαίσθηση θεωρείται παράγοντας κινδύνου για διάφορες ψυχικές διαταραχές. Για παράδειγμα, αν δεν είστε σε θέση να αντιληφθείτε πότε πεινάτε ή είστε χορτάτοι, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιοριστική ή υπερφαγική διατροφή. Αντίθετα, αν έχετε υπερβολική επίγνωση των εσωτερικών σας αισθήσεων, όπως ο καρδιακός ρυθμός και η αναπνοή σας, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε συμπτώματα διαταραχής πανικού.
Καθώς χάνετε τη σύνδεση με το σώμα σας, γίνεται ευκολότερο να βλάψετε το σώμα σας ως ένα αντικείμενο που έχετε αρχίσει να απεχθάνεστε. Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας έχουν χειρότερη διαίσθηση από τους ανθρώπους που δεν έχουν κάνει απόπειρα και οι άνθρωποι που έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας πολλές φορές έχουν χειρότερη διαίσθηση από εκείνους που έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας μόνο μία φορά. Οι άνθρωποι με πιο πρόσφατες και θανατηφόρες απόπειρες αυτοκτονίας έχουν χειρότερη διαίσθηση από εκείνους με πιο μακρινές ή λιγότερο θανατηφόρες απόπειρες.
Η εξασθένιση της διαίσθησης συνδέεται πιο έντονα με τον αυτοκτονικό ιδεασμό και τις απόπειρες αυτοκτονίας από ό,τι άλλοι παράγοντες κινδύνου, όπως η απελπισία, το φύλο και το μετατραυματικό στρες.
Επανασύνδεση με το σώμα
Όμως πολλοί άνθρωποι δεν ήταν πάντα τόσο αποσυνδεδεμένοι από το σώμα τους.
Για να μειώσετε τον αυτοτραυματισμό, σας ενθαρρύνω να προσπαθήσετε να ανακτήσετε την αίσθηση της σύνδεσης και της φροντίδας όχι μόνο για το σώμα σας αλλά και για τα σώματα εκείνων που αγαπάτε. Αυτό δεν είναι εύκολο, αλλά οι ερευνητές μελετούν πολλαπλούς τρόπους για τη βελτίωση της διαίσθησης.
Για παράδειγμα, η ομάδα μου έχει αναπτύξει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τη βελτίωση της διανοητικής αντίληψης που ονομάζεται Reconnecting to Internal Sensations and Experiences, ή RISE. Πρώτον, εκπαιδεύουμε τους συμμετέχοντες σχετικά με τη διαίσθηση και τη σημασία της καλλιέργειας της επίγνωσης των εσωτερικών αισθήσεων για τη βελτίωση της ψυχικής και σωματικής υγείας.
Στη συνέχεια, τους διδάσκουμε να στρέφουν την προσοχή τους στους μύες τους μέσω τεχνικών προοδευτικής μυϊκής χαλάρωσης και στις ενδείξεις πείνας και πληρότητας μέσω της προσεκτικής και διαισθητικής διατροφής.
Στη συνέχεια, εισάγουμε τους συμμετέχοντες στην έννοια της λειτουργικότητας του σώματος ζητώντας τους να σκεφτούν τι μπορεί να κάνει το σώμα τους αντί να αξιολογούν το σώμα τους με βάση την εμφάνιση. Για παράδειγμα, αντί να σκέφτονται: “Παχαίνω” ή “Είμαι πολύ μεγάλος” ή “Είμαι πολύ αργός”, μπορούν να σκεφτούν: “Τα πόδια μου με βοήθησαν να σηκωθώ από το κρεβάτι σήμερα” ή “Τα χέρια μου μου επιτρέπουν να αγκαλιάζω αυτούς που αγαπώ” ή “Αυτή η ουλή αποδεικνύει την ικανότητα του σώματός μου να θεραπεύεται”. Αυτό είναι σημαντικό επειδή η εικόνα του σώματος συνδέεται με πολλαπλές πτυχές της διανοητικής επίγνωσης.
Τέλος, διδάσκουμε τους συμμετέχοντες στην αναγνώριση των συναισθημάτων τους και την αλλαγή της συμπεριφοράς τους. Η συναισθηματική επίγνωση αποτελεί βασικό συστατικό της διαίσθησης, γι’ αυτό ζητάμε από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν πού αισθάνονται αυτά τα συναισθήματα στο σώμα τους, πώς μπορούν να διακρίνουν ορισμένα συναισθήματα και πώς μπορούν να ανταποκριθούν πιο αποτελεσματικά στο στρες.
Η καταναλωτική κουλτούρα δεν τείνει να προωθεί την ακρόαση του σώματός σας, οπότε η εκ νέου εκμάθηση του πώς να το κάνετε αυτό μπορεί να χρειαστεί χρόνο και αφοσιωμένη εξάσκηση. Πιστεύω όμως ότι η ανταμοιβή μπορεί να είναι κυριολεκτικά σωτήρια.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
