Οι ειδικοί εκτιμούν πολύ συντηρητικά ότι 2 στα 10.000 παιδιά έχουν το σύνδρομο του Άσπεργκερ, του οποίου τα αίτια παραμένουν ακόμη άγνωστα.
Το σύνδρομο Άσπεργκερ, είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή στην οποία τα παιδιά εμφανίζουν σημαντικά ελλείμματα στην κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία. Μπορεί επίσης να υιοθετούν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή να δείχνουν εμμονή με ορισμένα ενδιαφέροντα. Το σύνδρομο συνήθως εκδηλώνεται ανάμεσα στα 2 και τα 6 πρώτα χρόνια της ζωής, παρόλο που μπορεί να μη γίνεται φανερό για πολλά χρόνια και συχνά δεν αναγνωρίζεται μέχρι τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης.
Τα προβλήματα στις κοινωνικές σχέσεις, είναι πολύ σοβαρά στους ανθρώπους με την διαταραχή αυτή και μπορεί να παρεμποδίζουν την εκμάθηση αρκετών δεξιοτήτων. Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας, εκτιμούν πολύ συντηρητικά ότι 2 στα 10.000 παιδιά έχουν το σύνδρομο. Τα αίτια του συνδρόμου Άσπεργκερ παραμένουν άγνωστα. Ενδέχεται να ενοχοποιούνται διάχυτες δυσλειτουργίες στην ανατομία του εγκεφάλου, ενώ όπως φαίνεται το σύνδρομο έχει μια ισχυρή γονιδιακή συνιστώσα.
Τα παιδιά που παρουσιάζουν το σύνδρομο, κατά κανόνα έχουν τυπικό έως και υψηλό επίπεδο νοημοσύνης και λεκτικών ικανοτήτων, αλλά είναι πολύ αδέξια όταν επικοινωνούν με άλλους, ενώ εκδηλώνουν μια εμμονή με συγκεκριμένα θέματα που προσελκύουν το ενδιαφέρον τους. Τα αγόρια έχουν 3 με 4 φορές πιο αυξημένα ποσοστά της διαταραχής, σύμφωνα με το Αμερικανικό Ινστιτούτο Νευρολογικών και Εγκεφαλικών Διαταραχών (NINDS).
Τα παιδιά με το σύνδρομο εκδηλώνουν πολλά από τα συμπτώματα των παιδιών με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας. Ωστόσο, σε αντίθεση με τον αυτισμό, δεν παρατηρείται κατά κανόνα πνευματική καθυστέρηση στα άτομα με Άσπεργκερ. Επίσης, τα παιδιά αυτά δεν παρουσιάζουν καθυστερήσεις στην γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη, αλλά συνήθως εμφανίζουν μειωμένες μη λεκτικές δεξιότητες, σε σύγκριση με παιδιά με αυτισμό υψηλής λειτουργικότητας.
Εξάλλου, τα παιδιά με Άσπεργκερ συνήθως, σκέφτονται περισσότερο χρησιμοποιώντας την φαντασία τους και έχουν ήπιες δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό. Για τους εξωτερικούς παρατηρητές, τα παιδιά με Άσπεργκερ, μπορεί να φαίνονται παράξενα. Σε μερικές περιπτώσεις κάποια βελτιώνονται καθώς μεγαλώνουν, ενώ σε άλλα οι κοινωνικές δυσκολίες γίνονται ακόμη πιο εμφανείς. Δεν είναι καθόλου σπάνιο, έφηβοι με το σύνδρομο να παρουσιάζουν συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης, καθώς αρχίζουν να αντιλαμβάνονται τις ιδιαιτερότητές τους.
Οι ενήλικες με Άσπεργκερ μπορεί να έχουν μια έντονη επιθυμία να κάνουν φιλίες, αλλά η έλλειψη της ικανότητας να αντιλαμβάνονται τις συμβάσεις των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, μπορεί να ορθώνει ένα ισχυρό εμπόδιο στην σύναψη σχέσεων με άλλους. Για τους λόγους αυτούς τα άτομα με Άσπεργκερ, κάνουν συνήθως παρέα είτε με νεότερους είτε με πολύ πιο ηλικιωμένους από αυτά, ανθρώπους.
Σημάδια και συμπτώματα του Συνδρόμου Άσπεργκερ
Τα συμπτώματα του Συνδρόμου κυμαίνονται από αρκετά ήπια, έως πολύ σοβαρά. Σε πολλές περιπτώσεις οι γονείς και οι παιδίατροι μπορεί να μην αντιληφθούν από νωρίς το πρόβλημα, με δεδομένη και τη φυσιολογική ή υψηλή νοημοσύνη των παιδιών αυτών. Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως έως την ηλικία των 3 ετών, τα οποία μπορεί να είναι αναπτυξιακές καθυστερήσεις στις κινητικές δεξιότητες (όπως του μπουσούλημα, το περπάτημα, το παιχνίδι με μπάλα ή το ποδήλατο).
Άλλα συμπτώματα κατά κανόνα παρουσιάζονται όταν το παιδί πρωτοπηγαίνει στο σχολείο και αρχίζει να έχει συστηματικές και καθημερινές αλληλεπιδράσεις με τους συνομηλίκους τους. Τα παιδιά με Άσπεργκερ μπορεί να παλεύουν να κάνουν φίλους, αλλά πολλές φορές μιλούν ασταμάτητα, χωρίς να αφήνουν τους άλλους να συμμετέχουν στην κουβέντα. Μπορεί να αποφεύγουν την βλεμματική επαφή και τα πρόσωπά τους να παραμένουν ανέκφραστα.
Επίσης, η φωνή τους μπορεί να είναι μονότονη και η ομιλία τους πολύ γρήγορη ή παράξενη, ενώ οι στάση τους σώματός τους και οι χειρονομίες που κάνουνε, μπορεί να είναι ασυνήθιστες. Άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με κοινωνικές δεξιότητες περιλαμβάνουν:
- Δυσκολία στην κατανόηση του άλλου ή στο να συμμερίζονται τα συναισθήματα του συνομιλητή τους.
- Έντονη αφηρημάδα.
- Δυσκολία στην αντίληψη των “αποχρώσεων” της γλώσσας.
- Αδυναμία να κατανοήσουν την γλώσσα του σώματος του άλλου.
- Υπερδραστηριότητα και απροσεξία.
Τα παιδιά με Άσπεργκερ μπορεί ακόμη να εκδηλώνουν παράξενους τρόπους συμπεριφοράς. Πολύ συχνά, έχουν εμμονές με συγκεκριμένα θέματα, όπως στατιστικά στοιχεία διαφόρων αθλημάτων, ή με πολύ περιορισμένα ενδιαφέροντα, όπως να ασχολούνται με τον καιρό, με την θερμοκρασία ή την υγρασία, κλπ. Σε πολλές περιπτώσεις, η επιλογή των αποκλειστικών αυτών θεμάτων περιορισμένου ενδιαφέροντος, είναι ιδιαίτερα περίεργη και ασυνήθιστη για την ηλικία τους, όπως το ενδιαφέρον ενός παιδιού για τα δρομολόγια των λεωφορείων ή τους εξωγήινους.
Χαρακτηριστικά τους Συνδρόμου είναι και οι επαναλαμβανόμενες τελετουργίες και κινήσεις, η αυστηρά όμοιες καθημερινές ενασχολήσεις, τα βίαια ξεσπάσματα θυμού και η υπερευαισθησία στο φως και τους ήχους. Κάποια άτομα με Άσπεργκερ μπορεί επίσης να αυτοτραυματίζονται. Τα συμπτώματα διαφέρουν μεταξύ ατόμων διαφορετικών ηλικιών που έχουν το Σύνδρομο.
Για παράδειγμα, οι δυσκολίες ενός παιδιού σε διάφορες κοινωνικές περιστάσεις μπορεί να μην γίνονται εμφανείς στην αρχή, αλλά με τον χρόνο αποκαλύπτονται ολοένα και περισσότερο. Οι έφηβοι με Άσπεργκερ, μπορεί να μαθαίνουν να αξιοποιούν τα δυνατά τους σημεία όπως για παράδειγμα τις ικανότητες απομνημόνευσης, για να ισοσκελίζουν τις αδυναμίες τους.
Διαγνωστικές μέθοδοι για το Σύνδρομο Άσπεργκερ
Είναι δύσκολο να αναγνωριστούν τα πρώτα σημάδια του συνδρόμου. Οι γονείς μπορεί να αναζητήσουν βοήθεια, μόνο όταν γίνει ολοφάνερο ότι το παιδί τους, έχει σοβαρότατες δυσκολίες να λειτουργήσει, αλληλεπιδρώντας κοινωνικά στο σχολείο ή αλλού. Οι παιδίατροι-αναπτυξιολόγοι είναι σε θέση να κατανοήσουν τα στάδια ανάπτυξης του παιδιού και να εντοπίσουν τις δυσκολίες και τις καθυστερήσεις, συνεπώς είναι εκείνοι που πρώτοι μπορούν να ανιχνεύσουν το σύνδρομο.
Ωστόσο παραμένει δύσκολη η πλήρης διάγνωση της διαταραχής. Υπάρχουν διάφορα διαγνωστικά τεστ που εστιάζουν σε κοινωνικά και συμπεριφορικά προβλήματα. Μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας, μπορεί να αποτελούν και τα τεστ νοημοσύνης και σχολικών δεξιοτήτων-όπως ομιλίας, γλώσσας και οπτικο-κινητικού συντονισμού.
Τα παιδιά με Σύνδρομο Άσπεργκερ συχνά έχουν χαμηλές επιδόσεις σε τεστ συνταιριασμένης προσοχής: πρόκειται για κοινωνική δεξιότητα όπου δύο άνθρωποι κοιτούν ταυτόχρονα ένα αντικείμενο, ή παρακολουθούν μαζί ένα γεγονός. Η ικανότητα να παρακολουθεί κανείς την ματιά του άλλου, ή να δείχνει στον άλλον ένα αντικείμενο ενδιαφέροντος, είναι σημαντικός δείκτης ανάπτυξης γλωσσικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.
Κατά την αξιολόγηση, μπορεί να αποκαλυφθεί και η παρουσία άλλων διαταραχών, όπως είναι η διαταραχή ελλειμματική προσοχής/ υπερκινητικότητα, το άγχος, η κατάθλιψη και οι μαθησιακές δυσκολίες. Ένα παιδί μπορεί να διαγνωστεί με σύνδρομο Άσπεργκερ:
1. Εάν έχει εμφανή αδυναμία κοινωνικής αλληλεπίδρασης, η οποία περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα:
- Σημαντική δυσκολία στην χρήση πολλαπλών, μη λεκτικών χειρονομιών.
- Αποτυχία στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων.
- Έλλειψη επιθυμίας να μοιράζεται εμπειρίες με άλλους.
- Έλλειψη κοινωνικής ή συναισθηματικής αμοιβαιότητας.
2. Εάν παρουσιάζει περιορισμένους, επαναλαμβανόμενους και στερεοτυπικούς τρόπους συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων, χαρακτηριζόμενους από τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα:
- Ενασχόληση με τμήματα αντικειμένων.
- Στερεοτυπικούς και επαναλαμβανόμενους κινητικούς μανιερισμούς (χαρακτηριστικές χειρονομίες ή κινήσεις του σώματος).
- Αυστηρή προσήλωση σε καθημερινές πανομοιότυπες δραστηριότητες ή τελετουργίες.
- Παθιασμένες ενασχολήσεις με έναν ή περισσότερους (αλλά περιορισμένου αριθμού) τομείς ενδιαφερόντων.
3. Κλινικώς σημαντική αδυναμία σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους τομείς λειτουργικότητας.
4. Έλλειψη κλινικώς σημαντικής καθυστέρησης στην γλωσσική ή γνωσιακή ανάπτυξη.
Η ζωή και η καθημερινότητα των παιδιών με Άσπεργκερ
Το σχολείο μπορεί να είναι ένας χώρος δοκιμασίας για τα παιδιά αυτά, όμως τα περισσότερα προβλήματα μπορούν να ξεπεραστούν εφόσον συχνά τα παιδιά με Άσπεργκερ έχουν υψηλή νοημοσύνη και ανεπτυγμένες λεκτικές δεξιότητες. Ενώ ως μαθητές διακρίνονται και εμφανίζουν πολύ καλές επιδόσεις σε διάφορα μαθήματα, μπορεί να έχουν προβλήματα στα διαλείμματα ή την ώρα της γυμναστικής.
Χρειάζεται γι’ αυτό μια καλή συνεργασία γονέων και δασκάλων, ώστε να κατανοηθούν τα ειδικά προβλήματα του παιδιού και να εξασφαλίζεται η ιδιαίτερη προσοχή που χρειάζεται. Τα παιδιά με Άσπεργκερ ως ενήλικες, εξακολουθούν να χρειάζονται ηθική υποστήριξη και ενθάρρυνση και πολλά από αυτά είναι σε θέση να ζήσουν ανεξάρτητα και να εργάζονται με επιτυχία σε διάφορα επαγγέλματα.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
