Σε ένα συνεχές ναρκισσιστικών καταστάσεων, ένας πόλος αυτού του συνεχούς είναι αυτό που ονομάζουμε ακραία ψυχοπάθεια. Σε διάφορες περιπτώσεις ανθρωποκτόνων, εντύπωση μας κάνει, το γεγονός ότι το έγκλημα που διαπράχθηκε είναι ασύμβατο της εικόνας που έχει διαμορφώσει ο δράστης στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον.
Άνθρωποι που συναναστρέφονται τους εκάστοτε δράστες ειδεχθών εγκλημάτων συνήθως αναφέρονται γι’αυτούς ως ανθρώπους ήρεμους, που είχαν τη δουλειά τους, την καθημερινότητά τους και δεν είχαν εκφράσει κάποια επιθετικότητα, ενώ στη συμπεριφορά τους δεν υπήρχε κάτι να τους κινήσει την προσοχή.
Παρομοίως ειδικοί ψυχικής υγείας, οι οποίοι τους αξιολογούν αναφέρουν συνήθως ότι έχουν πλήρη συνείδηση των πράξεων τους και καμία αίσθηση ενοχής για αυτές. Κάτι παρόμοιο έγινε και στην περίπτωση του Νίκου Μεταξά, του 35χρονου ανθρωποκτόνου, ο οποίος όπως αποδείχθηκε είναι υπεύθυνος για τη δολοφονία πέντε γυναικών και δύο παιδιών ενώ διερευνάται η πιθανότητα να υπάρχουν περισσότερα θύματα. Τον περιγράφουν καλό, κοινωνικά αποδεχτό, φιλικό, χωρίς εξάρσεις θυμού, λιγομίλητο, άνθρωπο που δεν εξωτερίκευε τα συναισθήματά του και δεν έδειχνε να έχει επιθετική συμπεριφορά.
Έρευνες έχουν δείξει ότι η υψηλή λειτουργικότητα ενός ατόμου στην καθημερινότητά του δεν αποκλείει το γεγονός να κυριαρχεί η ψυχοπάθεια στην προσωπικότητά του. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ το άτομο αυτό έχει αρκετά συγκροτημένη ταυτότητα, έχει καλή επαφή με το περιβάλλον και με τον εαυτό του και χρησιμοποιεί ώριμους αμυντικούς μηχανισμούς ώστε να μην θεωρηθεί ψυχωτικό ή μεταιχμιακό, βασικοί τρόποι σκέψης ή συμπεριφοράς δείχνουν να χαρακτηρίζονται από αντικοινωνικές τάσεις (Mc.Williams, 2011).
Η καλή εντύπωση που δημιουργείται αρχίζει λοιπόν να αποκτά νόημα. Όλες οι προσαρμοστικές διεργασίες που χρησιμοποιεί ο ψυχοπαθητικός αφορούν την ιδιαίτερη διαχείριση του συναισθηματικού λόγου και των δυναμικών που κρύβονται πίσω από την προφανή συμπεριφορά που επιδεικνύει. Ο συναισθηματικός λόγος για παράδειγμα υπάρχει αλλά όχι για να εκφράσει συναισθήματα που νιώθει το ίδιο το άτομο αλλά για χειραγώγηση του άλλου και έχει κατακτηθεί υπό αυτούς τους όρους κυρίως μιμητικά.
Ουσιαστικά υπάρχουν ελλείμματα στην αναγνώριση των βασικών συναισθημάτων και στην ρύθμισή τους. Αν αναλογιστούμε ότι υπάρχει χαμηλή αντιδραστικότητα στο αυτόνομο νευρικό σύστημα (Intrator et al., 1997. Lykken, 1995), η διέγερση δεν επιτυγχάνεται εύκολα αλλά με έντονες και τρανταχτές εμπειρίες. Ο Ν.Μ. σε μία από τις καταθέσεις του δήλωσε ότι όταν στραγγάλισε τη πρώτη γυναίκα κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης ένιωσε ωραία και ήθελε να το επαναλάβει.
Όπως μπορούμε να φανταστούμε ένα άτομο με ψυχοπαθητική προσωπικότητα γεννιέται με τέτοιες τάσεις. Ως βρέφος ενδεχομένως να είναι πιο ενεργητικό ή πιο επιθετικό. Ωστόσο και εδώ ο παράγοντας του περιβάλλοντος και της κοινωνικής εμπειρίας παίζει σημαντικό ρόλο. Οικογενειακό ιστορικό που περιλαμβάνει κακοποίηση, παραμέληση, κακομεταχείριση και αστάθεια διαμορφώνει πρόσφορο έδαφος ώστε ενδεχόμενες αντικοινωνικές τάσεις που παρατηρούνται να εξελιχθούν μετέπειτα σε ψυχοπαθητική προσωπικότητα.
Η μητέρα του Ν.Μ. είναι από τη Βουλγαρία και ο πατέρας του από τη Κύπρο. Σύμφωνα με πληροφορίες που διαρρέουν, η μητέρα του εγκατέλειψε εκείνον και τον πατέρα του όταν βρισκόταν σε μικρή ηλικία. Έκτοτε ζούσε με τον πατέρα του. Ως εκ τούτου η μητέρα για τον 35χρονο δεν ήταν το πρόσωπο που τον φρόντισε, κάτι το οποίο συνεπάγεται ότι δεν ταυτίστηκε μαζί της ούτε ενσωμάτωσε καλά αντικείμενα μέσω της σχέσης τους. Η εξέλιξή του δεν ήταν φυσιολογική και η παντοδυναμία που οφείλει να νιώσει κάθε παιδί ανάλογα με το εξελικτικό στάδιο που βρίσκεται δεν βιώθηκε ποτέ.
Μέσω της υιοθέτησης του ρόλου του φωτογράφου, τον οποίο πολύ εύστοχα χρησιμοποίησε για την ομαλή κοινωνικοποίησή του και μέσα από την διογκωμένη αυτοπεποίθηση που όπως περιγράφεται τον χαρακτήριζε, κυριαρχούσε πάνω στα θύματά του επιδιώκοντας να επιβεβαιώνει κάθε φορά την παντοδυναμία του. Μόνο με αυτό τον τρόπο ενδεχομένως ανακούφιζε την εσωτερική αίσθηση της πλήρους αδυναμίας που ίσως αισθάνεται από την πρώιμη εγκατάλειψή του και την απουσία του μητρικού προτύπου.
Πίσω από την κυριαρχία επί του περιβάλλοντός του, ο αντικοινωνικός, επιδιώκει να μεταδώσει στον άλλον το τι αισθάνεται με το να τον κάνει να νιώσει το ίδιο. Αυτό συμβαίνει κυρίως μέσα από ειδεχθείς πράξεις, πίσω από τις οποίες υπάρχει ντροπή ή και σεξουαλική διαστροφή, την οποία προσπαθεί να κρύψει.
Γενικότερα προκειμένου να χαρακτηριστεί κάποιος αντικοινωνικός είναι απαραίτητο τα στοιχεία ψυχοπάθειας που παρατηρούνται να είναι κεντρικά στη προσωπικότητά του. Είναι σίγουρα πολύ εύκολο να παρερμηνευθούν ναρκισσιστικές, διασχιστικές και παρανοϊκές καταστάσεις ως ψυχοπαθητικές και είναι δεδομένο ότι κάτι τέτοιο εξαρτάται από πολύπλευρους παράγοντες και λεπτές ισορροπίες μεταξύ των συμπεριφοριστικών δυναμικών.
Σε καμία περίπτωση με το συγκεκριμένο άρθρο δεν θα μπορούσε να γίνει κάποια διάγνωση για την περίπτωση του Ν.Μ., ωστόσο είναι εμφανές ότι η συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από αρκετά ψυχοπαθητικά στοιχεία τουλάχιστον σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα.
