Ο φόβος ανήκει στα βασικά συναισθήματα και είναι φυσιολογικός, καθώς αποτελεί αντίδραση σε μια πραγματική περιβαλλοντική απειλή. Οι αγχώδεις διαταραχές αντίθετα συνοδεύονται από συμπτώματα δυσανάλογα του κινδύνου που θεωρείται ως πηγή τους, έχουν διάρκεια και ανήκουν στις εσωτερικευόμενου τύπου διαταραχές.
Κατατάσσονται ανάμεσα στις πιο συνήθεις διαταραχές της παιδικής και εφηβικής ηλικίας και χαρακτηρίζονται από ένταση και επίμονο άγχος. Επιπλέον, για τα άτομα με αγχώδεις διαταραχές δεν είναι εφικτός ο έλεγχος της αντιστοιχίας μεταξύ γνωστικών σχημάτων και της πραγματικότητας. Τα κορίτσια υπερτερούν των αγοριών και παρατηρείται συννοσηρότητα με κατάθλιψη και στα 2 φύλα.
Διαγνωστικά κριτήρια:
Διαφοροποιούνται ανά είδος (γενικευμένη αγχώδης διαταραχή όπου το άτομο ανησυχεί για το οτιδήποτε, ειδικές φοβίες, κοινωνική φοβία, άγχος αποχωρισμού και σχολική φοβία, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή). Τα συμπτώματα προκαλούν δυσφορία και είναι ανεπιθύμητα. Διαχωρίζονται από τους φυσιολογικούς φόβους ως προς ένταση/ δυσπροσαρμογή/ επιμονή (δε μπορούν να ελεγχθούν από το παιδί, είναι ακούσιες και δε μπορούν να εξηγηθούν).
Γιατί όμως κάποια άτομα είναι περισσότερο επιρρεπή στην ανάπτυξη αγχωδών διαταραχών;
Σύμφωνα με το Ολιστικό μοντέλο Αναπτυξιακής Ψυχοπαθολογίας (Vasey et al.), υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωσή τους. Ως προς το βιολογικό κομμάτι, το ταπεραμέντο και νευροβιολογικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν ρόλο σημαντικό. Ακόμα, το οικογενειακό πλαίσιο συμβάλλει μέσω της ανάπτυξης ανασφαλούς δεσμού- άρα αμφιβολία για τον κόσμο από πολύ νωρίς.
Το ατομικό πλαίσιο φαίνεται πως κυριαρχεί, μέσω της γνωστικής μεροληψίας (επιλεκτική προσοχή, ερμηνεία διφορούμενων καταστάσεων ως απειλητικές), αλλά και μέσω ελλειμμάτων στη ρύθμιση του συναισθήματος (αίσθημα μη ικανότητας ελέγχου των αγχωδών αντιδράσεων).
Οι ανωτέρω παράγοντες λειτουργούν αθροιστικά, ενώ η ανακούφιση από την αποφυγή του φοβικού ερεθίσματος, οι προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες και η γονεϊκή υπερπροστατευτικότητα «συμπληρώνουν το παζλ».
Διαβάστε σχετικά: Δύο αλήθειες για τη φύση των διαταραχών άγχους
Και πώς καταπολεμούνται οι αγχώδεις διαταραχές, ιδιαίτερα σε παιδιά και εφήβους;
Οι συμπεριφοριστικές θεραπείες αποφέρουν πολύ καλά και άμεσα αποτελέσματα, καθώς το άτομο δοκιμάζει σε ασφαλείς συνθήκες να αντιμετωπίσει τους φόβους του, ενώ παράλληλα εκπαιδεύεται να το κάνει και χωρίς τη βοήθεια του θεραπευτή σταδιακά. Αναλυτικά ενδείκνυνται:
1. Ψυχοεκπαίδευση γονέων και παιδιού: ελαχιστοποιεί την αυτομομφή, επεξηγεί τις συμπεριφορές που συντηρούν τη διαταραχή και ενημερώνει για τις θεραπευτικές προσεγγίσεις παιδί και γονείς.
2. Γνωστικές συμπεριφοριστικές θεραπείες (CBT) με έκθεση στο φοβικό ερέθισμα- το βασικό χαρακτηριστικό στα προγράμματα διαχείρισης του φόβου (συστηματική απευαισθητοποίηση και χαλάρωση, παρατεταμένη και ιεραρχική έκθεση, αναγνώριση και τροποποίηση αγχωδών σκέψεων, ανάπτυξη πλάνου διαχείρισης, μίμηση προτύπου με συμμετοχή του παιδιού, γνωστική αυτοδιαχείριση με εσωτερικό διάλογο, έμφαση στην ικανότητα του ίδιου του παιδιού και γενίκευση και σε άλλα πλαίσια, έπαινοι και αμοιβές).
3. Συμβουλευτική συνεργασία με το σχολείο.
4. Δραστηριότητες έξω από τις συνεδρίες: εξάσκηση δεξιοτήτων που μαθαίνονται στις συνεδρίες / εργασίες για το σπίτι / εργασίες έκθεσης.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
