O Reid Wilson, Ψυχολογόγος-Ψυχοθεραπευτής εξειδικευμένος σε διαταραχές άγχους εξηγεί πώς η προσέγγιση αυτή μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του άγχους σε μόλις τρεις εβδομάδες.
Ερώτηση: Η προσέγγιση που ακολουθώ για να βοηθήσω τους θεραπευόμενους μου να αντιμετωπίσουν τις κρίσεις πανικού και τις φοβίες επικεντρώνεται αρχικά στη εκμάθηση διαφόρων ασκήσεων αναπνοής και χαλάρωσης και στη συνέχεια στην ενθάρρυνση να αντιμετωπίσουν σταδιακά την κατάσταση που τους προκαλεί φόβο, χωρίς να πανικοβάλλονται. Συχνά αυτή η διαδικασία είναι πολύ αργή. Υπάρχει τρόπος να την επιταχύνουμε;
Reid Wilson: Ναι. Η κλινική μου εμπειρία δείχνει ότι οι θεραπευόμενοι που μπορούν να πεισθούν να προκαλέσουν και να ξεπεράσουν τα συμπτώματά τους χωρίς να καταφύγουν σε ασκήσεις χαλάρωσης οδηγεί γρήγορα στην εξοικείωση με τους φόβους τους. Τα συμπτώματα μερικές φορές εξαφανίζονται σε μόλις δύο ή τρεις εβδομάδες.
Αυτό μπορεί να ακούγεται παράλογο – θα σταματήσω να αισθάνομαι άγχος αν με κάνω να αγχωθώ – ωστόσο η θεραπεία που επικεντρώνεται στην πρόκληση άγχους βασίζεται στην ίδια θεωρία με τη θεραπεία που ήδη ακολουθείτε. Και οι δύο προσεγγίσεις προϋποθέτουν ότι ο καλύτερος τρόπος για να ξεπεράσουν οι θεραπευόμενοι τις ανησυχίες τους είναι μέσω της έκθεσης σε καταστάσεις που φοβούνται. Η προσέγγισή σας στοχεύει να βοηθηθούν να ξεπεράσουν τη φυσική απροθυμία τους να ακολουθήσουν αυτή τη στρατηγική διδάσκοντάς τους δεξιότητες τους, οι οποίες θα κάνουν τα συναισθήματα που βιώνουν σε αυτές τις καταστάσεις πιο ανεκτά.
Έχοντας αυτά τα εφόδια, η θεωρία λέει, πως θα είναι πρόθυμοι να μπουν σε καταστάσεις που τούς προκαλούν άγχος για να μάθουν πως η καταστροφή που φοβούνται δεν θα έρθει. Σε αυτό το σημείο, ο φόβος τους για τέτοιες καταστάσεις είτε διαλύεται είτε παραμένει σε ένα διαχειρίσιμο επίπεδο.
Χρησιμοποιούμε αυτή την προσέγγιση για να πείσουμε έναν απρόθυμο κολυμβητή να βραχεί μπαίνοντας σταδιακά στο νερό. Αυτό που προτείνω είναι πως θα έχετε καλύτερα και πιο γρήγορα αποτελέσματα αν μπορείτε να πείσετε τον φοβισμένο κολυμβητή να πηδήσει με τη μία μέσα στο νερό.
Προκειμένου οι άνθρωποι να εξοικειωθούν με τους φόβους τους, πρέπει να εκτίθενται σε αυτούς με επαρκή συχνότητα, διάρκεια και ένταση. Το μειονέκτημα μιας μεθόδου που βασίζεται σε τεχνικές χαλάρωσης είναι ότι αυτές οι δεξιότητες μπορούν να μην επιτρέπουν στον θεραπευόμενο να βιώνει τον πανικό τόσο έντονα ώστε να εξοικειωθεί πλήρως με τις καταστάσεις που τού προκαλούν άγχος. Αυτό κάνει τον θεραπευόμενο εξαρτώμενο από τις τεχνικές χαλάρωσης ενώ εξακολουθεί να είναι ευάλωτος σε μια κρίση που μπορεί να είναι τόσο ισχυρή ώστε να έχει πρόβλημα να την αντιμετωπίσει.
Ο κύριος στόχος μου όταν δουλεύω με θεραπευόμενους που αντιμετωπίζουν πανικό είναι να αλλάξω τη βασική στάση τους απέναντι στην κατάσταση που βιώνουν. Δε θέλω μόνο να προσπαθήσουν να αγχωθούν, αλλά και να θέλουν να βιώσουν το άγχος, όχι μόνο να ανεχτούν τη δυσφορία, αλλά και να επιθυμούν τη διατήρηση της δυσφορίας. Ενώ χρησιμοποιώ μια ποικιλία συμπεριφορικών τεχνικών, η κύρια προσέγγιση μου είναι η γνωστική. Θέλω όχι μόνο να αναζητούν ευκαιρίες αβεβαιότητας, αλλά να νιώθουν ενθουσιασμένοι όταν παρατηρούν ότι αισθάνονται αγχωμένοι και αβέβαιοι σε μια τρομακτική κατάσταση. Αυτή η στρατηγική τους αναγκάζει να αντιμετωπίσουν τη γνωστική τους αντίληψη ότι το άγχος είναι κακό και ότι πρέπει να αποφευχθεί ή να σταματήσει το συντομότερο δυνατό.
Έχω αναπτύξει μια εναλλακτική θεραπεία πέντε βημάτων βασισμένη στο έργο κορυφαίων κλινικών ιατρών και ερευνητών στον τομέα του άγχους. Τα πέντε βήματα είναι τα ακόλουθα:
1. Ενθάρρυνση των θεραπευόμενων να αγχωθούν σκόπιμα.
2. Όταν οι θεραπευόμενοι αγχώνονται, πείστε τους να παραμείνουν αγχωμένοι για όσο το δυνατόν περισσότερο.
3. Ενώ οι θεραπευόμενοι είναι αγχωμένοι, διδάξτε τους πώς να υποστηρίζουν τον εαυτό τους μέσω της θετικής αυτο-ομιλίας και πώς να απομακρύνουν την καταστροφική σκέψη.
4. Βοηθήστε τους θεραπευόμενους να σταματήσουν σταδιακά τη χρήση ασκήσεων χαλάρωσης ή άλλων «δεκανίκων ασφαλείας».
5. Συστήστε τους σε αυτή τη ρουτίνα μέσα σε ασφαλή πλαίσια, όπως το γραφείο του θεραπευτή και στη συνέχεια ενθαρρύνετε τούς να εφαρμόσουν αυτά που έμαθαν σε προοδευτικά πιο απειλητικές καταστάσεις.
Αυτή η προσέγγιση μπορεί να μην είναι κατάλληλη για όλους. Είχα θεραπευόμενους, των οποίων τα συμπτώματα ήταν πολύ δυνατά για να τα υπομείνουν ακόμη και για πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Με αυτούς τους θεραπευόμενους, επιστρέφω σε μια προσέγγιση βασισμένη σε «δεκανίκια ασφαλείας» και δουλεύω με στόχο να φτάσει η ημέρα που δεν θα τούς είναι πλέον απαραίτητα. Για τους περισσότερους θεραπευόμενους μου, αυτή η νέα μέθοδος έχει λειτουργήσει γρήγορα και ολοκληρωτικά.
Όταν δουλεύω με θεραπευόμενους που είναι επιρρεπείς σε κρίσεις πανικού, ενδιαφέρομαι λιγότερο για τις εξωτερικές καταστάσεις που φοβούνται και περισσότερο για τα σωματικά και ψυχολογικά τους συμπτώματα. Συνήθως εμφανίζουν τουλάχιστον ένα από τα τέσσερα ακόλουθα συμπτώματα: γρήγορους ή ακανόνιστους καρδιακούς παλμούς, δυσκολία στην αναπνοή, ζάλη ή αποπροσανατολισμό. Μόλις μάθω με ποιον τρόπο ο θεραπευόμενος βιώνει το άγχος, τότε προκαλώ αυτά τα συμπτώματα με διάφορους τρόπους, μέσα από τη διαδικασία που ο David Barlow ονομάζει «ενδοσκοπική έκθεση».
Εάν, για παράδειγμα, ένας θεραπευόμενος αντιμετωπίζει δυσκολία στην αναπνοή, του ζητώ να αναπνεύσει μέσα από πολλά καλαμάκια για αρκετά λεπτά. Η σύντομη αυτή άσκηση μπορεί να προκαλέσει επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού. Κοιτάζοντας ένα σταθερό σημείο πάνω σε ένα κενό τοίχο προκαλεί αισθήματα αποπροσανατολισμού. Επίσης, όπως όλα τα παιδιά γνωρίζουν, στροβιλίζοντας πάνω σε μια περιστρεφόμενη καρέκλα μάς κάνει να ζαλιζόμαστε. Ορισμένες πρακτικές, όπως ο υπεραερισμός, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να προκαλέσουν πολλά συμπτώματα ταυτόχρονα.
Όταν τα συμπτώματα διαλυθούν, τα προκαλούμε και πάλι. Συχνά προτείνω στους θεραπευόμενους, όταν εξασκούν αυτές τις ασκήσεις στο σπίτι, πρακτική άσκηση να διαρκεί από 45 έως 90 λεπτά.
Απομακρύνοντας τα «δεκανίκια ασφαλείας» τους είναι συχνά το πιο δύσκολο βήμα για τους θεραπευόμενους με αγχώδεις διαταραχές. Αυτές οι πρακτικές τους έχουν βοηθήσει να περιηγηθούν στα απειλητικά νερά της καθημερινότητάς τους και απεχθάνονται να τα εγκαταλείψουν. Έχουμε εντοπίσει πάνω από 70 συμπεριφορές που βοηθούν τους θεραπευόμενους να αποφεύγουν, να σωπαίνουν ή να συντομεύουν τα συμπτώματα άγχους ή πανικού, όπως έχοντας πάντα μαζί τους ένα φάρμακο κατά του άγχους, εξασκώντας ασκήσεις αναπνοών, εξετάζοντας τους σφυγμούς τους, επιλέγοντας να κάθονται κοντά σε μια έξοδο, ακουμπώντας πάνω σε έναν τοίχο, μένοντας σε ένα μέρος μόνο για λίγο, αυξάνοντας την ένταση του ραδιοφώνου, μην προσπερνώντας ποτέ άλλα αυτοκίνητα και αποφεύγοντας πάντα το πλήθος.
Βοηθώ τους θεραπευόμενους να αναγνωρίσουν τα δεκανίκια ασφαλείας τους και να μειώσουν σταδιακά την εξάρτησή τους από αυτά. Καθώς αντιλαμβάνονται ότι μπορούν να διαχειριστούν τα αισθήματα πανικού χωρίς αυτούς τους περιορισμούς, είναι πρόθυμοι να πάρουν περισσότερα ρίσκα μπαίνοντας σε προκλητικές καταστάσεις.
Από εκεί και πέρα, χρειάζεται αρκετή εξάσκηση. Οι άνθρωποι πρέπει να προκαλούν και να υπομένουν τα συμπτώματά τους ξανά και ξανά, μέσα σε όσο το δυνατόν περισσότερες διαφορετικές τοποθεσίες και περιστάσεις. Οι θεραπευόμενοι έχουν πολλές επιλογές για το πώς να προχωρήσουν. Μετά την καταγραφή των καταστάσεων που τούς προκαλούν άγχος, μπορούν να επιλέξουν να προκαλέσουν πρώτα τα συμπτώματά τους μέσα σε ευκολότερες καταστάσεις. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούν σταδιακά να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους. Αλλά μπορεί να υπάρχουν κάποιες καταστάσεις που να θέλουν να τις ξεπεράσουν αμέσως, παρόλο που μπορεί να είναι αυτές που τούς τρομάζουν περισσότερο.
Για παράδειγμα, μπορεί να θέλουν να ξεκινήσουν να οδηγούν μόνοι τους. Εάν είναι επαρκώς παρακινημένοι, θα πρέπει να το δοκιμάσουν. Ή μπορεί να υπάρχουν απειλητικές καταστάσεις που χρειάζεται απαραίτητα να βιώσουν μέσα στην εβδομάδα, όπως ψώνια στο σούπερ μάρκετ ή κάποια συνάντηση στο γραφείο. Θα χρειαστεί να τις αντιμετωπίσουν ούτως ή άλλως, οπότε θα μπορούσαν να εξασκήσουν τις δεξιότητές τους ενώ βρίσκονται εκεί.
Αυτές οι προτάσεις μπορεί να φαίνονται απειλητικές. Οι θεραπευόμενοι χρειάζεται να δεσμευθούν οικειοθελώς και να είναι πρόθυμοι να φοβηθούν και να αισθανθούν άβολα για λίγο. Τα καλά νέα είναι ότι αυτή η προσέγγιση όχι μόνο έχει γρήγορα αποτελέσματα, αλλά μειώνει σε μεγάλο βαθμό τους φόβους των θεραπευόμενων, αντί να τους διδάσκει απλώς να τους διαχειριστούν.
Πηγή: psychotherapynetworker.org
Απόδοση: Άννα Μπαρδακά
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
