Το επάγγελμα του ιατρού συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο φθοροποιά για την ψυχική υγεία του ατόμου. Η ισχυρή αντίστασή των ιατρών στην αναζήτηση βοήθειας καθώς και στην παραδοχή ότι νοσούν, αυξάνει τη συνοσηρότητα ανάμεσα στους φροντιστές υγείας. Τόσο το αίσθημα ντροπής, ότι μπορεί να νοσούν το ίδιο ή και περισσότερο από τους ασθενείς τους, όσο και ο φόβος για ενδεχόμενο στιγματισμό από τους συναδέλφους τους, είναι παράγοντες που τους απομακρύνουν από την αναζήτηση βοήθειας.
Συνήθως αποφεύγουν να απευθυνθούν σε κάποιο ψυχίατρο ή έμπειρο συνάδελφο του στενού κοινωνικού τους δικτύου. Αντί αυτού προτιμούν να καταφύγουν στην κατανάλωση αλκοόλ και χρήση ουσιών, παρά να παραδεχτούν την ανάγκη τους για φροντίδα. Επομένως, δεν φαίνεται να προσφέρουν την ίδια επαγγελματική βοήθεια στον εαυτό τους, όπως κάνουν με τους ασθενείς τους.
Βέβαια, να επισημάνουμε ότι, ούτε οι υπόλοιποι συνάδελφοί τους προσπαθούν να τους βοηθήσουν ακόμα κι αν βλέπουν σε αυτούς σημάδια έντονης αναποφασιστικότητας, αποδιοργάνωσης ή και κατάθλιψης. Σε σχετική συνέντευξη στην εφημερίδα The Independent, η γιατρός Miller αναφέρει: Ο στιγματισμός και η προκατάληψη απέναντι στην ψυχική ασθένεια, για τον ιατρικό κόσμο είναι 10 φορές χειρότερη, από ότι για τον υπόλοιπο κόσμο. Ένας ιατρός σε ψυχιατρικό άσυλο, μοιάζει με αστυνομικό που μπήκε στη φυλακή.
Επιπλέον, οι Baldwin και συν. (1997b) σε σχετική έρευνα που διεξήγαγαν σε ειδικευόμενους ιατρούς, βρήκαν ότι προκειμένου να αντιμετωπίσουν προβλήματα υγείας, προτιμούσαν την αυτοΐαση, από την επίσημη γνώμη κάποιου συναδέλφου.
Η πρακτική αυτή της αυτοΐασης, η οποία είναι ιδιαίτερα δημοφιλής ανάμεσα στους αναισθησιολόγους και τους ψυχιάτρους, φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τη μετέπειτα χρήση ουσιών. Οι μέθοδοι της αυτοδιάγνωσης και αυτοθεραπείας συχνά περιπλέκουν τις συνθήκες και δρουν εις βάρος μιας ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής θεραπείας.
Αναμφισβήτητα, το επάγγελμα του ιατρού είναι αρκετά αγχογόνο, αν αναλογιστεί κανείς ότι απαιτεί συνεχή εκπαίδευση, μετακινήσεις, υπερωρίες, καθώς και μικρή εμπλοκή των συμβουλευτικών υπηρεσιών. Επιπλέον, το άγχος για την εξασφάλιση μιας ισχυρής δημόσιας εικόνας, δεν τους αφήνει περιθώρια για συναισθηματισμούς ή ενδείξεις αδυναμίας, μιας και οι ιατροί οφείλουν να δείχνουν σκληροί και να διαθέτουν πυγμή.
Στο μυαλό μας, ο ιατρός είναι ένας άνθρωπος δυνατός, που προσδίδει υγεία και παρέχει λύσεις και απαντήσεις στους ασθενείς του. Για πολλούς αυτή η ομάδα των επαγγελματιών θεωρείται εύπορη, ευφυής και προνομιούχα. Πράγματι, η θνησιμότητα ανάμεσα στους ιατρούς, εξαιτίας κάποιας φυσικής ασθένειας, είναι μικρότερη σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, μη παραβλέποντας, όμως μία σημαντική εξαίρεση. Την αυτοχειρία.
Έρευνες σε Αγγλία και Αμερική καταδεικνύουν ότι τόσο οι ιατροί, όσο και οι φοιτητές ιατρικής υπεραντιπροσωπεύονται ανάμεσα στους αυτόχειρες. Ως μέσα αυτοχειρίας χρησιμοποιούν περισσότερο την υπερδοσολογία φαρμάκου (38% για τους άντρες-γιατρούς και 79% για τις γυναίκες γιατρούς), ενώ, πιο συγκεκριμένα, για τους άντρες-ιατρούς, η οπλοχρησία, η ασφυξία, το μονοξείδιο του άνθρακα και ο αυτοτραυματισμός, αποτελούν συνήθη μέσα και πρακτικές αυτοχειρίας.
Διαβάστε σχετικά: Αυτοκτονία: Μύθοι, παράγοντες κινδύνου και τρόποι διαχείρισης
Για την Αμερική η συχνότητα των αυτοκτονιών σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, ήταν 1,15 φορές υψηλότερη για τους άντρες και 3 φορές για τις γυναίκες, ενώ σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα, όπως δικηγόροι και αρχιτέκτονες, οι ιατροί βρίσκονται στην υψηλότερη θέση αυτοχειρίας. Πιο συγκεκριμένα, στη Μεγάλη Βρετανία, οι επτά στις οκτώ αυτοκτονίες, διαπράττονται από ιατρούς κάτω των 50 ετών, με τους ψυχίατρους να προηγούνται των γενικών ιατρών και των ακτινολόγων.
Οι Άγγλοι ιατροί έχουν 176% υψηλότερη τάση για αυτοκτονία σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, ενώ σε άρθρο της η New York Times αναφέρει ότι στις Η.Π.Α οι άνδρες ιατροί έχουν 40%, ενώ οι γυναίκες 130% υψηλότερη τάση για αυτοκτονία. H υψηλή τάση για αυτοχειρία των γυναικών ιατρών (2-2,7 φορές) συνδέεται στενά με το άγχος και την κατάθλιψη. Τόσο η κατάθλιψη, όσο και η χρήση ουσιών, από την πλευρά τους, συγκαταλέγονται στα αίτια της αυξητικής τάσης για αυτοχειρία.
Οι άντρες ιατροί αυτόχειρες είναι, συνήθως, 45- 65 ετών, όπου η συνταξιοδότηση και το διαζύγιο, αποτελούν παράγοντες κινδύνου για τη μετέπειτα πράξη τους. Από την άλλη πλευρά οι γυναίκες ιατροί αυτόχειρες, είναι συνήθως κάτω των 40 ετών και φτάνουν στην πράξη κατά τη διάρκεια της ειδικότητάς τους.
H υψηλή αυτοκτονικότητα στις γυναίκες κρούει τον κώδωνα για μια πιο λεπτομερή διερεύνηση. Οι ανύπαντρες γυναίκες ιατροί φαίνεται να είναι περισσότερο ευάλωτες, συγκρινόμενες με τις συναδέλφους τους σε άλλα επαγγέλματα. Συνολικά, οι γυναίκες ιατροί καλούνται να “επιβιώσουν” σε ένα αρκετά στρεσογόνο περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, είναι πιθανό τόσο οι ασθενείς, όσο και το υπόλοιπο προσωπικό να τις αντιμετωπίζουν με επιφυλακτικότητα, ενισχύοντας το άγχος που φέρουν σχετικά με την αποτελεσματικότητά τους.
Συγκριτικά με τους άνδρες συναδέλφους τους, οι γυναίκες ιατροί, πολλές φορές, δυσκολεύονται να συμβιβάσουν τους προσωπικούς και τους επαγγελματικούς τους στόχους, την οικογένεια και την καριέρα. Το ενδεχόμενο τεκνοποίησης συχνά τις φέρνει αντιμέτωπες με προκλήσεις που σχετίζονται με τη σταδιοδρομία τους.
Επομένως, ως απάντηση στις αγχογόνες αυτές συνθήκες, οι γυναίκες ιατροί, εμφανίζουν εκτός από κατάθλιψη, και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές, που φαίνεται να ταλαιπωρούν αρκετά κατά όλη τη διάρκεια της καριέρας τους.
Ενδεχομένως χρειάζεται να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα της αλληλεπίδρασης μεταξύ των επαγγελματικών απαιτήσεων και των ψυχοκοινωνικών παραγόντων και να βρούμε καλύτερα μέσα που θα «φωτίσουν» την ταυτότητα των γυναικών ιατρών, που έχουν ροπή προς την αυτοκτονία και είναι περισσότερο ευάλωτες στην εμφάνιση ψυχιατρικών διαταραχών.
Ενδεικτική βιβλιογραφία
- Baldwin, P., Dodd, M., & Wrate, R. (1997b). Young doctors’ health-II. Health and health behavior. Social Science and Medicine, 45(1), 41-44.
- Bennet, J., & Ο΄Donovan, D. (2001). Substance misuse by doctors, nurses and other health care workers. Current opinion in Psychiatry, 14, 195-199.
- Frank, E., & Dingle, A. D. (1999). Self-reported depression and suicide attempts among US women physicians. American Journal of Psychiatry, 156, 1887-1894.
- Hawton, K., Clements, A., & Sakarovitch, C. (2001). Suicide in doctors. Journal of Epidemiology and Community Health, 55, 296-300.
- Marshall, E. J. (2008). Doctors’ health and fitness to practice: treating addicted doctors. Occupational Medicine, 58, 334-340.
- Schernhammer, E. S., & Colditz, G. A. (2004). Suicide rates among physicians: a quantitative and gender assessment (meta-analysis). American Journal of Psychiatry, 161(12), 2295-2302.
- Tyssen, R., Rovik J. O., Vaglum P., Gronvold, N. T., & Ekeberg, O. (2004). Help-seeking for mental health problems among young physicians: is it the most ill that seeks help? Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology, 39, 989-993.
