Οι νευρικές συνδέσεις στον εγκέφαλό μας οι οποίες καθορίζουν τα ανθρώπινα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά είναι ήδη παρούσες από τη γέννηση και είναι μοναδικές για το κάθε άτομο.
Υπάρχουν ακόμα πολλά άλυτα μυστήρια σχετικά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο και την εξέλιξή του. Μια πρωτοποριακή μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Frontiers in Psychiatry, ρίχνει νέο φως στη νευροβιολογική προέλευση των ατομικών μας χαρακτηριστικών.
Η λειτουργική συνδεσιμότητα είναι η συντονισμένη δραστηριότητα –ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση– μέσα στον χρόνο, ανάμεσα σε ξεχωριστές εγκεφαλικές περιοχές, ανεξάρτητα από τη φυσική τους εγγύτητα ή τον τύπο των νευρωνικών συνδέσεων μεταξύ τους. Οι αλλαγές στη λειτουργική συνδεσιμότητα μπορεί να είναι σημάδι διαταραχών ψυχικής υγείας, όπως η κατάθλιψη, οι διατροφικές διαταραχές και η σχιζοφρένεια, και πιστεύεται πως έχουν εξελικτική προέλευση.
Ξέρουμε ότι η ψυχική υγεία χαρακτηρίζεται από τρία λειτουργικά εγκεφαλικά δίκτυα. Το πρώτο είναι η υποσυνδεσιμότητα μέσα στο μετωπιαίο δίκτυο (FPN), το οποίο έχει να κάνει με τον γνωστικό έλεγχο του συναισθήματος και της προσοχής. Το δεύτερο είναι η υπερσυνδεσιμότητα μέσα στο δίκτυο προεπιλεγμένης λειτουργίας (DMN) που εμπλέκεται στην κοινωνική γνώση και στην περιπλάνηση του μυαλού. Και τέλος, η υποσυνδεσιμότητα μέσα στο ομόλογο-διημισφαιρικό δίκτυο (ΗΙΝ), το οποίο συμμετέχει στη ρύθμιση των συναισθημάτων.
Ερευνώντας το μυαλό των νηπίων
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν την προσοχή τους σε δύο ερωτήματα. Πρώτα απ’ όλα, στην αναγνώριση και χαρτογράφηση της ατομικής ποικιλομορφίας στα τρία λειτουργικά εγκεφαλικά δίκτυα (FPN, DMN και HIN) στα νεογέννητα και στα ενός χρόνου νήπια. Γι’ αυτό τον σκοπό, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη λειτουργική φασματοσκοπία εγγύς υπερύθρου (fNIRS), η οποία χρησιμοποιεί ένα ειδικό καπέλο για να μετρήσει την εγκεφαλική δραστηριότητα.
Έπειτα, ασχολήθηκαν με το πώς η ποικιλότητα στη λειτουργική συνδεσιμότητα μπορεί να προβλέψει ατομικές διαφορές στην ιδιοσυγκρασία του νηπίου. Όταν μιλάμε για την ιδιοσυγκρασία του νηπίου αναφερόμαστε στην έμφυτη προσωπικότητά του, που είναι παρούσα ήδη από τη γέννησή του.
1. Οι ερευνητές επικεντρώθηκαν σε τρεις σημαντικές διαστάσεις της ιδιοσυγκρασίας: τη ρύθμιση ή τον προσανατολισμό (που μετριέται με βάση τις αγκαλιές, την ηρεμία και την χαμηλής έντασης απόλαυση)
2. την αρνητική συναισθηματικότητα (τον φόβο, τη λύπη και τη δυσφορία στους περιορισμούς)
3. τη θετική συναισθηματικότητα (το γέλιο/ χαμόγελο, το επίπεδο δραστηριότητας και την αντιδραστικότητα που εκδηλώνεται με φωνές)
Οι ερευνητές ζήτησαν από τους γονείς να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με την ιδιοσυγκρασία των παιδιών τους.
Τα ευρήματα δείχνουν, για πρώτη φορά, ότι τα λειτουργικά εγκεφαλικά δίκτυα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας αναπτύσσονται μέσα στον πρώτο μήνα της ζωής του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα, οι ερευνητές μπόρεσαν να προσδιορίσουν τη λειτουργική συνδεσιμότητα στα τρία υπό μελέτη εγκεφαλικά δίκτυα σε νήπια και βρήκαν ότι τα τρία αυτά δίκτυα διέφεραν σημαντικά από παιδί σε παιδί.
Διαβάστε σχετικά: Η ιδιοσυγκρασία των βρεφών προβλέπει την προσωπικότητά τους ως ενήλικες
Μια πρωτοποριακή μελέτη
Αυτό σημαίνει ότι οι νευρικές συνδέσεις στον εγκέφαλό μας οι οποίες καθορίζουν τα ανθρώπινα συμπεριφορικά χαρακτηριστικά είναι ήδη παρούσες από τη γέννηση και είναι μοναδικές για το κάθε άτομο.
Τα κύρια ευρήματά μας δείχνουν ότι, σύντομα μετά τη γέννηση, η παρουσία περισσότερης συνδεσιμότητας ανάμεσα στις μετωπικές και βρεγματικές περιοχές του εγκεφάλου σχετίζεται με βελτιωμένη ρύθμιση της συμπεριφοράς στα ανθρώπινα νήπια.
Από όσο γνωρίζουμε, αυτή είναι η πρώτη μελέτη που δείχνει ότι η συνδεσιμότητα αυτών των συγκεκριμένων εγκεφαλικών δικτύων αναπτύσσεται νωρίς κατά την παιδική ηλικία και παίζει ρόλο στις ατομικές διαφορές κατά την εμφάνιση της αυτορρύθμισης και των δεξιοτήτων ελέγχου στα νήπια, λέει ο Δρ. Τόμπι Γκρόσμαν, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, από το Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια και το Ινστιτούτο Ανθρώπινων Γνωσιακών και Εγκεφαλικών Επιστημών Μαξ Πλανκ.
Αυτά τα ευρήματα απαιτούν περαιτέρω έρευνα ώστε να κατανοήσουμε βαθύτερα τον ρόλο της λειτουργικής εγκεφαλικής συνδεσιμότητας κατά την πρώιμη γνωστική, συναισθηματική και κοινωνική εξέλιξη στα ανθρώπινα όντα και, συγκεκριμένα, έρευνα γύρω από τις ψυχιατρικές διαταραχές.
Υπάρχει ένα πλήθος ψυχιατρικών διαταραχών που έχουν συσχετιστεί με διαφορές στη λειτουργική συνδεσιμότητα στα εγκεφαλικά δίκτυα των νεαρών νηπίων που εξετάσαμε στην έρευνά μας. Προηγούμενες έρευνες υποδηλώνουν πιο μεγάλες ατομικές διαφορές στα δίκτυα που μελετώνται εδώ, σε μια ομάδα νηπίων τυπικά αναπτυσσόμενων σε ενήλικες που υποφέρουν από μείζονα κατάθλιψη.
Παραμένει όμως αναπάντητο ερώτημα το αν η συσχέτιση που δείξαμε μεταξύ εγκεφάλου και συμπεριφοράς κατά την πρώιμη νηπιακή ηλικία μπορεί να προβλέψει μακροπρόθεσμες εξελικτικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένων των ψυχιατρικών ασθενειών. Είναι σημαντικό να διεξαχθούν μακροσκελείς και μακροπρόθεσμες νευροαναπτυξιακές μελέτες, προκειμένου να απαντηθεί το ερώτημα του αν η σύνδεση εγκεφάλου και συμπεριφοράς που παρατηρήθηκε στην έρευνά μας έχει ψυχιατρική σχετικότητα και κλινική σημασία.
Απόδοση: Νταλιακούρα Παναγιώτα, απόφοιτος του τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΕΚΠΑ
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
