Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που έχουν ψυχωτικές εμπειρίες, αλλά δεν έχουν διαγνωστεί να πάσχουν από κάποια ψυχωσική νόσο, έχουν τροποποιημένη γνωστική λειτουργία σε σύγκριση με άτομα χωρίς ψυχωτικές εμπειρίες.
Μια σημαντική μειοψηφία του γενικού πληθυσμού, περίπου 6%, βιώνει υποκλινική ψυχωτική εμπειρία, αναφέρει η μεταπτυχιακή φοιτήτρια Josephine Mollon του King College του Λονδίνου και οι συνεργάτες της, στο περιοδικό JAMA Psychiatry.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι υποκλινικές ψυχωτικές εμπειρίες μπορεί να βρίσκονται σε ένα συνεχές με κλινικά σημαντικά ψυχωτικά συμπτώματα και ως εκ τούτου να είναι κατατοπιστικές για έρευνα σχετικά με την αιτία της ψυχωσικής νόσου, γράφουν.
Και οι δύο διαταραχές μοιράζονται παράγοντες κινδύνου, όπως χαμηλό δείκτη νοημοσύνης, παιδική κακοποίηση και στρεσογόνα γεγονότα της ζωής, καθώς και παρόμοια νευροαπεικονιστικά εγκεφαλικά ευρήματα, όπως τα ελλείμματα σε γκρι και λευκή φαιά ουσία.
Οι ερευνητές εξέτασαν τις νευροψυχολογικές λειτουργίες και τις ψυχωτικές εμπειρίες σε ενήλικες, λαμβάνοντας υπόψη τα κοινωνικά και δημογραφικά χαρακτηριστικά και την ηλικία. Χρησιμοποίησαν πληροφορίες από κατ’ οίκον ερωτηματολόγια που καλύπτουν 1.677 άτομα ηλικίας 16 ετών και άνω, που ζουν σε δύο περιοχές του Λονδίνου. Μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 40 έτη.
Οι ψυχωτικές εμπειρίες των συμμετεχόντων μετρήθηκαν με τη χρήση του Ερωτηματολόγιου Ανίχνευσης της Ψύχωσης (Psychosis Screening Questionnaire), το οποίο χορηγείται από τον συνεντευξιαστή. Το ερωτηματολόγιο αξιολογεί τις ψυχωτικές εμπειρίες κατά το προηγούμενο έτος, καλύπτοντας τις διαταραχές της σκέψης, την παράνοια, την παράξενη εμπειρία και τις παραισθήσεις. Το εργαλείο καλύπτει επίσης την υπομανία, μια ήπια μορφή της μανίας, που χαρακτηρίζεται από έξαρση και υπερκινητικότητα, αλλά αυτή η διάσταση δεν εκτιμήθηκε διότι το επίκεντρο της έρευνας ήταν η ψύχωση.
Η Νοητική λειτουργία μετρήθηκε με μία σειρά δοκιμών που μετρούν, τη λεκτική ικανότητα (χρησιμοποιώντας ένα τεστ ανάγνωσης), τη λειτουργική μνήμη, τη γενική μνήμη, και τη γνωστική ταχύτητα επεξεργασίας. Από αυτό, υπολογίστηκε το συνολικό νοητικό πηλίκο (IQ).
Ένας στους δέκα συμμετέχοντες είχαν παλαιότερες ψυχωτικές εμπειρίες. Αυτή η ομάδα δεν ήταν σημαντικά διαφορετική από εκείνη χωρίς ψυχωτικές εμπειρίες σχετικά με το συνολικό IQ ή την ταχύτητα επεξεργασίας. Αλλά είχαν χαμηλότερη βαθμολογία στη λεκτική ικανότητα, τη μνήμη εργασίας και την γενική μνήμη.
Παρατηρήθηκαν μεσαίου και μεγάλου μεγέθους προβλήματα στη γνωστική λειτουργία μεταξύ των συμμετεχόντων ηλικίας 50 ετών και άνω με ψυχωσικές εμπειρίες. Αυτές οι διαφορές παρέμειναν όταν ελήφθησαν υπόψη η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η χρήση της κάνναβης και κοινές ψυχικές διαταραχές.
Η ερευνητική ομάδα αναφέρει: Το προφίλ της νοητικής βλάβης σε ενήλικες ασθενείς με ψυχωσικές εμπειρίες διέφερε από εκείνο που παρατηρήθηκε σε ενήλικες με ψυχωτικές διαταραχές, γεγονός που υποδηλώνει σημαντικές διαφορές μεταξύ υποκλινικής και κλινικής ψύχωσης.
Σχολιάζοντας τη μελέτη, η ερευνήτρια Josephine Mollon λέει: Τα ψυχωτικά συμπτώματα, όπως ψευδαισθήσεις και παραληρητικές ιδέες, αποτελούν βασικά χαρακτηριστικά των ψυχωτικών διαταραχών. Μια σημαντική μειοψηφία του γενικού πληθυσμού αναφέρει επίσης υποκλινικές ψυχωτικές εμπειρίες.
Χρησιμοποιήσαμε τα στοιχεία της έρευνας βάσει πληθυσμού για να χαρακτηρίσουμε τη γνωστική λειτουργία σε ενήλικες με ψυχωσικές εμπειρίες, ενώ προσαρμόσαμε τα σημαντικά κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά ερευνώντας την επίδραση της ηλικίας.
Και συνεχίζει, εκείνοι με υποκλινικές ψυχωσικές εμπειρίες δεν έδειξαν δυσλειτουργία στην ταχύτητα επεξεργασίας, η συγκεκριμένη λειτουργία είναι αντίθετα σε σοβαρό βαθμό διαταραγμένη στους ψυχωτικούς ασθενείς, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα ελλείμματα ταχύτητας επεξεργασίας υποδεικνύουν ευπάθεια στη ψύχωση.
Επιπλέον, οι ψυχωσικές εμπειρίες, μαζί με τα γνωστικά ελλείμματα, μπορεί να είναι πιο επιβαρυντικές σε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω. Ακόμη και η ήπια, υποκλινική ψυχωτική εμπειρία, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις της γήρανσης, μπορεί να καταπονήσει τα γνωστικά αποθέματα και να οδηγήσει σε μεγάλα, επαχθή γνωστικά ελλείμματα.
Εν κατακλείδι, η Mollon προσθέτει: τα ευρήματά μας δείχνουν μια συνέχεια των ψυχωτικών εμπειριών και γνωστικών ελλειμμάτων σε ένα πολύ μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού από εκείνο που παρατηρείται στην κλινική πρακτική. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση των ελλειμμάτων αυτών θα μπορούσε να είναι χρήσιμη για πολλά άτομα.
Συνιστά ότι η μελλοντική έρευνα για το θέμα θα πρέπει να περιλαμβάνει μακροχρόνιες μελέτες για να διευκρινίσει πώς η ψυχωτική εμπειρία αλληλεπιδρά με τα γνωστικά ελλείμματα καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής και να εντοπίσει τους παράγοντες κινδύνου και τους παράγοντες ανθεκτικότητας.
Αυτή η μελέτη είναι η πρώτη που διερευνά την επίδραση της ηλικίας στη γνωστική εξασθένηση που συνδέεται με τη ψυχωτική εμπειρία σε ενήλικες. Ορισμένες προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι εμπειρίες είναι πιο διαδεδομένες στην εφηβεία και το γήρας, ενώ άλλες δεν έχουν βρει σημαντικές διαφορές ηλικίας. Μεταξύ των συμμετεχόντων σε αυτή τη μελέτη, οι ψυχωσικές εμπειρίες ήταν πιο πιθανό να συμβούν σε νεαρότερη ομάδα, αλλά παρέμειναν αρκετά μεγάλες στις άλλες ηλικιακές ομάδες.
Επειδή τα δεδομένα αυτής της μελέτης προήλθαν από κατ’ οίκον έρευνες, οι ερευνητές θα μπορούσαν να αναζητήσουν πιθανούς μηχανισμούς πίσω από τους συνδέσμους που βρίσκονται στις ψυχωσικές εμπειρίες και τη γνώση.
Οι ερευνητές αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι οι συγγενείς πρώτου βαθμού είχαν σημαντική μείωση στη λεκτική ικανότητα, ενώ οι συγκάτοικοι χωρίς συγγένεια δεν έδειξαν καμία δυσλειτουργία. Τα ευρήματά μας υποδηλώνουν ότι μια σύνθετη αλληλεπίδραση γενετικών, βιολογικών και ψυχοκοινωνικών παραγόντων βρίσκεται πίσω από τη σχέση μεταξύ των ψυχωτικών εμπειριών και της νευροψυχολογικής βλάβης. Αυτό το πρότυπο της εκφύλισης της λεκτικής ικανότητας προτείνει κοινούς γενετικούς ή/και οικογενειακούς περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Βιβλιογραφία
– Mollon, J. etal. Psychotic Experiences and Neuropsychological Functioning in a Population-based Sample. JAMA Psychiatry, 30 December 2015 doi: 10.1001/jamapsychiatry.2015.2551
Πηγή: psychcentral.com
Απόδοση – Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Μπλέτσος Ψυχολόγος – Υποψ. Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου
