Το Prozac φαίνεται ότι μειώνει τις συγκεντρώσεις λιπιδίων πολυακόρεστων λιπαρών οξέων στον εγκέφαλο, σύμφωνα με έρευνα.
Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Skoltech και οι συνάδελφοί τους από τη Ρωσία, τη Γερμανία και τις ΗΠΑ ανακάλυψαν ότι το Prozac μειώνει τις συγκεντρώσεις λιπιδίων σε νεαρούς μακάκους που λάμβαναν το αντικαταθλιπτικό για δύο χρόνια, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου που δεν λάμβανε θεραπεία.
Ενώ κανένα από τα ζώα στη μελέτη δεν ήταν καταθλιπτικό, τα ευρήματα εξακολουθούν να προσφέρουν μια εύλογη βιοχημική εξήγηση για τις παρενέργειες του φαρμάκου, ιδιαίτερα σε νέους ασθενείς. Η εργασία δημοσιεύτηκε στο International Journal of Molecular Sciences.
Το Prozac είναι το πιο διαδεδομένο αντικαταθλιπτικό στον κόσμο και έχει εγκριθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες για τη θεραπεία παιδιών ηλικίας 8 ετών με μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και 7 ετών με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Υπάρχει μια αρκετά μεγάλη διαμάχη γύρω από την χρήση του συγκεκριμένου φαρμάκου, με ορισμένες μελέτες να ισχυρίζονται ότι το φάρμακο μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα αυτοκτονικής σκέψης και συμπεριφοράς και ότι αυτή η παρενέργεια θα μπορούσε να είναι πιο έντονη σε νέους ασθενείς.
Αυτό καθιστά τη βιοχημική έρευνα για το πώς η φλουοξετίνη –η δραστική ένωση στο Prozac– επηρεάζει τον εγκέφαλο, ιδιαίτερα στη νεαρή ηλικία, πολύ σημαντική.
Μια σειρά προηγούμενων μελετών στην ίδια ομάδα ζώων, που πραγματοποιήθηκε από τους συνεργάτες της ομάδας, διερεύνησε τις επιδράσεις της διετούς χορήγησης φλουοξετίνης σε νεαρούς μακάκους στην παρορμητικότητα, τον ύπνο, την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη συγκέντρωση περιφερικών μεταβολιτών – τα προϊόντα του μεταβολισμού που μετρούνται στο αίμα.
Αυτή τη φορά, οι ερευνητές παρατήρησαν τις επιδράσεις του φαρμάκου στη γονιδιακή έκφραση και στο περιεχόμενο των μεταβολιτών του εγκεφάλου, κυρίως αυτό των βιομορίων που ονομάζονται λιπίδια.
Τα λιπίδια είναι από καιρό γνωστά ως δομικά στοιχεία των κυτταρικών μεμβρανών και ως μόρια που αποθηκεύουν ενέργεια στον λιπώδη ιστό του σώματος. Πιο πρόσφατα, η σημασία τους για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου έχει γίνει ολοένα και πιο εμφανής. Τα λιπίδια είναι άφθονα στον εγκέφαλο, όπου βρίσκονται όχι μόνο στις κυτταρικές μεμβράνες των νευρώνων, των οποίων τις ιδιότητες ρυθμίζουν, αλλά και στις λεγόμενες θήκες μυελίνης που μονώνουν τους νευράξονες – την «καλωδίωση» του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος είναι στην πραγματικότητα λιπώδες όργανο, καθώς αποτελείται σχεδόν από 60% λίπος, δήλωσε η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Άννα Τκακέβ, από το Skoltech.
Η βιοχημική έρευνα του εγκεφάλου έχει συνδέσει τις ανωμαλίες των λιπιδίων με ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της σχιζοφρένειας, της κατάθλιψης και του Αλτσχάιμερ, καθιστώντας αυτά τα μόρια σημαντικό δείκτη της υγείας του εγκεφάλου.
Ενώ η μελέτη διαπίστωσε μόνο μικρές διαφοροποιήσεις στη γονιδιακή έκφραση και ασήμαντες αλλαγές στο περιεχόμενο των μη λιπιδικών μεταβολιτών, παρατηρήθηκαν μειωμένες συγκεντρώσεις σε πολλά από τα πάνω από 300 λιπίδια που μετρήθηκαν στον μεταθανάτιο εγκέφαλο των μακάκων, χρησιμοποιώντας μια τεχνική που ονομάζεται φασματομετρία μάζας.
Τα προσβεβλημένα λιπίδια ήταν εκείνα που είτε ενσωματώνουν πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, είτε είναι πολυακόρεστα λιπαρά οξέα (PUFAs) που εμφανίζονται από μόνα τους και όχι ως μέρος μεγαλύτερων λιπιδικών μορίων. Αυτά, τα λεγόμενα PUFAs, παρουσίασαν την πιο δραματική πτώση στη συγκέντρωσή τους.
Ένα γνωστό παράδειγμα των PUFA είναι τα ω-3 λιπαρά οξέα, τα οποία οι άνθρωποι προσλαμβάνουν με θαλασσινά ψάρια και κάποια άλλα τρόφιμα. Είναι σημαντικά για την υγεία γενικά και για την ψυχική υγεία ειδικότερα.
Μια ιδέα γιατί το αντικαταθλιπτικό μπορεί να έχει πιο αρνητικές επιδράσεις όταν χορηγείται σε ασθενείς μικρής ηλικίας είναι ότι όσο μικρότερο είναι το παιδί, τόσο πιο γρήγορες είναι οι φυσικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Μέχρι την ηλικία των δύο ετών, τα μωρά αυξάνουν το περιεχόμενο των PUFA στον εγκέφαλό τους πολύ γρήγορα, γεγονός που εξηγεί ένα από τα οφέλη του θηλασμού για την υγεία: Το μητρικό γάλα είναι πλούσιο σε λιπαρά και παρέχει λιπιδικά δομικά στοιχεία για την ανάπτυξη του εγκεφάλου.
Παρόλο που αυτή η φάση συσσώρευσης λιπιδίων επιβραδύνεται προοδευτικά, ενδέχεται να μην έχει ολοκληρωθεί 100% στους νέους εφήβους, που είναι περίπου το ισοδύναμο ηλικίας των νεαρών μακάκων που μελετήσαμε, υποθέτει η ερευνήτρια.
Εξετάζοντας το περιεχόμενο των μεταβολιτών στο αίμα των ζώων, οι ερευνητές βρήκαν αρχικές ενδείξεις για μια συνολική πτώση των PUFA στο σώμα, αν και αυτό δεν ήταν τόσο έντονο όσο στον πρωτογενή φλοιό – το τμήμα του εγκεφάλου που αναλύθηκε.
Διαβάστε σχετικά: 5 ψυχοτρόπα φάρμακα που άλλαξαν την ιστορία της Ψυχιατρικής
Διάγραμμα από τη μελέτη
Μια σημαντική διάκριση μεταξύ ανθρώπων και μακάκων είναι ότι εμείς έχουμε την εναλλακτική να λαμβάνουμε PUFA από το ψάρι, το κρέας και κάποια άλλα τρόφιμα που συνήθως δεν καταναλώνονται από τους μακάκους, οι οποίοι πρέπει να βασίζονται στο δικό τους συκώτι για να συνθέσουν PUFA.
Αυτό σημαίνει ότι εάν η περαιτέρω έρευνα διαπιστώσει ότι οι ανισορροπίες που παρατηρήσαμε έχουν να κάνουν με τη διαταραγμένη σύνθεση λιπιδίων, αυτή η αρνητική επίδραση θα μπορούσε να ανακουφιστεί στους ανθρώπους με σωστή διατροφή, εξήγησε η ερευνήτρια.
Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να μετρηθεί η περιεκτικότητα σε μεταβολίτες στο ανθρώπινο αίμα. Τα ίχνη λιπιδικών ανισορροπιών που απομένουν στο αίμα του μακάκου δίνουν αφορμή να ελπίζουμε ότι θα μπορούσαμε να βρούμε κάτι παρόμοιο στους ανθρώπους, χωρίς να χρειάζεται πραγματικά να ανατμήσουμε τον εγκέφαλο κάποιου. συνέχισε η ερευνήτρια.
Εάν δεν το βρούμε, μπορεί να είναι σημάδι των ανισορροπιών που προέρχονται από άλλους παράγοντες εκτός από τις διαταραχές σύνθεσης, όπως τα λιπίδια να έχουν δυσκολία να εισέλθουν στον εγκέφαλο ή πιθανώς να υποβάλλονται σε ανακατανομή προς άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Νέες μελέτες σε ζώα παρόμοιες με τις δικές μας, αλλά με εστίαση σε άλλα μέρη του εγκεφάλου, θα μπορούσαν να το ερευνήσουν αυτό.
Έρευνα: “Long-Term Fluoxetine Administration Causes Substantial Lipidome Alteration of the Juvenile Macaque Brain” by Anna Tkachev et al. International Journal of Molecular Sciences
Απόδοση: Καισαρίδου Αλκμήνη- Ψυχολόγος
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
