Η γενετική ανατροφή, η ιδέα ότι τα γονίδια των γονιών επηρεάζουν έμμεσα τα παιδιά τους, διαμορφώνοντας το περιβάλλον που διαβιούν, είναι σχεδόν εξίσου σημαντική για τα σχολικά επιτεύγματα του παιδιού με την άμεση γενετική κληρονομικότητα.
Η εκπαιδευτική επιτυχία ενός παιδιού εξαρτάται από τα γονίδια που δεν έχει κληρονομήσει από τους γονείς του, όπως και από τα γονίδια που έχει κληρονομήσει, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που πραγματοποιήθηκε από ερευνητές του UCL.
Η μελέτη επιβεβαιώνει ότι τα γονίδια που ένα άτομο κληρονομεί άμεσα είναι πιθανότερο να συμβάλλουν στα επιτεύγματά του στην εκπαίδευση. Όμως τα γονίδια που δεν κληρονομούνται άμεσα έχουν ήδη συμβάλλει στη διαμόρφωση του μορφωτικού επιπέδου των γονιών και, κατά συνέπεια, επηρεάζουν τον τρόπο ζωής και το οικογενειακό περιβάλλον που παρέχουν οι γονείς στα παιδιά τους.
Τα παραπάνω είναι επίσης σημαντικά και μπορούν να επηρεάσουν το επίπεδο ανταπόκρισης του ατόμου στο σχολείο και όχι μόνο. Η μελέτη, μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση προηγούμενων δεδομένων για τις γενετικές επιδράσεις στα εκπαιδευτικά αποτελέσματα, δημοσιεύτηκε στο American Journal of Human Genetics.
Τα παιδιά μοιάζουν με τους γονείς τους λόγω της φύσης (τα γονίδια που κληρονομούν) και της ανατροφής (το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνουν). Αλλά οι επιδράσεις της φύσης και της ανατροφής είναι αλληλένδετες.
Η μητέρα και ο πατέρας μεταδίδουν, ο καθένας, το ήμισυ των γονιδίων τους και παρόλο που το άλλο μισό δεν μεταδίδεται, συνεχίζει να επηρεάζει τα χαρακτηριστικά των γονιών και τελικά επηρεάζει τα χαρακτηριστικά των παιδιών τους.
Για παράδειγμα, οι γονείς με μεγαλύτερη γενετική τάση για μάθηση, μπορεί να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για δραστηριότητες όπως η ανάγνωση, την οποία καλλιεργούν στους απογόνους τους. Αυτή η λειτουργία ονομάζεται γενετική ανατροφή. Περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο τα γονίδια των γονιών επηρεάζουν, έμμεσα, τα χαρακτηριστικά των παιδιών.
Για τη συγκεκριμένη εργασία, οι ερευνητές εξέτασαν 12 μελέτες σε διαφορετικές χώρες και χρησιμοποίησαν μια μέθοδο που ονομάζεται πολυγονική βαθμολόγηση, προκειμένου να μελετήσουν την επίδραση εκατομμυρίων γενετικών παραλλαγών στην εκπαιδευτική επιτυχία, σε σχεδόν 40.000 ζευγάρια γονιών και παιδιών.
Διαπίστωσαν ότι η γενετική ανατροφή είχε σχεδόν τη μισή επίδραση στην εκπαιδευτική επιτυχία απ’ ό,τι η γενετική κληρονομικότητα.
Οι ερευνητές ισχυρίζονται ότι τα ευρήματα είναι υποτιμημένα, δεδομένου ότι οι συγκεκριμένες μετρήσεις αποτυπώνουν μόνο ένα κλάσμα της κληρονομικότητας που επηρεάζει τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Οι πραγματικές γενετικές επιδράσεις θα μπορούσαν να είναι πολλαπλάσιες, αλλά οι άμεσες γενετικές επιδράσεις θα ήταν, και πάλι, διπλάσιες από τις επιδράσεις της γενετικής ανατροφής.
Ο επικεφαλής ερευνητής Δρ Ζαν-Μπατίστ Πινγκό (UCL, Ψυχολογία και Γλωσσολογικές Επιστήμες) δήλωσε:
Ανακαλύψαμε ότι η γενετική ανατροφή συνδράμει σημαντικά στη σχολική απόδοση ενός παιδιού. Η επίδραση σχετίζεται κυρίως με την εκπαίδευση των γονιών και το πώς αυτή επηρεάζει το περιβάλλον που διαβιούν τα παιδιά.
Διαπιστώσαμε, επίσης, ότι οι πατέρες και οι μητέρες είχαν παρόμοιες επιδράσεις γενετικής ανατροφής, γεγονός που υποδηλώνει ότι και οι δύο γονείς είναι εξίσου σημαντικοί στη διαμόρφωση και την προώθηση ενός περιβάλλοντος ευνοϊκού για την εκπαίδευση του παιδιού.
Αυτή η μελέτη δείχνει πόσο περίπλοκη είναι η σχέση μεταξύ γονιδίων και περιβάλλοντος. Αν και χρησιμοποιεί γενετικές μεθόδους, παρέχει ισχυρές ενδείξεις ότι, εκτός από τα γονίδια, και το περιβάλλον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση.
Δύο πτυχές είναι αλληλοσυμπληρούμενες. Πρώτον, μερικά πράγματα εξαρτώνται από τη «γενετική κλήρωση», όπου οι γονείς δεν έχουν τον πλήρη έλεγχο και δεν εξαρτώνται όλα από τις ενέργειές τους. Δεύτερον, οι ενέργειες και οι επιλογές των γονιών φαίνεται να έχουν σημασία, αφού, με βάση τα ευρήματα της έρευνας, η κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και η εκπαίδευση των γονιών είναι πιθανώς βασικοί παράγοντες των εκπαιδευτικών επιτευγμάτων των παιδιών.
Είναι πραγματικά σημαντικό να κατανοήσουμε πώς η εκπαιδευτική επίτευξη (έτη εκπαίδευσης, υψηλότερη βαθμίδα εκπαίδευσης) και τα επιτεύγματα (οι βαθμοί που κατακτήθηκαν) μεταφέρονται μέσω των οικογενειών και πώς αυτή η γνώση θα μπορούσε να μας βοηθήσει να σπάσουμε κύκλους μειονεκτικότητας που περνούν από γενιά σε γενιά.
Διαβάστε σχετικά: Πώς τα γονίδια επηρεάζουν την παιδική ανάπτυξη;
Η πρώτη συγγραφέας της μελέτης Δρ Μπιγιάο Ουάνγκ (UCL Ψυχολογία και Γλωσσικές Επιστήμες) δήλωσε:
Είναι πολύ νωρίς ακόμα για να πούμε αν το πλέον σημαντικό είναι αυτό που συμβαίνει εντός της οικογένειας (όπως η ανάγνωση των γονιών στα παιδιά τους) ή εκτός οικογένειας (όπως η επιλογή δραστηριοτήτων και κατάλληλου σχολείου).
Στη συνέχεια, ελπίζουμε να κατανοήσουμε με ποιους τρόπους λειτουργεί η γενετική ανατροφή, αν αλλάζει κατά τη διάρκεια των αναπτυξιακών σταδίων, και να προσδιορίσουμε ποιες πτυχές του περιβάλλοντος είναι πιο σημαντικές. Αυτό θα είναι το κλειδί για τον σχεδιασμό νέων παρεμβάσεων, που θα ενθαρρύνουν και θα υποστηρίζουν όλα τα παιδιά να πετύχουν.
Απόδοση: Μαρίλια Γιακουμή – Φιλόλογος- Ειδική παιδαγωγός
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
