Οι ερευνητές είναι έτοιμοι να σταματήσουν τη γήρανση του εγκεφάλου

Πώς η αναγεννητική ιατρική υπόσχεται να επιβραδύνει, ή ακόμα και να αντιστρέψει, τη γνωστική εξασθένιση και να αυξήσει το όριο ζωής ως τα 122 χρόνια.

Με τις εξελίξεις στην αναγεννητική ιατρική μπορεί να καταφέρουμε να προσθέσουμε δεκαετίες στη ζωή μας. Το ανώτατο όριο για τη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής θεωρείται ότι είναι τα 122 έτη, το ρεκόρ της ανθρώπινης μακροζωίας. Αυτό το όριο εξαρτάται κυρίως από την ανικανότητα του εγκεφαλικού ιστού να αναγεννιέται και την έλλειψη δυνατότητας για μεταμόσχευση εγκεφάλου.

Όμως, τρεις νέες στρατηγικές για την αναζωογόνηση του εγκεφάλου που γερνά μπορεί να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν τις μοναδικές προκλήσεις που παρουσιάζει η αντιστροφή της γήρανσης στον εγκέφαλο.

Ρωτήσαμε έναν μοριακό βιολόγο και ιδρυτή του πεδίου της αναγεννητικής ιατρικής αν θα μπορούσε να είναι εφικτή μια δραστική παράταση ζωής, πάνω από τα 120 έτη. Απάντησε ότι τα αποτελέσματα των σύγχρονων τεχνικών της αναγεννητικής ιατρικής (θεραπείες με βλαστοκύτταρα, μηχανική ιστών, μοριακά σήματα για την επιβράδυνση ή την αντιστροφή της γήρανσης και του θανάτου των κυττάρων) μπορεί μια μέρα να δώσουν τη δυνατότητα σε κάποιους ανθρώπους να φτάσουν τα 120. Όμως, το ξεπέρασμα αυτού του ορίου θα είναι μεγάλη πρόκληση, εξαιτίας της δυσκολίας που παρουσιάζει η αντιστροφή της νευρωνικής επιδείνωσης που συνοδεύει τη γήρανση.

Με άλλα λόγια, τα εμφυτεύματα βλαστοκυττάρων μπορεί να αναζωογονούν γερασμένες καρδιές, ή τα όργανα που αναπτύσσονται στο εργαστήριο θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν κουρασμένους πνεύμονες και νεφρά, όμως πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η ανανέωση ή η αντικατάσταση του εγκεφάλου (ή μερών του) ίσως δεν θα είναι ποτέ εφικτή, εξαιτίας της μοναδικής πολυπλοκότητάς του και της ανικανότητας να επιδιορθώνει τον εαυτό του, όπως, για παράδειγμα, κάνει το δέρμα.

Ωστόσο, μερικοί τολμηροί νευροεπιστήμονες εξερευνούν τρόπους που όχι μόνο θα επιβραδύνουν αλλά και θα αντιστρέφουν τη γήρανση του εγκεφάλου, καλλιεργώντας την προοπτική κάποιοι άνθρωποι να γιορτάσουν τα 120 με ακέραιες τις γνωστικές λειτουργίες τους. Αυτή το συναρπαστικό έργο αναπτύσσεται σε τρεις κατηγορίες: σταμάτημα των εγκεφάλων που γερνούν να καταστέλλουν τον εαυτό τους, επανενεργοποίηση της ανάπτυξης νευρώνων και εισαγωγή νέων κυττάρων για να αντικαταστήσουν χαμένους νευρώνες.

Σταμάτημα της καταστολής του εγκεφάλου

Η ομάδα του Δρα Πίτερ Γουόλτερ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας ανακάλυψε ότι ο εγκεφαλικός ιστός αισθάνεται πότε κάποιοι νευρώνες αντιμετωπίζουν πρόβλημα, όπως στην περίπτωση μόλυνσης από ιό, και, μέσω ενός μηχανισμού που ονομάζεται ενσωματωμένη απόκριση στο στρες (ISR), καταστέλλει τη δραστηριότητα των νευρώνων που ασθενούν, για να τους εμποδίσει να διαταράξουν περισσότερο την εγκεφαλική λειτουργία.

Καθώς μεγαλώνουμε, και η κατάσταση των εγκεφαλικών νευρώνων επιδεινώνεται, η δραστηριότητα του μηχανισμού ISR αυξάνεται, καταστέλλοντας όλο και περισσότερο τη λειτουργία των νευρώνων. Ο Δρ. Γουόλτερ και η συνεργάτης του Δρ. Σουζάνα Ρόσι βρήκαν ότι ο περιορισμός της δραστηριότητας του ISR μπορεί να αντιστρέψει τη γνωστική παρακμή σε ηλικιωμένα ποντίκια, πολύ γρήγορα.

Αυτή η σχεδόν άμεση βελτίωση στη γνωστική ικανότητα υποδηλώνει ότι η νοητική εξασθένιση που σχετίζεται με την ηλικία δεν οφείλεται απόλυτα σε θάνατο των νευρώνων ή σε άλλες μόνιμες απώλειες, αλλά, εν μέρει, σε ενεργές, αναστρέψιμες μεταβολικές διαδικασίες. Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι θεραπείες όπως οι αναστολείς της ISR δραστηριότητας μπορεί κάποια μέρα να αποκαθιστούν λειτουργίες που χάθηκαν όχι μόνο λόγω ηλικίας αλλά και λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου ή τραύματος.

Διαβάστε σχετικά: Η κατάθλιψη σχετίζεται με την ταχύτερη γήρανση του εγκεφάλου και την άνοια

Επανενεργοποίηση της ανάπτυξης των νευρώνων

Ο Δρ. Σολ Βιλέντα, από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, βασίστηκε στην ανακάλυψη ότι οι εγκέφαλοι των ενηλίκων, ακόμα και των ηλικιωμένων, στην πραγματικότητα αναπτύσσουν νέους νευρώνες συστηματικά, σε μερικά μέρη του εγκεφάλου, όπως ο ιππόκαμπος.

Ερευνώντας το γιατί κάποια μέρη του εγκεφάλου αναγεννιούνται ενώ άλλα όχι, η ερευνητική ομάδα ανακάλυψε μια ποικιλία μορίων που στέλνουν σήματα, όπως χημικές ενώσεις που συναντώνται στο νεανικό αίμα, οι οποίες μπορούν να ξεγελάσουν γερασμένους νευρώνες για να γεννήσουν καινούριους, ακόμα και σε εγκεφαλικές περιοχές που κανονικά παρουσιάζουν έλλειψη ενήλικης νευρογένεσης.

Αυτά τα μόρια επίσης βοηθούν διαμορφωμένα ενήλικα κύτταρα να αναπτύξουν δενδρίτες και νευράξονες. Μεγαλύτερα σε ηλικία ζώα που δέχτηκαν θεραπεία με τέτοια αναζωογονητικά μόρια παρουσίασαν βελτίωση στη γνωστική λειτουργία.

Εισαγωγή νέων κυττάρων για την αποκατάσταση ή αντικατάσταση χαμένων νευρώνων

Η έρευνα της ομάδας του Δρα Γουόλτερ προτείνει ότι η γήρανση του εγκεφάλου μπορεί να επιβραδυνθεί ή να αντιστραφεί με το να ξεγελάσουμε τον εγκεφαλικό ιστό να κάνει αφύσικες, αναγεννητικές πράξεις. Όμως, στην περίπτωση που τα σήματα των μορίων δεν μπορούν να επιδιορθώσουν ή να αντικαταστήσουν όλο τον εγκεφαλικό ιστό που έχει φθαρεί λόγω ηλικίας, κάποιοι ερευνητές εξετάζουν τρόπους για να αποκαταστήσουν ή να αντικαταστήσουν τον χαμένο εγκεφαλικό ιστό με νέο ιστό που προέρχεται έξω από τον εγκέφαλο.

Μεγάλο μέρος αυτής της εργασίας εστιάζει στη χορήγηση βλαστοκυττάρων που προκαλούν την ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων στον εγκέφαλο, τρέφοντας και αναζωογονώντας παλιούς νευρώνες, και πιθανώς βοηθώντας να δημιουργηθούν νέοι.

Απόδοση – Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή