Ψυχική υγεία δεν είναι απλώς η απουσία της ψυχικής ασθένειας. Η ψυχική υγεία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της συνολικής υγείας μας. Δεν υπάρχει υγεία χωρίς την ψυχική υγεία. Είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική.
Ουσιαστικά, η υγεία μας αναπαρίσταται σαν ένα ισόπλευρο τρίγωνο, που δομείται από τη ψυχή, το σώμα και το πνεύμα μας. Όταν οι πλευρές του τριγώνου είναι ισορροπημένες, σε αρμονία, είμαστε υγιείς. Αν μια πλευρά νοσεί, δεν έχουμε υγεία ούτε και ευημερία.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως ψυχική υγεία ορίζεται η ικανότητα που έχουμε να συνειδητοποιούμε το εύρος των δυνατοτήτων μας, να ανταποκρινόμαστε αποτελεσματικά σε στρεσογόνους παράγοντες, γεγονότα και προκλήσεις της ζωής, να είμαστε αποτελεσματικοί στη δουλειά μας, στις σπουδές μας και στις λοιπές υποχρεώσεις μας, να είμαστε παραγωγικοί και δημιουργικοί, συνεισφέροντας στην κοινωνία βάσει των ιδιαίτερων ικανοτήτων και ταλέντων που διαθέτουμε.
Η ψυχική υγεία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της ισορροπίας μας όχι μόνο ατομικά, ως ψυχή-σώμα-πνεύμα, αλλά και της ισορροπίας του «μέσα» μας με το «έξω μας». Αφορά το πώς να διατηρούμε την ευεξία μέσα μας παρά τα όσα συμβαίνουν έξω από εμάς. Κι επιπλέον, είναι προϋπόθεση της ισορροπημένης και υγιούς αλληλεπίδρασης με τους άλλους.
Διαβάστε σχετικά: Η σχέση με τον εαυτό μας αποτελεί τη πιο βασική και καθοριστική σχέση της ζωής μας
Της παραγωγικής, λειτουργικής σκέψης, της υγιούς έκφρασης των συναισθημάτων και των αναγκών μας και της λειτουργικής συμπεριφοράς που προάγει, τόσο την εξασφάλιση της κάλυψης των βασικών αναγκών μας, όσο και της ικανοποίησης και της απόλαυσης της ζωής μας.
Πολλοί παράγοντες επιδρούν στη ψυχική μας υγεία: κοινωνικοί παράγοντες, η γενετική ευαλωτότητα/προδιάθεση σε κάποια ψυχική διαταραχή του καθενός, οικονομικοί παράγοντες, επιδράσεις από το περιβάλλον και τον περίγυρό μας, γεγονότα ζωής, φυσικές καταστροφές, φυλετικές διακρίσεις, ρατσισμός, πανδημίες, ο μη υγιής τρόπος ζωής, η έλλειψη άσκησης, η κακή διατροφή, οι χρόνιες ασθένειες…
Όλα έχουν αντίκτυπο στην ψυχική μας υγεία. Η σχέση μεταξύ σώματος και ψυχής είναι αμφίδρομη. Οτιδήποτε συμβαίνει στην ύλη, στο σώμα μας δηλαδή, επηρεάζει και το άυλο κομμάτι μας, δηλαδή την ψυχή μας. Και αντιστρόφως.
Η ψυχική υγεία ουσιαστικά είναι ένα φάσμα. Στη μία άκρη του φάσματος είναι η ψυχική ασθένεια, δηλαδή η ομπρέλα των ψυχικών διαταραχών, και στο άλλο άκρο βρίσκεται η ψυχική υγεία. Όλοι μας κινούμαστε μέσα σε αυτό το φάσμα κι άλλες φορές κλίνουμε περισσότερο προς την ψυχική υγεία, ενώ άλλες φορές τείνουμε πιο κοντά στην ψυχική ασθένεια.
Δεν είναι «οι άλλοι», οι ψυχικά ασθενείς στη μια άκρη κι «εμείς» στην άλλη. Δυνητικά κι εμείς είμαστε αυτοί «οι άλλοι». Ήρθε η ώρα να σπάσουμε τα στερεότυπα. Να πετάξουμε τις ταμπέλες από τη ζωή μας. Ταμπέλες που στιγματίζουν ανθρώπους και χαρακτηρισμούς αδόκιμους, που χρησιμοποιούνται περιπαικτικά, με αφέλεια, με πρόθεση χλευασμού, χωρίς καν να συνειδητοποιούμε πολλές φορές ποια είναι η πραγματική σημασία της ορολογίας που χρησιμοποιούμε και τι αντίκτυπο έχει για τον κάθε άνθρωπο η ταμπέλα που του φοράμε.
Κι όχι μόνο η ταμπέλα που φοράμε στους άλλους, αλλά και αυτές που συχνά κρεμάμε στον ίδιο τον εαυτό μας. «Είναι τρελός», «Είναι παλαβός», «Πάει του ‘στριψε», «Μουρλάθηκε», «Έχασε το μυαλό του», «Έγινε φυτό», «Είναι βαρύ περιστατικό»….
Ήρθε η ώρα λοιπόν, να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε τέτοιου είδους εκφράσεις και μάλιστα συχνά με την κάλυψη της «πλάκας», του «αστείου». Λέξεις που προσβάλλουν, που πληγώνουν, λέξεις που έχουν μεγάλη βαρύτητα και που όταν ειπωθούν, δεν μπορούμε να τις πάρουμε πίσω.
Δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πάντα τι μπορεί να περνάει σιωπηλά ή φανερά ο καθένας μας. Αυτό που σήμερα κοροϊδεύεις και χλευάζεις μπορεί αύριο να είσαι εσύ. Ο αδερφός σου, η μάνα σου, η σύντροφός σου, το παιδί σου, ο κολλητός σου… Τότε ίσως να μη σου φαίνεται τόσο αστείο, κάτι που είναι διαφορετικό, ξένο προς εσένα κι απλώς δεν το έχεις βιώσει. Ακόμα.
Κι αυτό που μπορεί να ορίζεις εσύ ως πλάκα, δεν σημαίνει ότι είναι πλάκα και για το διπλανό σου. Όμως σχόλια τα οποία προσβάλλουν ανθρώπους, θίγουν συγκεκριμένες μειονότητες, ευάλωτες κι ευπαθείς ομάδες, δεν μπορούν να εκληφθούν ως πλάκα. Δεν νοείται να γίνεται πλάκα με την ψυχική υγεία ενός ανθρώπου.
Κι όταν γινόμαστε θεατές θυματοποιήσεων και στιγματισμού, οφείλουμε να αντιδράσουμε. Να μιλήσουμε, να υποστηρίξουμε, να βοηθήσουμε. Από ανθρωπιά, από καλοσύνη, από αγάπη. Σε τι βοηθάει το να κάνεις κάποιο επικριτικό σχόλιο ή να αδιαφορήσεις για κάποιον που έχει ανάγκη, που είναι πιο ευάλωτος από σένα τη δεδομένη στιγμή;
Χάρισε έναν καλό λόγο σε κάποιον. Μία φιλική κουβέντα, ένα ενθαρρυντικό σχόλιο. Ένα χαμόγελο. Δεν κοστίζει τίποτα κι όμως μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά για κάποιον ένα απλό χαμόγελο. Είναι μεταδοτικό. Κατά 99% όταν χαμογελάσεις σε έναν άνθρωπο, θα σου χαμογελάσει κι αυτός. Κάνε μία βόλτα έξω και παρατήρησε τα πρόσωπα των ανθρώπων γύρω σου. Σκυθρωπά, μελαγχολικά, αγχωμένα, θυμωμένα, προβληματισμένα, απελπισμένα, απογοητευμένα… Πόσα χαμογελαστά πρόσωπα θα μετρήσεις άραγε;
Ξέρω, όταν μας τρώει η καθημερινότητα είναι δύσκολο να χαμογελάμε. Δεν βρίσκουμε το λόγο, δεν έχουμε όρεξη, ξεχνιόμαστε… Όταν ήμουν φοιτήτρια, στην Αθήνα, το φαινόμενο των μη χαμογελαστών προσώπων ήταν ακόμα πιο έντονο. Οι ρυθμοί της πρωτεύουσας σε καταπίνουν πιο εύκολα. Θυμάμαι ένα απόγευμα, γυρνώντας σπίτι μου από τη σχολή, μου έκαναν εντύπωση τα πρόσωπα των ανθρώπων που περνούσαν δίπλα μου. Σαν να ένιωθα τη λύπη τους και τη μοναξιά τους, σαν να συμμεριζόμουν το άγχος τους. «Βαριά» η ενέργειά τους.
Ούτε εγώ ήμουν ευδιάθετη. Σκέφτηκα λοιπόν, να κάνω ένα κοινωνικό πείραμα. Να χαμογελάσω στους ανθρώπους που θα συναντούσα στο δρόμο μου ανεξαιρέτως: άνδρες, γυναίκες, παιδιά, όλων των ηλικιών και εθνικοτήτων. Οι εννιά στους δέκα, μου χαμογέλασαν. Κι ας ήταν θλιμμένοι ή αγχωμένοι, κουρασμένοι κι απορροφημένοι στα «δικά τους».
Διαβάστε σχετικά: Αποδοχή μέσα από την κατανόηση
Όταν αντιλήφθηκαν το χαμόγελό μου, μου χαμογέλασαν. Στην αρχή, ούτε εγώ «εννοούσα» το χαμόγελό μου. Δεν είχα διάθεση. Όμως, όταν έβλεπα την αντίδρασή τους στη δική μου μικρή δράση, άρχισε να αλλάζει η διάθεσή μου και μέχρι να πάω σπίτι μου χαιρόμουν πραγματικά.
Πλέον, σκέφτομαι και υπενθυμίζω στον εαυτό μου να χαμογελάω, γιατί κάποιος άλλος μπορεί να έχει ανάγκη το χαμόγελό μου περισσότερο από μένα. Οι μικρές, απλές, καθημερινές κινήσεις, που δεν κοστίζουν τίποτα ούτε και χρειάζονται πολύ από τον πολύτιμο, λιγοστό χρόνο μας, αξίζουν τα πάντα. Και μετράνε μέσα μας διαφορετικά. Ο καθένας μας ό, τι έχει χαρίζει. Κάνε τη διαφορά. Σήμερα.
Θέλω ψυχική υγεία. Θέλω περισσότερη κατανόηση, ανθρωπιά, καλοσύνη, κι ευαισθησία. Περισσότερη συμπόνια. Σεβασμό. Αποδοχή. Αγάπη. Είναι πραγματικά πολύ γενναίο να σηκώνεσαι κάθε μέρα και να παλεύεις με το ίδιο σου το μυαλό. Η πιο μεγάλη μάχη. Η πιο σπουδαία. Και αυτή που συχνά, δίνουμε σιωπηλά. Στο σκοτάδι.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
