Το να είμαστε ευάλωτοι είναι σαν να λέμε στον εαυτό μας και τον κόσμο ότι αρνούμαστε να δείχνουμε κάτι άλλο πέρα από τον πραγματικό μας εαυτό.
Στην καθημερινότητά μας, έχουμε μάθει να συγχέουμε την «ευαλωτότητα» με την αδυναμία, είτε την βιώνουμε σε σωματικό, είτε σε ψυχο-συναισθηματικό επίπεδο. Η ιδέα και μόνο ότι μπορεί να είμαστε ευάλωτοι (και άρα αδύναμοι), μπορεί να μας προκαλεί ναυτία.
Ίσως να φέρνουμε στο μυαλό μας στιγμές που νιώσαμε έτσι στο παρελθόν – όταν μιλήσαμε για παράδειγμα σε κάποιο φίλο μας κάτω από έντονη συναισθηματική φόρτιση για το ότι ο σύντροφός μας δεν μας αγαπά όσο τον αγαπάμε εμείς, ψάχνοντας ανακούφιση και υποστήριξη από εκείνον.
Είναι όμως η ευαλωτότητα μία έννοια ταυτόσημη της αδυναμίας και συνδέεται μόνο με ορισμένες αρνητικές εμπειρίες της ζωής; Για ποιον λόγο αποφεύγουμε πάση θυσία να είμαστε ευάλωτοι στην καθημερινότητά μας; Και τέλος, μπορεί η δεκτικότητά μας απέναντι σε μία πιο… ευάλωτη πλευρά του εαυτού μας να βελτιώσει τόσο τις διαπροσωπικές όσο και τις επαγγελματικές μας σχέσεις;
Διαβάστε σχετικά: Ευαλωτότητα: Το Κλειδί στις Στενές Σχέσεις
Προκειμένου να διαπιστώσουμε πόση ευαλωτότητα επιτρέπουμε να έχει η ζωή μας, ας αναρωτηθούμε αρχικά για κάποια πράγματα:
α) Πόσο συχνά επιλέγουμε να κάνουμε ανάλαφρες και επιφανειακές συζητήσεις με τους άλλους με σκοπό να μην αναδυθούν ζητήματα που μπορεί να προσβάλλουν ή να ενοχλήσουν τα εμπλεκόμενα μέλη;
β) Πόσο συχνά επιλέγουμε μια επαγγελματική δραστηριότητα γιατί κάποια σημαντικά άτομα στην ζωή μας μάς είπαν ότι είναι καλή ιδέα να ασχοληθούμε με κάτι τέτοιο ή γιατί φοβόμαστε ότι αν δεν το κάνουμε, θα πληγώσουμε ή θα στεναχωρήσουμε αυτά τα άτομα;
γ) Πόσο συχνά η ιδέα να ζητήσουμε από κάποιον κάτι μάς φαίνεται τρομακτική λόγω του φόβου μιας ενδεχόμενης απόρριψης;
δ) Πόσο συχνά το να χαμογελάσουμε σε έναν άγνωστο μάς κάνει να σκεφτόμαστε ότι μπορεί να φανούμε αλλόκοτοι ή παράξενοι;
Τα παραπάνω ερωτήματα, αν και φαινομενικά ετερογενή, έχουν ως βάση τον βαθμό άνεσης και εξοικείωσής μας με την ευαλωτότητα. Η αυξημένη συχνότητα έκφρασης τέτοιων ή παρόμοιων συμπεριφορών λοιπόν, δείχνει μια προσπάθεια να αποφύγουμε την ευαλωτότητα επειδή μάλλον ευθύνεται για τα περισσότερα αρνητικά συναισθήματα που πλήττουν την ζωή μας.
Από την παιδική μας ηλικία, πολλοί από εμάς μαθαίνουμε να μην εκφράζουμε ελεύθερα τα συναισθήματά μας ή να θεωρούμε ότι υπάρχουν απαγορευμένα συναισθήματα (όπως ο θυμός) που πρέπει να καταπνίγουμε γιατί αλλιώς μπορεί να πληγώσουμε τους άλλους, να προκληθεί χάος ή να τιμωρηθούμε γι’ αυτά.
Οι ρόλοι που είχαν οι πρώτοι φροντιστές της ζωής μας, η σχέση προσκόλλησης που αναπτύξαμε μαζί τους και η βίωση κάποιας πιθανής τραυματικής εμπειρίας (π.χ., παραμέληση, έλλειψη αποδοχής), διαμόρφωσαν σε βαθύτερο επίπεδο την έννοια της ευαλωτότητας και της σημασίας που έχει στην ζωή μας.
Για κάποιους, η ευαλωτότητα θα σήμαινε να παραδέχονται τα λάθη τους μπροστά στους άλλους. Για άλλους, θα σήμαινε να μιλήσουν με ειλικρίνεια για τον εαυτό τους σε κάποιον χωρίς να έχουν τον φόβο της αρνητικής κριτικής. Τι σημαίνει όμως γενικά να «είμαστε ευάλωτοι» και γιατί κατά παράδοξο τρόπο αξίζει να κάνουμε μια προσπάθεια προς μια τέτοια στάση ζωής;
Η ευαλωτότητα σε ψυχο-συναισθηματικό επίπεδο είναι η συνειδητή επιλογή του να μην κρύβουμε τα συναισθήματα ή/και τις επιθυμίες μας από τους άλλους. Με άλλα λόγια, επιλέγουμε ελεύθερα να εκφράζουμε τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις επιθυμίες και τις απόψεις μας χωρίς να μάς σταματά το τί μπορεί να σκέφτονται οι άλλοι για όλα αυτά. Πρακτικά μιλώντας, θα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι απλό, όπως το να πούμε ένα κομπλιμέντο σε κάποιον τρίτο ή ένα αστείο με το οποίο δεν ξέρουμε αν θα γελάσει κανείς.
Στην συνέχεια, ίσως να περάσουμε και σε κάτι πιο απαιτητικό από κοινωνικής πλευράς, όπως το να προσεγγίσουμε έναν άγνωστο που βρίσκουμε ελκυστικό ή να διατυπώσουμε μια άποψη που ξέρουμε ότι θα ενοχλήσει κάποιους. Κάθε μία από αυτές τις κοινωνικές καταστάσεις ενέχει τον κίνδυνο της απόρριψης για εμάς. Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε ότι αισθανόμαστε πραγματικά άνετα με την ευαλωτότητά μας όταν πούμε σε κάποιον ότι τον αγαπάμε χωρίς να περιμένουμε να ακούσουμε το ίδιο από αυτόν;
Το να είμαστε ευάλωτοι ενδεχομένως να φαίνεται απλό, αλλά είναι και εύκολο; Πολλές από τις παραπάνω καταστάσεις, συνοδεύονται από ένα συναισθηματικό ρίσκο καθώς και από πραγματικές συνέπειες που συχνά προκαλούν σημαντική αναστάτωση στην ζωή μας. Ωστόσο, η βασική προϋπόθεση για μία ειλικρινή και βαθιά εξοικείωση με την ευαλωτότητά μας είναι να συνεχίσουμε να επιλέγουμε συνειδητά μια τέτοια στάση ζωής παρά το γεγονός ότι μπορεί να υπάρξουν αρνητικές συνέπειες για εμάς.
Μέσα από μία τέτοια στάση ζωής όμως, μαθαίνουμε ότι δεν χρειάζεται να είμαστε τέλειοι, εκθέτουμε τον πραγματικό εαυτό μας στους άλλους και μοιραζόμαστε τις ανασφάλειες μας χωρίς αναστολές.
Συνεπώς, όσον αφορά την ευαλωτότητα, ο στόχος είναι να μην προσπαθούμε να δείξουμε ότι είμαστε κάτι διαφορετικό από αυτό που είμαστε, αλλά να αποδεχθούμε τον εαυτό μας με τα δυνατά του και μη χαρακτηριστικά.
Το να παραδεχόμαστε τα λάθη μας, να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πράξεων μας, να μοιραζόμαστε τις βαθύτερες ανησυχίες μας, να ζητάμε βοήθεια όταν νιώθουμε ότι δεν αποδίδουμε ικανοποιητικά σε ένα έργο – όλες αυτές οι καταστάσεις αποτελούν όχι μόνο ενδείξεις μιας πιο ευάλωτης, αλλά και μιας πιο γεμάτης… αυτοπεποίθηση πλευράς του εαυτού μας.
Η ευαλωτότητα δεν είναι όμως μόνο μία παρεξηγημένη έννοια επειδή την συνδέουμε αρκετά συχνά με την αδυναμία. Κάποιες φορές φαίνεται να χρησιμοποιείται και ως τακτική για… χειριστικούς σκοπούς. Όταν επιλέγουμε να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας, να μοιραστούμε σημαντικά γεγονότα της ζωής μας ή να εκθέσουμε τις «αδυναμίες» μας σε κάποιον προκειμένου να πάρουμε ως αντάλλαγμα κάτι από εκείνον (όπως αγάπη, αποδοχή, συμπάθεια, φροντίδα κτλ.), τότε δεν γινόμαστε πιο ευάλωτοι, αλλά πιο… χειριστικοί.
Η αυθεντική ευαλωτότητα λοιπόν δεν έχει να κάνει τόσο με αυτά που κάνουμε, αλλά με τους λόγους για τους οποίους τα κάνουμε. Έχει να κάνει με τις προθέσεις που κινητοποιούν την συμπεριφορά μας ακόμα και στα πιο απλά πράγματα. Συνεπώς, ο σκοπός δεν είναι να φαινόμαστε πιο ευάλωτοι για να δείχνουμε μια πιο ευαίσθητη πλευρά του εαυτού μας, αλλά να είμαστε ευάλωτοι αποκαλύπτοντας σταδιακά τον αληθινό εαυτό μας.
Από την άλλη μεριά όμως, η βαθιά και ειλικρινής έκφραση της ευαλωτότητας σχετίζεται και με τρόπο που οι άλλοι άνθρωποι αποκτούν το δικαίωμα να ακούσουν την προσωπική μας ιστορία. Για να χτιστεί η εμπιστοσύνη, να υπάρξει ειλικρίνεια και να δημιουργηθεί μια σχέση αμοιβαίου μοιράσματος, συνήθως περνά κάποιος χρόνος.
Το να είμαστε λοιπόν ευάλωτοι από την πρώτη στιγμή που γνωρίζουμε κάποιον μπορεί να μας αφήσει συναισθηματικά εκτεθειμένους αφού δεν έχουμε προλάβει να μάθουμε αρκετά πράγματα για τον τρόπο που διαντιδρά και σχετίζεται με τους άλλους το άτομο που μάς ενδιαφέρει.
Το δίχτυ προστασίας απέναντι σε μία έκφραση ευαλωτότητας από την πρώτη στιγμή που γνωρίζουμε κάποιον λέγεται οριοθέτηση. Οι άνθρωποι που δεν βάζουν όρια στην σχέση τους με τους άλλους, τείνουν είτε να κατηγορούν τους άλλους για το ότι οι ίδιοι σκέφτονται, αισθάνονται, ή/και πράττουν με έναν συγκεκριμένο τρόπο, είτε να αναλαμβάνουν την ευθύνη για όσα σκέφτονται, αισθάνονται ή/και πράττουν οι άλλοι σε μια προσπάθεια να τους αλλάξουν/διορθώσουν.
Διαβάστε σχετικά: Φόβος και Θάρρος: Είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος;
Συνήθως, υπάρχει αμοιβαία έλξη μεταξύ αυτών των δύο δυσλειτουργικών συμπεριφορών «θυματοποίησης» από την μία και απόπειρας «σωτηρίας» από την άλλη, χωρίς φυσικά να ικανοποιούνται ποτέ πλήρως οι ανάγκες των εμπλεκόμενων στην σχέση μελών.
Άμεση συνδεδεμένη με την έλλειψη προσωπικών ορίων και την αναγνώριση των ορίων του άλλου, είναι και η ανεξέλεγκτη έκφραση των αρνητικών σκέψεων και συναισθημάτων μας με την ελπίδα ότι δείχνοντας τόσο έντονα μία ευάλωτη πλευρά του εαυτού μας («θα τα πω σε κάποιον όλα να μου περάσει»), θα καταφέρουμε τελικά να ξεπεράσουμε τις ψυχο-συναισθηματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε.
Μπορεί από την μία μεριά αυτή η επιλογή, εφόσον δεν χρησιμοποιείται ως χειριστική τακτική, να αντικατοπτρίζει μια ευάλωτη πλευρά του εαυτού μας στην πιο ειλικρινή της μορφή, αλλά από την άλλη μεριά μάς βοηθά μόνο να συνειδητοποιήσουμε σε πολύ πρωταρχικό επίπεδο τα ζητήματα ψυχολογικής φύσης που πιθανότητα δεν μας επιτρέπουν να ζήσουμε την ζωή μας έτσι όπως επιθυμούμε.
Η βαθύτερη κατανόηση αυτών των ψυχικών μηχανισμών και η σύνδεση τους με άλλα μείζονα γεγονότα της ζωής μας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο στο πλαίσιο της ψυχοθεραπείας και κάτω από την καθοδήγηση ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας. Συνεπώς, η τόλμη να είμαστε ευάλωτοι… στην θεραπεία πέρα από ένα πολύτιμο δώρο για τον εαυτό μας, αποτελεί και αναγκαία συνθήκη για την πολυπόθητη αλλαγή.
Συμπερασματικά, υπό αυτήν την έννοια, το να είμαστε ευάλωτοι είναι σαν να λέμε στον εαυτό μας και τον κόσμο ότι αρνούμαστε να δείχνουμε κάτι άλλο πέρα από τον πραγματικό μας εαυτό. Πολλές φορές, μπορεί να μην είμαστε περήφανοι για κάποιες πλευρές του εαυτού μας, μπορεί να φοβόμαστε ότι οι άλλοι θα εκμεταλλευτούν την αυτο-έκθεσή μας ή να σκεφτόμαστε ότι θα μας απορρίψουν αν επιλέξουμε μια τέτοια στάση ζωής.
Κατά παράδοξο τρόπο όμως, για να γίνουμε πιο ανθεκτικοί και για να ενδυναμωθούμε χρειάζεται σχεδόν κάθε φορά να εκθέσουμε αυτό για το οποίο ντρεπόμαστε ή δεν είμαστε περήφανοι στον έξω κόσμο. Όταν προβούμε σε μια τέτοια έκθεση και υπερκεράσουμε την αμυντικότητά μας, η αρνητική σημασία που αποδίδαμε μέχρι τώρα σε αυτήν την πλευρά του εαυτού μας χάνεται σταδιακά και έτσι μαθαίνουμε να ζούμε την ζωή μας με περισσότερη ειλικρίνεια, βαθύτητα και ελευθερία.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
