Το ότι το κάπνισμα έχει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό μας και για τους γύρω μας είναι κάτι ιατρικά τεκμηριωμένο. Γιατί ωστόσο είναι για πολλούς τόσο δύσκολο να το κόψουν;
Θέλω να κόψω το τσιγάρο γιατί γνωρίζω ότι επιβαρύνω την υγεία μου και ακόμα περισσότερο για την υγεία των παιδιών μου. Γνωρίζω για τις επιπτώσεις που έχει το παθητικό κάπνισμα στα παιδιά μου. Γιώργος Κ., ετών 43
Θέλω να το κόψω γιατί ο γιατρός επισήμανε ότι στη κατάστασή μου, είναι ζήτημα ζωής και θανάτου. Θανάσης Ρ., ετών 62
Θέλω να το κόψω γιατί τα έβαλα κάτω και υπολόγισα ότι δυο πακέτα την ημέρα, κοστίζουν 180 ευρώ το μήνα, 2160 ευρώ το χρόνο και 21.600 ευρώ τη δεκαετία! Σπύρος Ζ., ετών 35
Το ότι το κάπνισμα έχει καταστροφικές συνέπειες για τον οργανισμό μας και για τους γύρω μας είναι κάτι ιατρικά τεκμηριωμένο.
Διαβάστε σχετικά: Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης και σχιζοφρένειας
Γιατί ωστόσο είναι για πολλούς τόσο δύσκολο να το κόψουν;
Υπάρχουν πολλοί ψυχολογικοί παράγοντες, οι οποίοι έχουν προσδιοριστεί ότι σχετίζονται με τον εθισμό του τσιγάρου και με την προσπάθεια για διακοπή καπνίσματος. Συμπεριλαμβάνουν αισθήματα θλίψης, ζητήματα ταυτότητας και παλιές συνήθειες. Οι πέντε κυριότεροι παράγοντες που οδηγούν στον εθισμό τόσο των ενηλίκων όσο και των ανηλίκων είναι :
- Το άγχος, η ευερεθιστότητα
- Η χαλάρωση
- Το «μοναχικό» κάπνισμα
- Η υποκατάσταση τροφίμων
- «Κοινωνικό» κάπνισμα/ κοινωνική αυτοπεποίθηση
Είναι σημαντικό να τονίσουμε βέβαια ότι κανείς δεν έχει την έμφυτη ανάγκη για κάπνισμα, αντιθέτως είναι μια επίκτητη συμπεριφορά, μαθημένη αλληλουχία σκέψεων και πεποιθήσεων και κάτι που μαθαίνεται θα μπορούσε να είναι αναστρέψιμο.
‘Μαθαίνω να μου αρέσει το κάπνισμα, μαθαίνω να αγνοώ την άσχημη μυρουδιά του και τη δυσαρέσκεια που μου προκάλεσε η πρώτη φορά που το έβαλα στο στόμα μου. Εγώ ο ίδιος έμαθα να το συγχέω με τους παραπάνω παράγοντες εθισμού την ίδια στιγμή που δε θα ήθελα με τίποτα τα παιδιά μου να καπνίζουν’.
Πληθώρα μηνυμάτων από τα μέσα, τα πρότυπα και τη κοινωνία. Τηλεόραση, διαφημίσεις, ταινίες, στερεότυπα που θέλουν τη μοιραία και χειραφετημένη γυναίκα με ένα σλιμ τσιγάρο στο χέρι, τον άντρα χορεύοντας ζεϊμπέκικο με ένα τσιγάρο στο στόμα κ.ο.κ.
Γιατί κάποιοι καταφέρνουν να το κόψουν και άλλοι όχι;
Τρεις σημαντικοί παράγοντες που καθορίζουν το ποσοστό επιτυχίας είναι το κίνητρο , το πόσο δηλαδή πραγματικά θέλει το άτομο να κόψει το κάπνισμα, η επιμονή και η εύρεση εναλλακτικών μεθόδων κάλυψης αναγκών.
Χρειάζεται να αναρωτηθεί ο καπνιστής ή η καπνίστρια, ποιες ανάγκες καλύπτει το κάπνισμα και με ποιους υγιείς εναλλακτικούς τρόπους μπορούν να καλυφθούν αυτές οι ανάγκες. Είναι απαραίτητο να καλυφθούν όχι μόνο για αποφυγή υποτροπής αλλά και για να μη δημιουργηθεί άλλος πιθανός εθισμός στη θέση του παλιού.
Ποιά η συμβολή του ειδικού ψυχικής υγείας;
Έχει αποδειχτεί ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος επεξεργάζεται και προσλαμβάνει πληροφορίες χρησιμοποιώντας δυο διαφορετικά συστήματα το ορθολογικό και το βιωματικό. Ενώ λοιπόν ένα άτομο μπορεί ορθολογικά να επιθυμεί να κόψει το κάπνισμα γνωρίζοντας όλες τις πιθανές επιπτώσεις, δεν αισθάνεται την «επιτακτική» ανάγκη να το κόψει οριστικά. Εδώ χρειάζεται και το βιωματικό κομμάτι, το οποίο χρησιμοποιούν οι ειδικοί ψυχικής υγείας για να στηρίξουν τους πελάτες τους.
Η ενδυνάμωση των κινήτρων του καπνιστή είναι το πρώτο που θα χρειαστεί να δουλέψει κάποιος μαζί με τον ειδικό. Για ποιους λόγους επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα, πώς φαντάζεται τη ζωή σε εύρος πενταετίας εάν διακόψει και πώς εάν συνεχίσει, ποια τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καπνίσματος και το πώς θα ήθελε να ήταν η ζωή του χωρίς αυτό.
Μια από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους στο σημείο της ενδυνάμωσης κινήτρου είναι η κλινική υπνοθεραπεία. Εδώ το άτομο εισέρχεται σε μια φάση χαλάρωσης και αποκτά με τη βοήθεια του θεραπευτή του την ικανότητα να διαχειρίζεται «θετικά» τη φαντασία του, σα μια μορφή θετικής υποβολής. Καλείται να δει τον εαυτό του ως μη καπνιστή καθώς και τα θετικά της αποχής από το τσιγάρο.
Διαβάστε σχετικά: Το κάπνισμα ενδέχεται να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών νοσημάτων
Στη συνέχεια ή και παράλληλα με τη κλινική υπνοθεραπεία, μια από τις πιο ενδεδειγμένες μορφές ψυχοθεραπείας για τη διακοπή καπνίσματος είναι η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία.
Όσον αφορά το συμπεριφορικό κομμάτι της θεραπείας το άτομο μαθαίνει να «αυτοπαρατηρεί» τον εαυτό του με τη χρήση ημερολογίου και να «αυτοενισχύεται» με ένα σχεδιασμό συστήματος αμοιβών. Όσον αφορά το γνωσιακό κομμάτι, όπου γνωσία σημαίνει σκέψη, το άτομο μαθαίνει να αναγνωρίζει τις ανάγκες του μέσω της μορφής σκέψεων και στη συνέχεια, να τις τροποποιεί.
Με αυτή τη μέθοδο το άτομο μαθαίνει να διαχειρίζεται και μια πιθανή υποτροπή, εστιάζοντας στο τι εναλλακτικές μεθόδους θα χρησιμοποιήσει την επόμενη φορά και στο τρόπο σκέψης (π.χ το οτι έκανα ένα τσιγάρο δε σημαίνει αποτυχία).
Για παράδειγμα μέσω της αυτοπαρατήρησης μπορεί το άτομο να αναγνωρίσει ένα μοτίβο σκέψεων που δείχνουν τη σύνδεση τσιγάρο- χαλάρωση κάτι το οποίο προέρχεται συχνά από την απεγνωσμένη προσπάθεια αποφυγής αγχωτικών καταστάσεων και αρνητικών συναισθημάτων.
Στη συνέχεια θα ακολουθήσουν τεχνικές χαλάρωσης και ασκήσεις ελέγχου με σκοπό την αποσύνδεση της αναπαράστασης του τσιγάρου και της χαλάρωσης. Εδώ βλέπουμε και το κομμάτι της αντικατάστασης που είναι σημαντικό. ‘Μαθαίνω να διαχειρίζομαι διαφορετικά το άγχος μου, καλύπτω την ανάγκη μου αλλά όχι με το τσιγάρο’.
Μπορεί λοιπόν η διακοπή καπνίσματος να μην είναι εύκολη υπόθεση αλλά το κάπνισμα δε παύει να είναι μια μαθημένη συμπεριφορά όπου με προσωπική επιμονή, ισχυρό κίνητρο και τη βοήθεια του οικείου περιβάλλοντος, μπορούμε να ξεμάθουμε. Μη διστάσετε να ζητήσετε και τη βοήθεια κάποιου ειδικού εαν τη χρειαστείτε. Ορίστε μια συμβολική για εσάς ημερομηνία όπως η γέννηση ενός παιδιού, κάποια γιορτή ή επέτειος και ξεκινήστε!
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
