Πώς βιώνουμε την ψυχολογική ροή;

Η μελέτη εξετάζει τι συμβαίνει στον εγκέφαλο όταν βιώνουμε το αίσθημα της ροής.

Φανταστείτε ότι παίζετε ένα τόσο έντονο ηλεκτρονικό παιχνίδι και είστε τόσο αφοσιωμένοι που δεν καταλαβαίνετε τι συμβαίνει γύρω σας. Δεν έχετε αίσθηση του χρόνου που περνάει. Νιώθετε υπέροχα. Είστε απόλυτα συγκεντρωμένοι. Βιώνετε το αίσθημα της ροής. Τρέχετε μαραθώνιο, είστε τόσο επικεντρωμένοι στη γραμμή τερματισμού που δεν νιώθετε πόνο ή κούραση μέχρι να τελειώσετε. Βιώνετε το αίσθημα ροής.

Η ροή είναι μια κατάσταση μεγάλης ευχαρίστησης που προκύπτει όταν κάνετε κάτι που είναι δύσκολο και στο οποίο είστε πολύ καλοί, εξηγεί ο Ρίτσαρντ Χάσκι, επίκουρος καθηγητής Επικοινωνίας και Γνωσιακής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, στο Ντέιβις.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, η ψυχολογική ροή θεωρείται ότι είναι καλή για την ευημερία μας, και υπάρχουν στοιχεία που υποστηρίζουν ότι μπορεί να αποτρέψει την κατάθλιψη, να προλάβει την εξουθένωση και να μας κάνει πιο ανθεκτικούς. Την αναζητούμε, όμως δεν καταλαβαίνουμε πολύ καλά το πώς ο εγκέφαλος διευκολύνει τη ροή.

Σε μια προσπάθεια να διαπιστώσει τι συμβαίνει στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της ροής, η ερευνητική ομάδα εξέτασε το πώς οι άνθρωποι βίωναν το αίσθημα ροής ενώ έπαιζαν ένα βιντεοπαιχνίδι. Στη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Communication, συμμετείχαν περισσότερα από 140 άτομα.

Μερικοί πήραν μέρος στο πείραμα παίζοντας ένα παιχνίδι και ανέφεραν οι ίδιοι τις εμπειρίες τους. Άλλοι υποβλήθηκαν επίσης σε εγκεφαλική απεικόνιση, ώστε οι ερευνητές να μπορέσουν να δουν πώς λειτουργούσε ο εγκέφαλός τους κατά τη διάρκεια της ροής.

Η ροή συμβαίνει όταν η δραστηριότητα είναι αρκετά συναρπαστική ώστε το άτομο να εμπλέκεται πλήρως, σε σημείο που μόλις να αποσπάται, αλλά όχι τόσο δύσκολη ώστε να γίνεται κουραστική ή να προκαλεί απογοήτευση. Ο ερευνητής εξηγεί ότι πρέπει να υπάρχει ισορροπία.

Όταν υπάρχει ισορροπία, το άτομο βιώνει μια εγγενή ανταμοιβή. Το να κερδίσει πόντους ή να φτάσει στο επόμενο επίπεδο συνεχίζει να έχει σημασία, αλλά γίνεται κάπως δευτερεύον. Το να παίζει απλώς το παιχνίδι και να βιώνει το αίσθημα της ροής του προσφέρει ικανοποίηση από μόνο του.

Η ροή απαιτεί υψηλό επίπεδο προσοχής. Για να το μετρήσουν αυτό, οι ερευνητές απέσπασαν την προσοχή των παικτών σε διάφορα σημεία του παιχνιδιού με έναν κόκκινο κύκλο συνοδευόμενο από έναν ήχο, ο οποίος εμφανιζόταν στην οθόνη σε μία από τις τέσσερις γωνίες του παιχνιδιού. Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να αντιδράσουν στον κύκλο όσο πιο γρήγορα μπορούσαν.

Προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι όταν οι άνθρωποι εστιάζουν την προσοχή τους σε μια εργασία, γίνονται πιο αργοί στο να αντιδρούν σε αυτούς τους περισπασμούς. Συνεπώς, αν η ροή απαιτεί υψηλό επίπεδο εστιασμένης προσοχής, τότε οι άνθρωποι θα πρέπει να είναι πιο αργοί στην αντίδρασή τους όταν η δυσκολία του παιχνιδιού και η ικανότητα του παίκτη βρίσκονται σε ισορροπία. Αυτό ακριβώς βρήκαν οι ερευνητές, και ίσως εξηγεί το γιατί οι άνθρωποι μπορούν να εστιάζουν σε εργασίες κατά τη διάρκεια της ροής, ενώ αγνοούν τους περισπασμούς.

Διαβάστε σχετικά: Ψυχολογική Ροή: τι είναι και πώς την βιώνουμε;

Πώς ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τη ροή

Πολύ λίγες περιοχές του εγκεφάλου είναι υπεύθυνες μόνο για μία γνωστική διεργασία. Δεν υπάρχει περιοχή στον εγκέφαλο αφιερωμένη στη ροή. Αντιθέτως, η ροή είναι αποτέλεσμα δικτυωμένων αλληλεπιδράσεων μεταξύ πολλαπλών εγκεφαλικών περιοχών. Όταν αρκετές εγκεφαλικές περιοχές είναι πυκνά συνδεδεμένες μεταξύ τους, αλλά αραιά συνδεδεμένες με άλλες περιοχές, αυτό ονομάζεται «σπονδυλωτή» διάταξη δικτύου.

Αυτή η οργάνωση δικτύου είναι ενεργειακά αποδοτική. Η έρευνα δείχνει ότι κατά τη διάρκεια σύνθετων εργασιών, αυτή η σπονδυλωτή διάταξη συχνά αλλάζει, συνδέοντας διαφορετικές εγκεφαλικές περιοχές σε μια νέα σπονδυλωτή οργάνωση. Αυτή η επαναδιευθέτηση αποκαλείται «ευελιξία» και θεωρείται ότι βοηθά τους ανθρώπους να προσαρμόζονται και να ανταποκρίνονται σε δύσκολες εργασίες.

Στη μελέτη, δείξαμε ότι η ροή συσχετίζεται με μια ευέλικτη και σπονδυλωτή εγκεφαλική τοπολογία δικτύου, η οποία μπορεί να προσφέρει μια εξήγηση για το γιατί η ροή γίνεται ταυτόχρονα αντιληπτή ως πολύ ελεγχόμενη και αβίαστη, ακόμα και όταν η δυσκολία της εργασίας είναι μεγάλη, δήλωσε ο ερευνητής.

Με άλλα λόγια, ο εγκέφαλος σε ροή είναι πολύ αποδοτικός. Στα πειράματα, οι ερευνητές έδειξαν ότι η ισορροπία μεταξύ της δυσκολίας του παιχνιδιού και της ικανότητας του ατόμου οδηγεί σε υψηλή αυτοαναφερόμενη ροή, υψηλά επίπεδα προσοχής και μια ευέλικτη και σπονδυλωτή εγκεφαλική τοπολογία δικτύου.

Όταν βρίσκονται σε κατάσταση ροής, οι άνθρωποι αναγνωρίζουν τις απαιτήσεις της εργασίας και προχωρούν χωρίς να χρειάζονται μεγάλες ποσότητες ενέργειας. Η ροή μπορεί να ανακουφίζει την πίεση που προκαλούν οι ανταγωνιστικές απαιτήσεις στη ζωή μας.

Αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα, ο Δρ Χάσκι θεωρεί ότι αυτή η μελέτη είναι μια καλή αρχή για να καταλάβουμε πώς μπορεί το σώμα να είναι ανθεκτικό. Οι ερευνητές θα πρέπει να εξετάσουν τις συνδέσεις ανάμεσα στις μετρήσεις ευημερίας και στις νευρικές αποκρίσεις. Αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει τους ειδικούς να αναπτύξουν θεραπείες ή παρεμβάσεις για να βελτιώσουν τη ροή των ανθρώπων για τη δική τους ευημερία.

Έρευνα: Richard Huskey et al, Flexible and Modular Brain Network Dynamics Characterize Flow Experiences During Media Use: A Functional Magnetic Resonance Imaging Study, Journal of Communication (2021).
Απόδοση – Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή