Η σχέση με τον εαυτό μας είναι η πιο σημαντική σχέση της ζωής μας

Πώς μπορούμε να έχουμε μία καλή σχέση με τον εαυτό μας;

Η σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας είναι αδιαμφισβήτητα η πιο σημαντική σχέση της ζωής μας. Η σχέση αυτή είναι το θεμέλιο για πολλές αρετές, ακόμα και για τον αλτρουισμό. Είναι εύκολο να εντοπίσουμε τις παθολογικές πτυχές της, όπως ο αρνητικός ναρκισσισμός, οι ιδιαίτερα εγωμονιστικές αντιλήψεις, η αδυναμία σύνδεσης και ενσυναίσθησης για τους άλλους και άλλα.

Είναι βέβαια εξίσου εύκολο να εντοπίσουμε τις θετικές πτυχές που μας χαρίζει αυτό το αίσθημα του «αποδέχομαι τον εαυτό μου», όπως όταν περνάμε όμορφα με τους ανθρώπους μας, όταν διαθέτουμε καλές διαπροσωπικές δεξιότητες ή όταν πετυχαίνουμε τους στόχους μας, σύμφωνα με τους παραδοσιακούς προσδιορισμούς.

Η σχέση του ατόμου με τον εαυτό του, είναι ζωτικής σημασίας για τη σωστή εξέλιξή του. Πρόκειται για την υγιή αγάπη του εαυτού. Μαθαίνουμε πολλά από τα σημαντικά πρόσωπα της ζωής μας, όπως είναι οι γονείς μας, τα αδέλφια μας, η οικογένεια μας, οι συνομήλικοι μας και άλλοι ενήλικες για το πώς να σχετιζόμαστε, τι είναι καλό και τι είναι κακό, τι μας ευχαριστεί και τι δεν μας αρέσει.

Στο πρώιμο στάδιο της ανάπτυξής μας, οι σχέσεις μας με τους άλλους, διαμορφώνουν τη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας. Καθώς μεγαλώνουμε, ο τρόπος που μας αντιμετωπίζουν οι άλλοι και ο τρόπος με τον οποίο οι ίδιοι αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους, επηρεάζουν καθοριστικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τον εαυτό μας ως ενήλικες.

Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι αν οι γονείς βρουν μια ικανοποιητική ισορροπία για το πώς να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες, ταυτόχρονα με τις απαιτήσεις των παιδιών τους, τότε πιθανότατα τα παιδιά θα έχουν περισσότερες πιθανότητες να μεγαλώσουν βιώνοντας μια παρόμοια υγιή ισορροπία. Επομένως, οι γονείς χρειάζεται να μην θυσιάζουν όλες τις φιλοδοξίες και την ενέργεια τους για την ανατροφή των παιδιών τους, ούτε να πέφτουν στην παγίδα της παραμέλησης των ιδίων, ως αποτέλεσμα των δικών τους δραστηριοτήτων.

Επιπλέον, ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς εξισορροπούν αυτές τις προσωπικές ανάγκες σε συνδυασμό με την καλή σχέση μεταξύ τους, αποτελεί ένα βασικό μοντέλο ανατροφής για τα παιδιά, τα οποία μπορούν να δουν εάν οι γονείς μοιράζουν τις ευθύνες τους δίκαια ή αν υπάρχει αρνητική σύγκρουση που προκαλείται από συναισθήματα απουσίας του ενός συντρόφου, ενώ ο άλλος σύντροφος μπορεί να αναλαμβάνει όλο το βάρος της οικογένειας σε σημείο που δεν του μένει καθόλου χρόνος ή χώρος για τον εαυτό του.

Κάνοντας ένα βήμα πέρα από την «αυτο-φροντίδα»

Ωστόσο, πιστεύω ότι παρά την όλη συζήτηση σχετικά με την αυτο-φροντίδα, την αυτοσυμπόνοια, την αυτοβοήθεια και άλλα συναφή θέματα, είναι δύσκολο να προσδιορίσουμε αυτό που πραγματικά χρειάζεται να γίνει προκειμένου να αναπτύξουμε και να διατηρήσουμε μια πραγματικά καλή σχέση με τον εαυτό μας.

Μια πραγματικά καλή σχέση με τον εαυτό μας σημαίνει ότι, ενώ ξέρουμε ότι χρειαζόμαστε τη σύνδεση με άλλους ανθρώπους, από το στάδιο της ενηλικίωσης μας και μετά, η σχέση μας με τον εαυτό μας, αποκτά ζωτική σημασία προκειμένου να αξιοποιήσουμε στο έπακρο τα υπόλοιπα χρόνια μας. Θέλουμε να κινηθούμε προς μια ασφαλή προσκόλληση με τον εαυτό μας.

Αυτό που σημαίνει να έχεις μια καλή σχέση με τον εαυτό σου είναι να στοχεύσεις να γίνεις πολύ καλός φίλος με τον εαυτό σου. Εκτός από τo να είμαστε πολύ καλοί φίλοι με τον εαυτό μας, το οποίο έχει πρωταρχική σημασία, υπηρετούμε στον εαυτό μας και άλλους ρόλους όπως του γονέα, του αδελφού, του παιδιού και του μέντορα. Επομένως, είναι δίκαιο να πούμε ότι η σχέση ενός ατόμου με τον εαυτό του είναι η πιο στενή σχέση που έχει.

Πώς μπορώ να έχω μια καλή σχέση με τον εαυτό μου;

Ακολουθεί μια λίστα με 12 κατευθύνσεις, κάποιες τις γνωρίζουμε ήδη και κάποιες χρειάζεται να μας τις υπενθυμίσουν.

1. Καλλιεργήστε τη φιλία και την ευαισθητοποίηση προς τον εαυτό σας

Ορίστε τη ως πρωταρχικό στόχο, με σκοπό να συνεχίσετε να διατηρείτε μια καλή σχέση με τον εαυτό σας, με την αντίληψη ότι θα αυτή θα αλλάζει με την πάροδο των ετών.

2. Ορίστε βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα σχέδια για εσάς και τον εαυτό σας

Ως μέρος της καλλιέργειας μιας καλή σχέσης με τον εαυτό μας, είναι σημαντικό να θέσουμε προτεραιότητες για διαφορετικά χρονικά πλαίσια. Έχοντας ρεαλιστικούς στόχους και καθορίζοντας ορόσημα και βήματα για κάθε στόχο μας, θα παραμείνουμε στο σωστό δρόμο.

Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα κίνητρα συχνά βασίζονται στην ανταμοιβή (για παράδειγμα, όταν αισθανόμαστε καλά που ολοκληρώσαμε ένα στόχο που πάντα επιθυμούσαμε), αλλά με τη πάροδο του χρόνου, τα κίνητρα γίνονται λιγότερο συναρπαστικά και έχουν να κάνουν όλο και περισσότερο με τη διατήρηση των συνηθειών μας και την αποφυγή νέων συμπεριφορών.

Η σύνδεση των νέων εγχειρημάτων και των μακροπρόθεσμων ανταμοιβών, αποτελεί μία καλή συνταγή. Οι μακροπρόθεσμες ανταμοιβές εμφανίζονται την κατάλληλη στιγμή, αλλά μπορεί να είναι εύκολο να εστιάζουμε έντονα στην άμεση ικανοποίηση.

3. Υιοθετήστε μια στάση περιέργειας και αποδοχής

Αναγνωρίστε ότι η αλλαγή είναι αναπόφευκτη και γενικά είναι καλό να την υποδέχεστε χωρίς υπερβολικό φόβο. Μόνο με την πάροδο του χρόνου μπορούμε να δούμε ποιοι τομείς παραμένουν σταθεροί και μπορεί να καθορίσουν ποιοι είμαστε για τον εαυτό μας και για άλλους. Πρέπει να είμαστε υποψιασμένοι όταν αποφασίζουμε να κάνουμε αλλαγές, τις οποίες δεν τις έχουμε «εξετάσει» αρκετά ή να παίρνουμε αποφάσεις που δεν φαίνονται σωστές, ή που ωθούν στην αναποφασιστικότητα.

4. Θέστε ως προτεραιότητα την αυτοφροντίδα σας

Ο ύπνος, η διατροφή, η δραστηριότητα, η ξεκούραση, η αναψυχή και οι πνευματικές μας συνήθειες είναι τα θεμέλια για την αυτοφροντίδα. Είναι τα βασικά θεμέλια συμπεριφοράς που συνθέτουν μια καλή σχέση με τον εαυτό μας. Είναι κρίσιμο να συνδέουμε ολιστικά τη ψυχή μας με το σώμα μας και να δίνουμε προτεραιότητα σε εμάς. Με τη σωστή φροντίδα των φυσικών αναγκών λειτουργούμε καλύτερα και αντιλαμβανόμαστε τι πραγματικά χρειαζόμαστε για να εξελιχθούμε.

Οι πνευματικές μας συνήθειες είναι ένα είδος συμπεριφοράς και μπορεί να χρειαστούν λίγο χρόνο για να αλλάξουν, είναι όμως εξίσου σημαντικές, αν και μπορούν εύκολα να παραβλεφθούν και πιο δύσκολο να διατηρηθούν όταν βιώνουμε πείνα, όταν είμαστε σε καλή φόρμα, όταν στερούμαστε τον ύπνο ή αν δεν βιώνουμε αρκετή στοργή.

5. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας

Αυτό δεν σημαίνει να αποφεύγουμε τις ευθύνες μας, αλλά να στοχεύουμε στην επιβράβευση του εαυτού μας χωρίς να ασκούμε επιθετική αυτοκριτική ή φταίξιμο. Οι άνθρωποι συχνά κατηγορούν τον εαυτό τους μέσω της αυτοαξιολόγησης και της αυτοδιόρθωσης, αλλά η υπερβολική αυτοκριτική οδηγεί σε λιγότερο αποτελεσματικές αλλαγές.

Στο βαθμό που είναι αναπόφευκτο, να αποδεχόμαστε τις ευθύνες μας, αλλά παράλληλα να είμαστε ευγενικοί προς τον εαυτό μας, να είμαστε ειλικρινείς και να αναλαμβάνουμε τις ευθύνες μας.

6. Αναζητήστε ανθρώπους που συμμερίζονται τους στόχους σας

Εκτός από το να συνδεόμαστε με ανθρώπους που μας φέρονται καλά, είναι χρήσιμο να έχουμε σχέσεις με αυτούς που επιδιώκουν επίσης να έχουν μια καλή σχέση με τον εαυτό τους, επειδή έτσι μπορούμε να υποστηρίξουμε ο ένας τον άλλον στις προσπάθειές μας. Είναι αδύνατο να αποφεύγουμε εντελώς τους τοξικούς ανθρώπους, αλλά μπορούμε να διαχειριζόμαστε τις σχέσεις αυτές με προσοχή.

7. Καλλιεργήστε μία ρεαλιστικά αισιόδοξη συμπεριφορά

Η τελειομανία και η σκέψη του «όλα ή τίποτα» είναι εχθροί της αειφόρου αλλαγής. Πολλοί άνθρωποι θέλουν τα πάντα να διορθώνονται άμεσα. Αυτό σχεδόν πάντοτε οδηγεί σε αποτυχία και διατηρεί έναν αρνητικό κύκλο αυτοκατηγοριών. Τις περισσότερες φορές, αυτό εξελίσσεται σε αυτοκαταστροφή και αυτοτιμωρία, που δεν βοηθάει στη δημιουργία υγιών αλλαγών.

Αν και είναι καλό να αποδεχόμαστε τις ανάγκες και τη χρήση επιβίωσης που έχουν, δεν είναι καλό να προσκολλούμαστε υπερβολικά σε αυτές. Ο καθορισμός στόχων που μπορούμε να επιτύχουμε και η επένδυση σε αυτούς είναι μια και αποτελεσματική εναλλακτική λύση.

Για παράδειγμα, αντί να επιδιώκω να πηγαίνω στο γυμναστήριο τέσσερις μέρες την εβδομάδα για μία ώρα κάθε φορά και τελικά να το εφαρμόζω μόνο μέχρι την πρώτη εβδομάδα, μπορώ να θέσω ένα στόχο να πηγαίνω τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για μισή ώρα. Και αν δεν ικανοποιήσω αυτόν τον στόχο, θα ξέρω πως μπορώ να τον εφαρμόσω την επόμενη εβδομάδα.

8. Να έχετε ένα προσωπικό σχέδιο αντιμετώπισης κρίσης

Μερικές φορές η ζωή μας φέρνει αντιμέτωπους με δυσάρεστες καταστάσεις ή με μία απόφαση που αργότερα μπορεί να μετανιώσουμε ή και να μισήσουμε τον εαυτό μας που την πήραμε. Σε αυτές τις περιόδους, είναι χρήσιμο να έχουμε ένα προσωπικό σχέδιο αντιμετώπισης κρίσης, γιατί σε τέτοιες στιγμές είμαστε πιο ευάλωτοι στο να επιστρέψουμε σε παλιές κακιές συνήθειες και να δικαιολογήσουμε την αυτοκαταστροφή μας.

Ένα απλό σχέδιο είναι να περιμένουμε ότι τέτοιες στιγμές θα έρθουν και να είμαστε προετοιμασμένοι να κατανοήσουμε τα συναισθήματα που θα βιώσουμε, γεγονός που θα μας βοηθήσει να μείνουμε συγκεντρωμένοι στους μακροπρόσθεσμους στόχους μας, ενώ αντιμετωπίζουμε το άμεσο πρόβλημα. Είναι λειτουργικό να γράφουμε τις σκέψεις μας για αυτό το ενδεχόμενο και να έχουμε κοντά μας ανθρώπους που μπορούν να μας βοηθήσουν. Αν απορρίπτουμε τη βοήθεια των κοντινών μας προσώπων τέτοιες στιγμές θα εξαντληθούμε και αυτό έχει αρνητικές επιπτώσεις.

9. Ασχοληθείτε με ουσιαστικές δραστηριότητες

Αντί να έχουμε έναν στατικό ορισμό της επιτυχίας, είναι προτιμότερο να έχουμε τακτικές δραστηριότητες που μας προσφέρουν ικανοποίηση και την αίσθηση ολοκλήρωσης. Η δουλειά είναι σημαντική, αν και δεν αγαπούν όλοι τη δουλειά που κάνουν, αλλά είναι σημαντικό να βρούμε τρόπους για να της αποδώσουμε νόημα. Αυτό μπορεί να είναι η αλλαγή της δουλειά σας ή να αλλάξετε τον τρόπο σκέψης σας.

Η αίσθηση της ακεραιότητας για την ποιότητα της δουλειάς σας μπορεί να αποτελέσει ένα προσωπικό πρότυπο, δίνοντας νόημα σε μια δουλειά που δεν είναι συναρπαστική. Το ίδιο ισχύει και για δραστηριότητες εκτός της εργασίας, όπως τα χόμπι,οι εθελοντικές δραστηριότητες, οι σημαντικές προσωπικές και ερωτικές σχέσεις. Το ίδιο σας το μυαλό μπορεί να αποτελέσει πηγή έντονου ενδιαφέροντος και ψυχαγωγίας!

10. Υιοθετήστε καλές συνήθειες

Ξεκινήστε την ημέρα σας με τέτοιο τρόπο ώστε να αυξάνετε την πιθανότητα να έχετε μια μέρα που να υποστηρίζει τους στόχους της σχέσης με τον εαυτό σας. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν χρήσιμο να γράφουν τους καθημερινούς στόχους από το προηγούμενο βράδυ και να είναι το πρώτο πράγμα που αξιολογούν το πρωί. Άλλοι κρατούν αυτές τις ιδέες μέσα στο μυαλό τους και μπορεί να τις εξετάζουν διανοητικά.

Μετά το πρωινό ξύπνημα, θυμηθείτε τις προθέσεις και τους στόχους σας, εξετάστε τις βασικές πρακτικές που θέλετε για τη συγκεκριμένη ημέρα και συλλογιστείτε πώς θέλετε να αντιμετωπίσετε τυχόν προβληματικές δραστηριότητες μέσα στην ημέρα σας. Φυσικά, δεν προτείνω να προγραμματίζετε τα πάντα και να ελέγχονται όλα αυστηρά, ο αυθορμητισμός είναι σημαντικός, αλλά καλό είναι να διατηρούμε στο μυαλό μας τις προθέσεις και τους στόχους μας, ώστε να μπορούμε να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που θα μας βοηθήσουν.

11. Μιλήστε διαφορετικά με τον εαυτό σας

Όταν παρατηρείτε πως μιλάτε σκληρά στον εαυτό σας, μάθετε να διακόπτετε αυτή τη δράση και να κάνετε ένα «ανακλαστικό βήμα προς τα πίσω». Παρατηρήστε πώς νιώθετε, αν οι παλμοί της καρδιάς ανεβαίνουν, αν αισθάνεστε ταραγμένοι, αν μιλάτε γρήγορα και με αυτοκριτική στον εαυτό σας;

Σκεφτείτε να επιβραδύνετε τα λόγια σας και να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας, ηρεμήστε, επανεκτιμήστε την κατάσταση και προσπαθήστε ξανά. Μερικοί άνθρωποι θεωρούν χρήσιμο να εξωτερικεύουν τις σκέψεις τους μιλώντας με τον εαυτό τους. Υπό κατάλληλες συνθήκες, μπορεί να είναι μια χρήσιμη λύση.

12. Αποφύγετε την “παγίδα του εγωισμού”

Πολλοί από εμάς ανατραφήκαμε πιστεύοντας ότι όταν νοιαζόμαστε πολύ για τον εαυτό μας, αυτό είναι εγωιστικό. Φυσικά το να είμαστε υπερβολικά εγωκεντρικοί, είναι προβληματικό για τις σχέσεις μας και αυτοκαταστροφικό. Μπορεί να σκεφτόμαστε ότι η επιθυμία για πολλά πράγματα είναι μια πολυτέλεια.

Ορισμένα πράγματα που θεωρούμε πολυτέλειες είναι εξαιρετικά να τα βιώνουμε κατά καιρούς και θα πρέπει να λέμε πως «αισθανόμαστε ευγνώμονες και τυχεροί» που έχουμε τέτοιες ευκαιρίες, επειδή δεν τα έχουμε όλα όταν τα θέλουμε.

Ωστόσο, όταν η οικογένεια, η κουλτούρα και η θρησκεία μάς διδάσκουν ότι σχεδόν τα πάντα, που έχουν να κάνουν με την φροντίδα των αναγκών μας είναι εγωιστικά, υπάρχει πρόβλημα. Πολλές φορές, αυτό συνδέεται με την τιμωρία, είτε την ψυχολογική (είσαι κακό κορίτσι, επειδή είσαι εγωίστρια) ή/και την υλική (για παράδειγμα, να πηγαίνεις για ύπνο χωρίς να φας, να σε χτυπούν).

Έχουμε την τάση να εσωτερικοποιούμε τις ενοχοποιητικές ηθικές κρίσεις. Αυτό ενισχύεται από συστήματα πεποιθήσεων που εκθειάζουν αρετές ακραίας αυτοθυσίας, ακόμη και μαρτύρια, οδηγώντας σε αυτό που η κλασική ανάλυση αποκαλεί «ηθικό μαζοχισμό». Όλοι αυτοί οι παράγοντες αποτελούν οδοφράγματα στη δημιουργία μιας καλής σχέσης με τον εαυτό μας και είναι σημαντικό να τα αναγνωρίζουμε και να δουλεύουμε πάνω σε αυτά. Αναγνωρίστε ότι ο εγωισμός μπορεί να ορίζεται με θετικούς και αρνητικούς τρόπους.

Πηγή: psychologytoday.com
Απόδοση: Ζωή Παστού, ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr