Η ευτυχία ως θεμελιώδης επιδίωξη του πολιτισμού μας ίσως να είναι λίγο κοντόφθαλμος σχεδιασμός όταν τόσα και τόσα άλλα συναισθήματα μπορούν να αξιοποιηθούν από ‘μας και να μας οδηγήσουν σε ένα μέρος όπου ονειρευτήκαμε ότι θέλουμε να πάμε αλλά ο δρόμος δεν φτιάχτηκε ακόμη.
Η ευτυχία είν’ αυτό που περιμένουμε να ‘ρθει, τραγουδά ο Μανώλης Φάμελλος. Αν υποθέσουμε ότι η ευτυχία βασίζεται στις προσδοκίες μας για ευχάριστες εμπειρίες και βιώματα, τότε θα πρέπει να κυνηγάμε διαρκώς αυτά ακριβώς τα ευχάριστα βιώματα. Η εμπειρία της ευτυχίας “ενσαρκώνεται” στο βιολογικό μας σύστημα και αποκτά χημική υπόσταση μέσα στις διάφορες συνάψεις του εγκεφάλου μας. Όσο περισσότερες ευτυχισμένες εμπειρίες έχουμε τόσο περισσότερες ορμόνες ευτυχίας εκκρίνονται.
Η σύγχρονη δυτική κοινωνία ευαγγελίζεται τα υποκειμενικά συναισθήματα των ανθρώπων. Στρέφει την προσοχή τους σε αυτά τα συναισθήματα και ουσιαστικά καθοδηγεί προς το ρητό Η ευτυχία είναι μέσα σου. Πράγματι η ευτυχία μπορεί να είναι μέσα μας. Δεν εξαρτάται από τους εξωτερικούς παράγοντες η ευημερία μας. Μάλιστα πολλές μελέτες έχουν αναδείξει ακριβώς το χαμηλό ρόλο που διαδραματίζει η απόκτηση αγαθών και πλούτου στο βίωμα της ευτυχίας.
Τα αγαθά και ο πλούτος αποτελούν εφήμερα υλικά μέσα επίτευξης της ευτυχίας. Μόλις αποκτήσουμε κάτι αμέσως γεννάται η επιθυμία για κάτι άλλο. Έπειτα γεννάται μια άλλη επιθυμία και ο αέναος αγώνας επίτευξης κάποιων στόχων συνεχίζεται αδιάλειπτα. Τι είναι αυτό που μας ωθεί προς την ευτυχια και μάλιστα έχει εμπνεύσει πλήθος χολιγουντιανών ταινιών;
Η αποφυγή του βιώματος του πόνου και της οδύνης μπορεί να βρίσκεται πίσω από αυτή μας την τάση. Επίσης η διατήρηση των αρχικών επιπέδων ευτυχίας από τη στιγμή που αποκτήσαμε κάτι συμβάλλει σε αυτό τον αδιάλειπτο αγώνα. Μοιάζει με το παράδειγμα της εξάρτησης. Η κατανάλωση αλκοόλ για παράδειγμα μπορεί να συμβάλλει σε μια αίσθηση ευφορίας ή μουδιάσματος πολλές φορές ενός επώδυνου συναισθήματος.
Το πρώτο ποτό όμως δεν είναι αρκετό καθώς η πρόκληση ευφορίας που φέρνει επίσης δεν είναι αρκετή. Θέλω να διατηρήσω αυτή την ευφορία ή να διατηρήσω αυτό το συναισθηματικό μούδιασμα. Συνεπώς αυξάνω την κατανάλωση.
Διαβάστε σχετικά: Μα πού πήγε η Ευτυχία;
Πρόσκαιρα απολαμβάνω τα οφέλη της ευχάριστης εμπειρίας αλλά μετά επανέρχομαι στην ίδια οδυνηρή εμπειρία που βίωσα πριν την έναρξη της κατανάλωσης. Μου λείπει η ευφορία, τα δύσκολα συναισθήματα αναβιώνουν μέσα μου και εγώ έχω ξεκινήσει έναν φαύλο κύκλο επίτευξης της ευτυχίας ή τουλάχιστον ανακούφισης από την οδύνη.
Φαίνεται λοιπόν πως η ρίζα του κυνηγητού της ευτυχίας βρίσκεται σε αυτή την αποφυγή των οδυνηρών συναισθημάτων. Από το ρητό η ευτυχία είναι μέσα σου ξαφνικά έχουμε τη διαστρέβλωση και την σύντηξη του: Είμαι Η Ευτυχία. Αν δεν είμαι ευτυχισμένος είμαι δυστυχής και δυσαρεστημένος.
Τα συναισθήματά μας όμως ορίζουν την συναισθηματική μας ανταπόκριση σε μια δεδομένη κατάσταση. Καθρεφτίζουν τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε επίσης μια συγκεκριμένη κατάσταση. Δεν ορίζουν όμως το ποιοι είμαστε. Ένας άνθρωπος ο οποίος δεν νιώθει ευτυχισμένος δεν σημαίνει ότι είναι δυστυχισμένος. Μπορούμε να ανακαλύψουμε πληθώρα συναισθημάτων κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Αυτό δεν μετατρέπει αυτό τον άνθρωπο αυτομάτως σε ευτυχή, δυστυχή, αγχώδη ή ανασφαλή.
Φαίνεται λοιπόν ότι μπορούμε να δούμε τα συναισθήματα ως εφήμερα σήματα ενός χάρτη που μας κινητοποιούν να αποφύγουμε, να διατηρήσουμε ή να επιδιώξουμε κάτι. Τα συναισθήματα είναι ο μόνος χάρτης που μας δόθηκε για να κατευθυνθούμε σ’ ένα κόσμο όπου κανείς δεν ταξίδεψε προηγουμένως ώστε να μας καθοδηγήσει πώς να πλοηγηθούμε.
Η ευτυχία ως θεμελιώδης επιδίωξη του πολιτισμού μας ίσως να είναι λίγο κοντόφθαλμος σχεδιασμός όταν τόσα και τόσα άλλα συναισθήματα μπορούν να αξιοποιηθούν από μας και να μας οδηγήσουν σε ένα μέρος όπου ονειρευτήκαμε ότι θέλουμε να πάμε αλλά ο δρόμος δεν φτιάχτηκε ακόμη.
