Ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Επίκουρος συμβούλευε: «Μην καταστρέφεις αυτό που έχεις επιθυμώντας αυτό που δεν έχεις, θυμήσου ότι αυτό που έχεις τώρα, κάποτε ήταν ένα από τα πράγματα που επιθυμούσες».
Ωστόσο για κάποιους, το κυνήγι της ευτυχίας μπορεί να είναι μία ατέρμονη αναζήτηση. Το πρόβλημα είναι γνωστό ως ηδονική προσαρμογή.
Η ιστορία πηγαίνει κάπως έτσι: Αγοράζεις καινούρια ρούχα και βιώνεις μία ευτυχή τόνωση. Στη συνέχεια όμως, αυτό το μικρό “ανέβασμα” ξεθωριάζει και θέλεις να αγοράσεις ένα καινούριο ρολόι. Όμως, μετά το καινούριο ρολόι, συμβαίνει το ίδιο πράγμα και γρήγορα προσαρμόζεσαι στην καινούρια αγορά, με τα επίπεδα της ευτυχίας σου να επιστρέφουν εκεί που ήταν.
Για ορισμένους ανθρώπους, οι αγορές μπορεί να είναι μεγαλύτερες ή μικρότερες αλλά το συμπέρασμα είναι το ίδιο: βρίσκονται πάνω σε έναν “ηδονικό τροχό” όπου αυτά που έχουν, δεν είναι ποτέ αρκετά για να τους κάνουν ευτυχισμένους. Απλά πρέπει να συνεχίζουν να αγοράζουν περισσότερα.
Διαβάτε σχετικά: Η «σπατάλη χρόνου» είναι ωφέλιμη για την ευημερία μας
Όταν ο Kennon Sheldon, καθηγητής ψυχολογικών επιστημών στο College of Arts and Sciences, μαζί με με την Sonja Lyobomirsky από το Πανεπιστήμιο της California, πραγματοποίησαν μία έρευνα σε 481 άτομα σχετικά με την ευτυχία, ανακάλυψαν ότι οι πρόσφατες θετικές αλλαγές που βίωσαν οι συμμετέχοντες, τους έκαναν πράγματι αρχικά πιο ευτυχισμένους, παρ’ όλα αυτά, αυτές οι τονώσεις ευτυχίας δεν διαρκούσαν [1].
Όπως εξηγεί ο Sheldon: Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων συνήθισε στην αλλαγή που τους είχε κάνει αρχικά ευτυχισμένους. Σταμάτησαν να είναι ευτυχισμένοι επειδή συνέχισαν να θέλουν περισσότερα και να ανεβάζουν τα πρότυπά τους ή επειδή σταμάτησαν να έχουν νέες θετικές εμπειρίες της αλλαγής που βίωσαν, για παράδειγμα σταμάτησαν να κάνουν διασκεδαστικά πράγματα με τον νέο τους σύντροφο και άρχισαν να εύχονται να ήταν πιο όμορφος. Λίγοι μπορούσαν να εκτιμήσουν τι είχαν και να συνεχίσουν να έχουν νέες εμπειρίες. Μακροπρόθεσμα, αυτοί οι άνθρωποι έτειναν να συντηρούν την τόνωσή τους, παρά να επιστρέφουν ξανά στο σημείο που είχαν ξεκινήσει [1].
Το πρόβλημα με τις πολλές αγορές, όπως σημειώνει ο Sheldon, είναι ότι απλά να είναι στάσιμες: δεν συνεχίζουν να προσφέρουν ποικίλες θετικές εμπειρίες. Επιπρόσθετα, όσο περισσότερο βασιζόμαστε σε υλικές αγορές για να μας κάνουν χαρούμενους, τόσο γρηγορότερα αυξάνονται οι προσδοκίες μας, σαν ένας εθισμός. Οι νέες αγορές τότε δεν γίνονται τίποτε παραπάνω από «πρόχειρες διορθώσεις».
Και όπως στην περίπτωση του εθισμού, έτσι και στην περίπτωση των αγορών υπάρχει μία «απογοήτευση» μετά από αυτές, ειδικά αν υπάρχουν τύψεις για το τι αγοράσαμε. Ο Sheldon επίσης σημείωσε ότι οι καλύτερες αλλαγές στη ζωή δεν αντιστοιχούν απαραίτητα σε νέες αγορές. Παρ’ όλο που ένα λαμπερό νέο απόκτημα μπορεί να τονώσει την ευτυχία, αυτή η αγορά πρέπει να βιώνεται εκ νέου κάθε μέρα και να εκτιμάται για αυτό που φέρνει ώστε να έχει διάρκεια το αντίκτυπο στην ευτυχία.
Αυτό μπορεί επίσης να εξηγήσει την αντίστροφη σχέση μεταξύ του υλισμού και της ευγνωμοσύνης.
Μία ερευνητική ομάδα από το πανεπιστήμιο Baylor University εξέτασε 246 φοιτητές χρησιμοποιώντας μία κλίμακα υλισμού 15 στοιχείων για να δείξει ότι αυτοί που ήταν περισσότερο εστιασμένοι στον υλισμό, βίωναν επίσης και τα χαμηλότερα επίπεδα ευγνωμοσύνης [2].
Διαβάτε σχετικά: Η ευτυχία μας κάνει πιο δημιουργικούς ή η δημιουργικότητα μας κάνει ευτυχισμένους;
Όπως σημειώνουν οι επικεφαλείς της μελέτης, η ευγνωμοσύνη και ο υλισμός είναι διαμετρικά αντίθετες έννοιες. Εξηγούν: Η ευγνωμοσύνη είναι μία θετική διάθεση. Αφορά στη σχέση με άλλους ανθρώπους. Προηγούμενες έρευνες που έγιναν, έδειξαν ότι οι άνθρωποι επιθυμούν να βοηθούν ανθρώπους που τους βοηθούν, καθώς και άλλους. Είμαστε κοινωνικά όντα, οπότε το να εστιάζουμε στους άλλους με θετικό τρόπο, είναι καλό για την υγεία μας [2]. Ο υλισμός, από την άλλη, τείνει να «επικεντρώνεται στο εγώ» και εστιάζει σε αυτό που δεν έχουμε, βλάπτοντας την ικανότητα μας να είμαστε ευγνώμονες για αυτά που έχουμε ήδη.
Η ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε σε νέες καταστάσεις μπορεί να βοηθήσει να εξηγήσουμε γιατί τα ‘πιο πολλά υλικά αγαθά’ δεν μας κάνουν περισσότερο ευτυχισμένους. Καθώς συγκεντρώνουμε όλο και περισσότερα αποκτήματα, δεν γινόμαστε πιο χαρούμενοι, απλά ανεβάζουμε το σημείο αναφοράς μας. Ένα μεγάλο σπίτι γίνεται η βάση για τις επιθυμίες σας για ένα ακόμη μεγαλύτερο σπίτι. Αυτό ονομάζετα ‘Τροχός της Κατανάλωσης’. Συνεχίζουμε να προμηθευόμαστε όλο και πιο πολλά πράγματα αλλά δεν πλησιάζουμε καθόλου την ευτυχία, απλά επιταχύνουμε τον τροχό [2].
Ενώ προηγούμενες έρευνες έδειξαν ότι οι υλιστές είναι λιγότερο ικανοποιημένοι συνολικά με τη ζωή τους και ότι είναι περισσότερο πιθανό να είναι δυστυχισμένοι και να έχουν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση, το εύρημα της έρευνας, ότι βιώνουν δηλαδή λιγότερη ευγνωμοσύνη, βοηθάει να εξηγήσουμε γιατί επίσης έχουν μειωμένη συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις και είναι λιγότερο πιθανό να βρουν νόημα και ικανοποίηση στη ζωή.
Ωστόσο, με το παραπάνω, δεν εννοούμε ότι προσαρμοζόμαστε σε όλα τα πράγματα στη ζωή. Μεγάλες αλλαγές στη ζωή μας, όπως ένας γάμος, ένα διαζύγιο, ή μία σοβαρή ασθένεια, μπορούν πραγματικά να έχουν ένα μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στα επίπεδα ευτυχίας, υποστηρίζει ένας ψυχολόγος από το πανεπιστήμιο Michigan State University.
Εξετάζοντας δύο μεγάλες εθνικές μελέτες, μία στην Γερμανία και μία άλλη στην Μεγάλη Βρετανία που διήρκησαν 24 και 15 χρόνια αντίστοιχα, ο Richard Lucas και οι συνεργάτες του, κατέγραψαν τα επίπεδα ικανοποίησης στη ζωή πριν και μετά από σημαντικά γεγονότα όπως ο γάμος, το διαζύγιο, η ανεργία και η ασθένεια ή η αναπηρία.
Διαβάτε σχετικά: Η ευτυχία είναι επιλογή
Ενώ κατά μέσο όρο οι περισσότεροι άνθρωποι προσαρμόζονταν στις μεγάλες αλλαγές της ζωής, όπως ο γάμος ή η απώλεια συζύγου, μέσα σε δύο χρόνια, όλες οι αλλαγές δεν αντιμετωπίζονταν ισοδύναμα. Για παράδειγμα, το διαζύγιο και η ανεργία ταυτόχρονα ή η εμπειρία μίας σωματικής ασθένειας, μίας σοβαρής ασθένειας ή ενός ατυχήματος, οδηγούσαν σε μεγαλύτερη μείωση της διάρκειας της ευτυχίας [3].
Ενώ ο Lucas δεν αρνείται τον ρόλο της ηδονικής προσαρμογής, εισηγείται ότι οι ατομικές διαφορές στην ικανότητα μας να ανακάμπτουμε από δύσκολες συνθήκες στη ζωή μας, μπορεί να έχουν σχέση αντί για την παρουσία θετικών συναισθημάτων. Το ηθικό δίδαγμα φαίνεται να είναι ότι ενώ η ευτυχία δεν μπορεί να επιτευχθεί υλιστικά, καθώς απλά προσαρμοζόμαστε στο περιβάλλον μας, μπορεί επίσης να κλονιστεί από τα γεγονότα της ζωής μας. Ωστόσο πάλι, η ευτυχία και τα θετικά συναισθήματα είναι αυτά που μας βοηθούν να ανταπεξέλθουμε στις δύσκολες εποχές.
Πηγή: psychcentral.com
Απόδοση: Έφη Μεσιτίδου
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Έρευνα: [1] Why are materialists less happy? The role of gratitude and need satisfaction in the relationship between materialism and life satisfaction
[2] The Challenge of Staying Happier. Testing the Hedonic Adaptation Prevention Model
[3] Pursuit Of Happiness Is Not A Straight Path
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
