Η δημιουργικότητα προϋποθέτει την ανάληψη ρίσκου

Ο Πάμπλο Πικάσο είχε πει «Πάντα κάνω αυτό που δεν μπορώ να κάνω, ώστε να μπορέσω να μάθω πώς να το κάνω».

Μια μελέτη¹ που διεξήχθη από μια διεθνή ομάδα ερευνητών και η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts δείχνει ότι η ανάληψη ρίσκου είναι ένα σημαντικό μέρος της δημιουργικότητας.

Ειδικότερα, η έρευνα επισημαίνει το διανοητικό είδος ανάληψης ρίσκου, το οποίο προβλέπει ποιοι άνθρωποι τείνουν να εμπλέκονται σε πιο δημιουργικές δραστηριότητες και ποιοι παρουσιάζουν πιο σημαντικά και ευρείας αποδοχής δημιουργικά επιτεύγματα. Για όσους δεν είναι πρόθυμοι να πάρουν διανοητικά ρίσκα, η εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητά τους, από μόνη της, δεν θα βοηθήσει. Με άλλα λόγια, ένα ορισμένο επίπεδο διανοητικής ανάληψης ρίσκου είναι απαραίτητο για τη δημιουργικότητα.

Τι είναι όμως η διανοητική ανάληψη ρίσκου; Είναι αυτό που περιέγραψε ο Πάμπλο Πικάσο όταν είπε, Πάντα κάνω αυτό που δεν μπορώ να κάνω, ώστε να μπορέσω να μάθω πώς να το κάνω. Είναι μια μορφή προσαρμοστικής ανάληψης ρίσκων, πολύ διαφορετική από τους τύπους που σχετίζονται με την απερισκεψία, τα τυχερά παιχνίδια, ή την ανθυγιεινή συμπεριφορά, όπως η επικίνδυνη σεξουαλική συμπεριφορά. Η διανοητική ανάληψη ρίσκων αναφέρεται σε ενέργειες που εκθέτουν το άτομο στην πιθανότητα αποτυχίας, όπως η προσπάθεια να μάθει νέες δεξιότητες ή να δοκιμάσει καινούριες ιδέες.

Μια ομάδα διεθνών ερευνητών έθεσε ως στόχο να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο η διανοητική ανάληψη ρίσκων² συμβάλλει στη δημιουργικότητα, θέτοντας τρεις ομάδες ερωτήσεων σε περισσότερους από 800 ενήλικες, ηλικίας 18 έως 79 ετών. Αρχικά, ρώτησαν πόσο πιθανό είναι για αυτούς να συμμετέχουν σε ένα σύνολο δράσεων που χαρακτηρίζουν τη διανοητική ανάληψη ρίσκων (π.χ. Μου αρέσει να κάνω νέα πράγματα, ακόμη και αν δεν είμαι καλός /ή σε αυτά ή Μου αρέσει να μαθαίνω νέα πράγματα, ακόμη και αν κάνω λάθη). Στη συνέχεια, οι συμμετέχοντες δήλωσαν πόση αυτοπεποίθηση έχουν σχετικά με την ικανότητά τους να είναι δημιουργικοί (π.χ. Εμπιστεύομαι τις δημιουργικές μου ικανότητες).

Τέλος, απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τη δημιουργικότητα. Ρωτήθηκαν εάν κατά το προηγούμενο έτος είχαν εμπλακεί σε μια σειρά δημιουργικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τη συγγραφή, τη μουσική, τη μαγειρική, τη χειροτεχνία, τον αθλητισμό, τις γραφικές τέχνες, τις τέχνες του θεάματος, την επιστήμη ή τη μηχανική, καθώς και τι είχαν επιτύχει σε διάφορους τομείς δημιουργικής εργασίας, όπως για παράδειγμα, από το να μαγειρέψουν για αγαπημένα τους πρόσωπα μέχρι και τη σύλληψη κάποιας εφεύρεσης, και από τον έπαινο των δικών τους μέχρι και την απονομή κάποιας επίσημης, εθνικής αναγνώρισης.

Διαβάστε σχετικά: Δημιουργικότητα: μας επιλέγει εκείνη ή την επιλέγουμε εμείς;

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η πνευματική ανάληψη ρίσκων σχετιζόταν τόσο με τη δημιουργική συμπεριφορά όσο και με την εμπιστοσύνη στη δημιουργική ικανότητα. Με άλλα λόγια, εκείνοι που ήταν πρόθυμοι να αναλάβουν διανοητικά ρίσκα ήταν πιο πιθανό να πιστεύουν ότι έχουν την ικανότητα να είναι δημιουργικοί και να συμμετάσχουν σε δημιουργικές δραστηριότητες σε συνεχή βάση, καθώς και να παρουσιάσουν πιο δημιουργικά επιτεύγματα, σε σύγκριση με εκείνους που δεν ήταν πρόθυμοι να αναλάβουν διανοητικά ρίσκα.

Ωστόσο, η ιστορία γίνεται ακόμη πιο ενδιαφέρουσα: Οι ερευνητές μελέτησαν, επίσης, τον τρόπο που η διανοητική ανάληψη ρίσκων και η εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητα μπορούν να συμβάλλουν στην πρόκληση της δημιουργικότητας.

Η διανοητική ανάληψη ρίσκων φάνηκε να επηρεάζει τον τρόπο που η εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητα προβλέπει τη δημιουργική συμπεριφορά. Οι ερευνητές προσδιόρισαν ένα όριο ελάχιστης διανοητικής ανάληψης ρίσκων, μετά το οποίο, η εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητα συνδεόταν με μεγαλύτερου επιπέδου δημιουργικές δραστηριότητες και επιτεύγματα. Κάτω από το όριο αυτό, ακόμη και αν κάποιος επέδιδε εμπιστοσύνη στη δημιουργικότητα του, δεν παρουσίαζε απαραίτητα δημιουργική συμπεριφορά.

Τα καλά νέα είναι ότι το όριο που έθεσαν οι ερευνητές για τη διανοητική ανάληψη ρίσκων ήταν μάλλον χαμηλό. Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται να είμαστε πρόθυμοι να παίρνουμε ρίσκα όλη την ώρα. Ωστόσο, μια μετρημένη προθυμία για ρίσκα θα μπορούσε να προάγει τη δημιουργικότητα.

Μια άλλη ομάδα ερευνητών³ εξέτασε διάφορα είδη ανάληψης ρίσκων. Διεξήγαγαν δύο μελέτες στις οποίες συμμετείχαν σχεδόν 500 φοιτητές πανεπιστημίου και άλλοι ενήλικες, οι οποίοι ρωτήθηκαν πόσο πιθανό είναι για αυτούς να εκτεθούν σε πέντε είδη ανάληψης ρίσκων: ηθικό (π.χ. απόκρυψη ορισμένων στοιχείων στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος), οικονομικό (π.χ. επένδυση 5% του ετήσιου εισοδήματός τους στο χρηματιστήριο), υγείας και ασφάλειας (π.χ. οδήγηση αυτοκινήτου χωρίς ζώνη), ψυχαγωγικό (π.χ. σκι σε μια δύσκολη πίστα πέραν των προσωπικών δυνατοτήτων) και κοινωνικό (π.χ. διατύπωση άποψης για ένα μη δημοφιλές θέμα σε μία επαγγελματική συνάντηση).

Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι δεν είναι όλα τα είδη ανάληψης ρίσκου ισότιμα ως προς τη δημιουργικότητα. Το μόνο είδος ανάληψης ρίσκων που προέβλεπε με συνέπεια τα δημιουργικά επιτεύγματα ήταν το κοινωνικό. Αυτό το είδος ρίσκου επικαλύπτεται από το διανοητικό, καθώς και τα δύο εκθέτουν ένα άτομο στην πιθανότητα να αποτύχει στα δικά του μάτια αλλά και σε αυτά των άλλων, αλλά και στην προθυμία να εμπλακεί σε νέες ιδέες και να τις μοιραστεί με άλλους.

Η έρευνα τονίζει τη σημασία της ανάληψης υπολογισμένων ρίσκων που σχετίζονται με την αυτό-αντίληψη (π.χ. ρίσκο κατά την προσπάθεια να μάθουμε κάτι καινούριο) ή τη φήμη (π.χ. ρίσκο κατά την έκθεση των ιδεών μας στην κριτική ή ακόμα και στο χλευασμό). Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι είναι απρόθυμοι να πάρουν ρίσκα.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να εξοπλίσουμε τους εαυτούς μας να αναλαμβάνουν ρίσκα που μας προκαλούν άγχος; Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς που θέλουμε να ενισχύσουμε τη δημιουργικότητα στα παιδιά μας ή ως καριερίστες ή απλά ως άτομα που θέλουμε να είμαστε πιο δημιουργικά;

Η Eleanor Roosevelt υποστήριζε να κάνουμε κάθε μέρα και από κάτι που μας τρομάζει. Αυτή είναι μια σωστή συμβουλή. Κάτι που μπορεί να μας τρομάζει, μας εκθέτει στον κίνδυνο της αποτυχίας. Δεν χρειάζεται να νιώθουμε άνεση με την ανάληψη ρίσκων. Πράγματι, οι μελετητές της συμπεριφοράς κάνουν διάκριση μεταξύ της ανοχής και της επιδίωξης ρίσκων. Δε χρειάζεται να έχουμε μία φυσική τάση να παίρνουμε ρίσκα, αλλά να μπορούμε να τα διαχειριστούμε ακόμα κι όταν δεν αισθανόμαστε άνετα με αυτά.

Έρευνες: