Το να δίνουμε συμβουλές μας βγαίνει αυθόρμητα και συνήθως το κάνουμε με τις καλύτερες προθέσεις. Αλλά σύμφωνα με την εμπειρία μου, το κίνητρο πίσω από πολλές συμβουλές έχει περισσότερο να κάνει με εμάς τους ίδιους παρά με το καλό του άλλου- και μερικές συμβουλές μπορεί να καταλήξουν να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.
Όταν η μητέρα μου μπήκε σε ένα γηροκομείο όχι πολύ προτού πεθάνει, είπανε στη σύζυγό μου κι εμένα πως έναντι μιας μικρής αύξησης στην μηνιαία τιμή, το προσωπικό θα μπορούσε να της προσφέρει κάποιες έξτρα υπηρεσίες ώστε να της παρέχει υψηλότερη ποιότητα ζωής. Με χαρά μας πληρώσαμε, ευγνώμονες που είχαμε την οικονομική δυνατότητα για κάτι τέτοιο.
Τώρα που είμαστε στα μέσα των εβδομήντα, η γυναίκα μου κι εγώ δεν έχουμε άμεση ανάγκη για βοήθεια ή νοσοκομειακή περίθαλψη. Αλλά το σπίτι που κατοικούμε είναι, εξ ορισμού, ένα σπίτι εύχρηστο για ηλικιωμένους. Εδώ, σ΄ αυτό που με αγάπη αποκαλούμε Το Σπίτι, δεν είναι ασυνήθιστο για κάποιον από τους δυο μας να προσπαθήσει να “βελτιώσει” την ποιότητα ζωής του άλλου προσφέροντας “έξτρα υπηρεσίες”. Δυστυχώς, αυτές οι υπηρεσίες συχνά έχουν τη μορφή της συμβουλής.
Πριν λίγα χρόνια, η γυναίκα μου μου έδωσε μια συμβουλή που μου φάνηκε- πώς να το πω;- ως περιττή. Ενθυμούμενος την εμπειρία με τη μητέρα μου, είπα Θα μπορούσα να πληρώσω κάτι λιγότερο γι΄ αυτό το μήνα; Μέχρι και σήμερα, αυτή η φράση μας δίνει την ευκαιρία να γελάμε αντί να μπαίνουμε σε θέση άμυνας όταν ο ένας από μας προσπαθεί, που και οι δυο μας το κάνουμε από καιρό σε καιρό, να δώσουμε στον άλλο “βοήθεια” που ποτέ δε μας ζήτησε.
Το να δίνουμε συμβουλές μας βγαίνει αυθόρμητα και συνήθως το κάνουμε με τις καλύτερες προθέσεις. Αλλά σύμφωνα με την εμπειρία μου, το κίνητρο πίσω από πολλές συμβουλές έχει περισσότερο να κάνει με εμάς τους ίδιους παρά με το καλό του άλλου- και μερικές συμβουλές μπορεί να καταλήξουν να κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό.
Την προηγούμενη εβδομάδα είχα ένα τηλεφώνημα από κάποιον που πρόσφατα διαγνώστηκε με καρκίνο σε τελικό στάδιο. Είχε στείλει e-mail με τα άσχημα νέα σε λίγους συγγενείς και φίλους, ένας από τους οποίους είχε έρθει αμέσως να τον συναντήσει. Πώς αισθάνεσαι; ρώτησε ο φίλος του. Λοιπόν, όπως είπα στο e-mail μου, αισθάνομαι ότι είμαι σε ειρήνη με όλα αυτό. Δεν ανησυχώ για το τι θα ακολουθήσει.
Ο φίλος απάντησε: Κοίτα, πρέπει να πάρεις μια δεύτερη γνώμη. Συγχρόνως, θα ΄πρεπε να ξεκινήσεις να εξετάζεις και το ενδεχόμενο της συμπληρωματικής ιατρικής. Θα ΄πρεπε επίσης να εγγραφείς σε ένα πρόγραμμα διαλογισμού, και ξέρω ένα καλό βιβλίο που μπορεί να σε βοηθήσει.
Ρώτησα τον άνθρωπο αυτό πώς τον έκανε να αισθανθεί αυτή η απάντηση. Είμαι σίγουρος πως ο φίλος μου είχε καλή πρόθεση, είπε, αλλά η συμβουλή του μάλλον αναστάτωσε τη γαλήνη μου.
Του είπα το ίδιο θα αισθανόμουν κι εγώ, και του έδωσα αυτή την εικόνα: Φαντάσου πως χρειάζομαι υποστήριξη για ένα σοβαρό πρόβλημα, και εμφανίζεται κάποιος με πιστοποίηση Καρδιοαναπνευστικής Ανάνηψης (CPR). Είναι τόσο πρόθυμος να επιδείξει τις ικανότητές του που δεν είναι ικανός να ακούσει τις ανάγκες μου.
Αντίθετα, αρχίζει να μου κάνει συμπιέσεις στο στήθος και τεχνητή αναπνοή με το στόμα ενώ είμαι απόλυτα ικανός να αναπνεύσω. Τώρα έχω ένα ακόμα μεγάλο πρόβλημα, αφού πρέπει και να απαλλαγώ από τον “αρωγό” που με πνίγει.
Διαβάστε σχετικά: Πέντε τρόποι για να είστε πραγματικά δίπλα σε κάποιον που σας χρειάζεται
Ρώτησα τον άνθρωπο πώς θα αισθανόταν αν ο φίλος του του είχε απλώς πει Τι τέλεια που το βιώνεις με τόση γαλήνη! Πες μου περισσότερα γι΄ αυτό. Αυτό θα ήταν τέλειο, απάντησε. Αλλά με όποιον και αν μίλησα είχε κάποια συμβουλή για μένα, συμπεριλαμβανομένης μιας συγγενούς που έλεγε πως έπρεπε να γίνω μέλος της εκκλησίας της προτού να είναι πολύ αργά.
Τελευταία τον ξαναρώτησα πώς ήταν — μου είπε πως ένιωθε φόβο. Θες να μιλήσεις για τον φόβο σου; τον ρώτησα. Μιλούσε ενώ άκουγα και του έκανα μερικές ακόμη ερωτήσεις. Όταν τελειώσαμε, μου είπε πως ως ένα βαθμό ένιωθε και πάλι γαλήνιος. Ήταν μια γαλήνη που ερχόταν από μέσα του, όχι από κάτι που είπα. Εγώ απλώς βοήθησα να ξεκαθαρίσουν κάποια πράγματα που εμπόδιζαν την πρόσβαση στην ψυχή του.
Οι ανησυχίες μου σχετικά με τις συμβουλές άρχισαν μαζί με την πρώτη μου εμπειρία με την κλινική κατάθλιψη, πριν από τριανταπέντε χρόνια. Οι άνθρωποι που προσπάθησαν να με υποστηρίξουν είχαν τις καλύτερες προθέσεις. Αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, με έκαναν να νιώθω περισσότερη κατάθλιψη.
Μερικοί πρότειναν τη θεραπεία της φύσης: Γιατί δε βγαίνεις έξω να απολαύσεις τον ήλιο και τον καθαρό αέρα; Τα πάντα ανθίζουν και είναι μια τόσο όμορφη μέρα! Όταν έχετε κατάθλιψη, ξέρετε νοητικά πως είναι μια πανέμορφη μέρα. Αλλά δεν μπορείτε να νιώσετε καθόλου αυτή την ομορφιά γιατί τα συναισθήματά σας είναι νεκρά— και το να σας θυμίζουν αυτό το χάσμα είναι καταθλιπτικό από μόνο του.
Άλλοι επίδοξοι σύμβουλοι προσπάθησαν να καλλωπίσουν την αυτοεικόνα μου: Γιατί να είσαι πεσμένος εσύ; Τόσο κόσμο έχεις βοηθήσει. Αλλά όταν είσαι σε κατάθλιψη, η μόνη συμβουλή που μπορείς να ακούσεις είναι αυτή που σου λέει πως είσαι ένας άχρηστος απατεώνας. Αυτά τα κοπλιμέντα με έριξαν ακόμα πιο βαθιά στην κατάθλιψη, κάνοντάς με να νιώθω πως είχα εξαπατήσει ακόμη έναν άνθρωπο: Αν ήξερε τι σκουλήκι είμαι, δε θα μου ξαναμιλούσε ποτέ πια.
Εδώ είναι το θέμα. Η ανθρώπινη ψυχή δεν θέλει να ακούσει συμβουλές ή να επιδιορθωθεί ή να σωθεί. Θέλει απλώς συμπαραστάτες —να τη δουν, να την ακούσουν και να τη συντροφεύσουν ακριβώς όπως είναι. Όταν κάνουμε αυτό το είδος βαθιάς υπόκλισης στην ψυχή του ανθρώπου που υποφέρει, ο σεβασμός μας ενισχύει τις θεραπευτικές δεξιότητες της ψυχής, τις μόνες δεξιότητες που μπορούν να βοηθήσουν αυτόν που υποφέρει να τα καταφέρει.
Κι αυτό είναι το στοίχημα. Πολλούς από μας τους “βοηθητικούς” τύπους μας προβληματίζει περισσότερο το να θεωρηθούμε ως καλοί σύμβουλοι παρά να βοηθήσουμε τις βαθιές ανάγκες του ανθρώπου που χρειάζεται βοήθεια.
Το να συμπαραστεκόμαστε θέλει χρόνο και υπομονή, που συχνά δεν έχουμε — ειδικά όταν είμαστε μάρτυρες τόσο σοβαρού πόνου, που με το ζόρι αντέχουμε να είμαστε παρόντες, λες και κινδυνεύουμε να κολλήσουμε μια μολυσματική ασθένεια. Θέλουμε να “διορθώσουμε” το κακό, και τότε να φύγουμε τρέχοντας, θεωρώντας πως έχουμε κάνει το καλύτερο για να “σώσουμε” τον άλλο.
Κατά τη διάρκεια της κατάθλιψής μου, υπήρξε ένας φίλος που πραγματικά με βοήθησε. Με την άδειά μου, ο Μπιλ ερχόταν κάθε μέρα απ΄ το σπίτι μου γύρω στις τέσσερις κάθε απόγευμα, με έβαζε σε μια άνετη θέση, και μου έκανε μασάζ στα πόδια. Σπάνια έβγαζε λέξη. Αλλά με κάποιον τρόπο βρήκε αυτό το ένα και μοναδικό σημείο στο σώμα μου από όπου μπορούσα να συνδεθώ μ΄ ένα άλλο πρόσωπο, ανακουφίζοντας την απαίσια αίσθηση απομόνωσης που είχα, ενώ παρέμενε σιωπηλός μάρτυρας της κατάστασής μου.
Προσφέροντάς μου αυτή την ήσυχη παρέα για λίγους μήνες, μέρα με τη μέρα, ο Μπιλ βοήθησε να σωθεί η ζωή μου. Το ότι δε φοβόταν να είναι παρών στο βασανιστήριό μου, με ξεφόβισε κι εμένα. Ήταν παρών — απλά και απόλυτα παρών — με τον ίδιο τρόπο που κάποιος χρειάζεται να είναι παρών στο προσκέφαλο ενός ετοιμοθάνατου.
Είναι σ΄ένα τέτοιο προσκέφαλο που τελικά μαθαίνουμε πως δε χρειάζεται να “διορθώσουμε” ή να “σώσουμε” για να προσφέρουμε σε αυτούς που υποφέρουν βαθιά. Ωστόσο, έχουμε κάτι καλύτερο: το δώρο του εαυτού μας σε μορφή προσωπικής παρουσίας και προσοχής, αυτό που προσκαλεί την ψυχή του άλλου να αποκαλυφθεί. Όπως έγραψε η ποιήτρια Μαίρη Όλιβερ:
Αυτό είναι το πρωταρχικό, το πιο άγριο και το πιο σοφό πράγμα που ξέρω: πως η ψυχή υπάρχει και αποτελείται αποκλειστικά από την φροντίδα της παρουσίας του άλλου.
Σας αφήνω με δυο μόνο συμβουλές — μια αντίφαση για την οποία η μόνη υπεράσπισή μου είναι το ρητό του Έμερσον ότι η συνέπεια είναι το τελώνιο των μέτριων μυαλών:
1. Μη δίνετε συμβουλές, εκτός κι αν κάποιος επιμένει. Αντίθετα, να είστε απόλυτα παρόντες, να ακούτε με προσοχή, και να κάνετε το είδος των ερωτήσεων που θα δώσουν στον άλλο την ευκαιρία να εκφράσει την δική του αλήθεια, ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.
2. Αν βρεθείτε στη θέση να λαμβάνετε συμβουλές που δεν έχετε ζητήσει από κάποιο κοντινό σας πρόσωπο, χαμογελάστε και ζητήστε ευγενικά να πληρώσετε λιγότερα γι΄ αυτό το μήνα.
Πηγή: onbeing.org
Συγγραφέας: Parker J. Palmer
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
