Μια διεθνής ομάδα ερευνητών έχει εντοπίσει, για πρώτη φορά, τους κυτταρικούς τύπους, τις περιοχές και τις βιολογικές διεργασίες του εγκεφάλου που σχετίζονται με τον γενετικό κίνδυνο της χρόνιας αϋπνίας.
Αυτό κατέστη δυνατό με την εκτίμηση του DNA και των χαρακτηριστικών του ύπνου σε τουλάχιστον 1,3 εκατομμύρια άτομα. Τα ευρήματα αυτά είναι ένα σημαντικό βήμα στο να κατανοηθούν οι βιολογικοί μηχανισμοί που προκαλούν αϋπνία. Τα ευρήματα δημοσιεύονται στο επιστημονικό περιοδικό Nature Genetics.
Η αϋπνία είναι μία από τις συχνότερες διαταραχές. Πολλοί άνθρωποι, περιστασιακά, δεν κοιμούνται καθόλου καλά τη νύχτα. Ένας στους 10 ανθρώπους παρουσιάζει χρόνιο κακό ύπνο και υποφέρει σοβαρά από τις συνέπειες της αϋπνίας κατά την διάρκεια της ημέρας. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 770 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν χρόνια αϋπνία.
Η ευαλωτότητα είναι ριζωμένη στον εγκέφαλο
Ενώ η θεραπεία ελαττώνει τα συμπτώματα της αϋπνίας, οι περισσότεροι πάσχοντες αισθάνονται ότι παραμένουν ευάλωτοι στο να βιώσουν «κακό ύπνο». Η ευαλωτότητα στην αϋπνία παρατηρείται διαγενεακά και φαίνεται να είναι συνδεδεμένη με τον εγκέφαλο. Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές έχουν εντοπίσει μόνο λίγα γονίδια που εμπλέκονται στην ευαλωτότητα και επίσης δεν είναι σίγουροι για το μέρος που τα γονίδια που ευθύνονται για την αϋπνία, ασκούν την επιρροή τους στον εγκέφαλο. Η πληροφορία αυτή είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη καλύτερων θεραπειών.
Οι ερευνητές ήταν οι πρώτοι που συγκέντρωσαν δεδομένα από DNA και χαρακτηριστικών του ύπνου από τουλάχιστον 1,3 εκατομμύρια ανθρώπους – το μεγαλύτερο γενετικό σύνολο δεδομένων που συγκεντρώθηκε ποτέ. Εντόπισαν 956 γονίδια, διάφορες εκδοχές των οποίων, συνέβαλαν στην επικινδυνότητα για την εμφάνιση της αϋπνίας.
Στη συνέχεια, διερεύνησαν εκτενώς ποιες βιολογικές διεργασίες, τύποι κυττάρων και εγκεφαλικές περιοχές σχετίζονται με αυτά τα γονίδια. Διαπίστωσαν ότι ένα μέρος αυτών των γονιδίων είχε σημαντικό ρόλο στη λειτουργικότητα των αξόνων, οι οποίες είναι οι μακριές προεξοχές των εγκεφαλικών κυττάρων που τους επιτρέπουν να επικοινωνούν μεταξύ τους. Ένα άλλο σημαντικό μέρος των γονιδίων αυτών, ήταν ενεργό σε συγκεκριμένους κυτταρικούς τύπους των μερών του μετωπιαίου φλοιού και των υποφλοιωδών πυρήνων του εγκεφάλου. Αυτές οι περιοχές του εγκεφάλου είχαν πρόσφατα επισημανθεί ως ύποπτες, σε μελέτες απεικόνισης του εγκεφάλου των ανθρώπων που πάσχουν από αϋπνία. Επομένως, τα συμπεράσματα φαίνονται να είναι συνεπή.
Ειδικοί τύποι κυττάρων που εμπλέκονται στην αϋπνία
Η μελέτη μας δείχνει ότι η αϋπνία, όπως και πολλές άλλες νευροψυχιατρικές διαταραχές, επηρεάζεται από εκατοντάδες γονίδια με μικρή επίδραση, τα οποία από μόνα τους δεν είναι ενδιαφέροντα για να τα εξετάσουμε. Αυτό που έχει σημασία είναι να δούμε τη συνδυαστική τους επίδραση στον κίνδυνο της αϋπνίας. Μπορέσαμε να το ερευνήσουμε χάρη σε μια νέα μέθοδο που μας επέτρεψε να εντοπίσουμε συγκεκριμένους τύπους εγκεφαλικών κυττάρων, όπως τους λεγόμενους μεσοσπονδύλιους νευρώνες, υποστηρίζουν οι ερευνητές.
Αυτά τα ευρήματα είναι μια σημαντική ανακάλυψη, δεδομένου ότι μπορούμε τώρα για πρώτη φορά να ξεκινήσουμε την αναζήτηση υποκείμενων μηχανισμών σε μεμονωμένα εγκεφαλικά κύτταρα στο εργαστήριο, καταλήγουν.
Η αϋπνία σχετίζεται γενετικά περισσότερο με τις ψυχιατρικές διαταραχές παρά με άλλα χαρακτηριστικά του ύπνου
Οι ερευνητές συνέκριναν τα γονίδια που σχετίζονται με την αϋπνία με εκείνα άλλων χαρακτηριστικών και διαταραχών. Παραδόξως, διαπιστώθηκαν ελάχιστες αλληλεπικαλύψεις με γονίδια που εμπλέκονταν σε μεμονωμένες διαφορές σε άλλα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του ύπνου, όπως το να είναι κανείς πρωινός ή βραδινός τύπος. Αντί αυτού, υπήρξε μια ισχυρή γενετική ομοιότητα με την κατάθλιψη και το άγχος.
Αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό εύρημα, γιατί πάντα ψάχναμε για τις αιτίες της αϋπνίας στα εγκεφαλικά κυκλώματα που ρυθμίζουν τον ύπνο. Πρέπει να στρέψουμε την προσοχή μας στα κυκλώματα που ρυθμίζουν το συναίσθημα, το άγχος και την ένταση. Τα πρώτα μας αποτελέσματα σε αυτήν την κατεύθυνση είναι θεαματικά, ισχυρίζονται οι ερευνητές.
Και ολοκληρώνουν: Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προόδου για την κατανόηση του γενετικού πλαισίου της αϋπνίας. Τα ευρήματα δίνουν έμφαση στο γεγονός ότι η αϋπνία είναι μια σοβαρή κατάσταση, εξαιτίας του κοινού γενετικού κινδύνου ψυχιατρικών διαταραχών και μεταβολικών διαταραχών που εμπλέκονται στην παχυσαρκία και τον διαβήτη.
Πηγή: nature.com
Απόδοση: Άννα Μπαρδακά
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
