Η θεραπευτική δύναμη των ονείρων

Πολίνα (Πολυξένη) Μουσιάδου

Ψυχολόγος, Προσωποκεντρική και Focusing Βιωματική συμβουλευτική και ψυχοθεραπεία

Παλαιότερα, οι επιστήμονες πίστευαν ότι το όνειρο ήταν ένα παραπροϊόν της διαδικασίας του ύπνου, το οποίο δεν επιτελoύσε κάποιον άλλο ιδιαίτερο σκοπό. Σήμερα όμως, μετά από πληθώρα ερευνών και μέσω της ανάπτυξης των νευροεπιστημών, γνωρίζουμε ότι τα όνειρα αποτελούν σημαντικό ρυθμιστικό παράγοντα για την ομαλή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού.

Σύμφωνα με το νευροεπιστήμονα, ψυχολόγο και φιλόσοφο του νου, Antti Revonsuo, το φαινόμενο των ονείρων είναι ένα βιολογικά καθορισμένο σύστημα που εξυπηρετεί εξελικτική λειτουργία για την ανθρωπότητα (2000). Τα όνειρα μας διευκολύνουν να: επεξεργαστούμε επώδυνα συναισθήματα, να ταξινομήσουμε και να οργανώσουμε στη μνήμη μας παλαιότερες εμπειρίες και να βρούμε δημιουργικότερες λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητα μας.

Ρύθμιση συναισθημάτων

Τα όνειρα, σύμφωνα με την καθηγήτρια Cartwright στο Πανεπιστήμιο Rush του Σικάγο, είναι σα να έχουμε έναν εσωτερικό ψυχοθεραπευτή, μέσω του οποίου συνδεόμαστε με προηγούμενα συναισθήματα μας, και δουλεύουμε τα αισθήματα αυτά ώστε να έχουν επιλυθεί μέχρι το πρωί. Κατά τη διάρκεια του R.E.M. ύπνου σταματάνε να απελευθερώνονται ποσότητες νορανδρεναλίνης, της ορμόνης που συνδέεται με την εγρήγορση και το στρες και ενεργοποιούνται εγκεφαλικές περιοχές (όπως η αμυγδαλή) που σχετίζονται με τα συναισθήματα.

Όταν ονειρευόμαστε οι λειτουργίες του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική ρύθμιση και την οργάνωση της μνήμης, μας βοηθάνε να επεξεργαστούμε ξανά διάφορες αναμνήσεις σε ένα πιο ασφαλές και ήρεμο περιβάλλον. Έπειτα από εκτενή έρευνα στον ύπνο και στα όνειρα, ο νευροεπιστήμονας και ψυχολόγος Matthew Walker κατέληξε ότι μέσω των ονείρων, αντιμετωπίζουμε συναισθηματικά επώδυνες εμπειρίες, με έναν τρόπο που μας βοηθάει να μάθουμε από αυτές και να προχωρήσουμε στη ζωή μας.

Διαβάστε σχετικά: Ονειρευόμαστε για να ξεχάσουμε, και για να θυμηθούμε: η ονειρική νευροβιολογία

Βελτίωση της μνήμης

Ο ύπνος παίζει σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της μνήμης προσωπικών εμπειριών. Όσο ονειρευόμαστε πρόσφατες εικόνες και εμπειρίες περνάνε από την βραχυπρόθεσμη στην μακροπρόθεσμη μνήμη. Συγκεκριμένα στον R.E.M. ύπνο, παλαιότερες αναμνήσεις και δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε, συνδέονται μεταξύ τους και ταξινομούνται με βάση τα κοινά τους χαρακτηριστικά ώστε να εξαχθούν γενικοί κανόνες σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης τους στο μέλλον.

Σε πειράματα που έχουν διεξαχθεί σχετικά με τη λειτουργία της μνήμης και της επίλυσης μνημονικών προβλημάτων (π.χ. Πείραμα 3-D λαβυρίνθου, Hamsley, 2010 πανεπιστήμιο Harvard), τα υποκείμενα που ενδιάμεσα κοιμήθηκαν και μπήκανε στο R.E.M. στάδιο του ύπνου, έφεραν καλύτερα αποτελέσματα από όσους και όσες δεν είχαν την ευκαιρία να ονειρευτούν στο μεσοδιάστημα.

Δημιουργικότητα και επίλυση προβλημάτων

Δεν είναι λίγα τα παραδείγματα επιστημόνων που προχώρησαν σε νέες ανακαλύψεις μέσα από τη διαδικασία των ονείρων. Το μυαλό συνεχίζει να λειτουργεί και να αναζητά διεξόδους σε αυτά που το απασχολούν ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο Ντιμίτρι Μεντελέγιεφ, ανακάλυψε ότι οι ιδιότητες των χημικών στοιχείων εμφανίζουν μια περιοδικότητα την οποία προσπαθούσε για χρόνια να περιγράψει, και το 1869 την κατέγραψε στον περιοδικό πίνακα, όπως του παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια ενός ονείρου.

O Καρτέσιος, ο Αινστάιν, ο Νιλς Μπόρ και άλλοι επιστήμονες και στοχαστές προχώρησαν στη διατύπωση των θεωριών τους μετά από ιδέες που τους παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του ύπνου σε όνειρα.

Ο καλός και επαρκής ύπνος είναι απαραίτητος για τη σωματική και ψυχική υγεία, και τα όνειρα αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας του ύπνου. Ονειρευόμαστε γιατί μας είναι απαραίτητο για να ζήσουμε και να εξελιχθούμε νοητικά και συναισθηματικά. Τα όνειρα μπορούν να προσφέρουν μια νέα και φρέσκια προοπτική, είναι σαν μια πρόβα που μας βοηθάει να ανταπεξέλθουμε σε πιθανές μελλοντικές καταστάσεις.

Η διαδικασία ενασχόλησης με τα όνειρα, εντός του ψυχοθεραπευτικού πλαισίου, είναι μια εξερεύνηση με άγνωστο προορισμό, η οποία μας βοηθάει να επανασυνδεθούμε με άγνωστες πτυχές της εμπειρίας μας και με την πιο δημιουργική μας πλευρά.

Βιβλιογραφία:

Cartwright, Rosalind Dymond; Lamberg, Lynne (2001). Crisis Dreaming: Using Your Dreams to Solve Your Problems. iUnuverse. ISBN 978-0595155514.

Cartwright, Rosalind D. (2010). The Twenty-Four Hour Mind: The Role of Sleep and Dreaming in Our Emotional Lives. Oxford University Press. ISBN 978-0199896288.

Ellis, L. (2020). A Clinician’s Guide to Dream Therapy. Implementing Simple and Effective Dreamwork. New York & London: Routlege. Taylor & Francis Group.

Revonsuo, Antti. “The reinterpretation of dreams: An evolutionary hypothesis of the function of dreaming. Behavioral and Brain Sciences, Volume 23, Issue 6, pp. 877-901, December 2000.