Οι εφιάλτες δεν είναι εκεί για να μας βλάψουν αλλά για να μας βοηθήσουμε να βρούμε λύσεις, να υπερνικήσουμε τους φόβους μας, ή να αλλάξουμε κάποια πράγματα στη ζωή μας τα οποία πιθανόν μας βλάπτουν.
Τα όνειρα είναι αναπόσπαστο κομμάτι του ύπνου και έχουν πάρα πολλά οφέλη για την ψυχή και το σώμα: συμβάλλουν στην οργάνωση της μνήμης, ρυθμίζουν τα συναισθήματα, δίνουν στοιχεία για τη σωματική μας υγεία και προσφέρουν λύσεις σε καθημερινά προβλήματα.
Όλοι οι άνθρωποι ονειρευόμαστε κατά τη διάρκεια του ύπνου, κάποιοι από εμάς θυμόμαστε τα όνειρα μας και κάποιοι άλλοι όχι. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, βλέπουμε ανά τακτά χρονικά διαστήματα κάποιους εφιάλτες. Υπάρχουν όμως και οι άνθρωποι εκείνοι που ζούνε στη σκιά των εφιαλτικών ονείρων τους, τα οποία επηρεάζουν τον ύπνο, την ξεκούραση και την ηρεμία τους σε καθημερινό επίπεδο.
Οι συχνοί και επαναλαμβανόμενοι εφιάλτες, πιθανόν να είναι ένδειξη μετατραυματικού στρες. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι οι επίμονοι εφιάλτες για μεγάλα χρονικά διαστήματα σχετίζονται με το μετατραυματικό στρες, την κατάθλιψη, τις διαταραχές ύπνου και τη σχιζοφρένεια. Παρόλο που υπάρχει υψηλή συσχέτιση ανάμεσα στους εφιάλτες και κάποιες ψυχικές διαταραχές, δεν είναι ξεκάθαρο αν οφείλονται σε αυτές και αποτελούν σύμπτωμα αυτών, ή εάν οι εφιάλτες αποτελούν παράγοντα που προκαλεί τις παθήσεις αυτές, ή και τις επιδεινώνει.
Το σίγουρο είναι ότι οι συχνοί εφιάλτες χρήζουν προσοχής και αποτελούν επαρκή λόγο για να ζητήσουμε βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας, καθώς σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να αποτελέσουν προγνωστικό κριτήριο για αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας.
Γιατί βλέπουμε εφιάλτες;
Οι εφιάλτες είναι ο τρόπος που ο οργανισμός μας προσπαθεί να αντιμετωπίσει ένα σωματικό και ψυχικό σοκ που έχει υποστεί στο πρόσφατο ή μακρινό παρελθόν. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να λειτουργούν και ως προειδοποιητικό σήμα κινδύνου για κάποια κατάσταση που ζούμε την συγκεκριμένη περίοδο που διανύουμε, την οποία το σώμα μας την αντιλαμβάνεται ενστικτωδώς ως απειλητική.
Σύμφωνα με τη θεωρία Πολλαπλού Πνευμονογαστρικού Νεύρου (polyvagal theory, St. Porges), αυτό που στο παρελθόν θεωρούταν ως ένδειξη παθογένειας, σήμερα μπορούμε να το εκλάβουμε ως προσαρμοστική συμπεριφορά που υιοθετεί το Αυτόνομο Νευρικό Σύστημα και ως μέσο προστασίας και επιβίωσης.
Οι εφιάλτες αντικατοπτρίζουν ένα νευρικό σύστημα το οποίο για κάποιον λόγο, δεν αισθάνεται ασφαλές και για αυτό βρίσκεται σε εγρήγορση. Στα όνειρα αυτά, κατά κάποιον τρόπο, κάνουμε πρόβα πως θα μπορούσαμε να ανταπεξέλθουμε σε μια κατάσταση απειλής, ενεργοποιούμε το σώμα αλλά και το μυαλό μας, ψάχνοντας τις καλύτερες λύσεις και τους τρόπους για να ξεφύγουμε από αυτήν την ενδεχόμενη απειλή.
Διαβάστε σχετικά: 9 απαντήσεις για τις πιο συνηθισμένες ερωτήσεις σχετικά με τα όνειρα
Πως μας επηρεάζουν;
Παρόλο που οι εφιάλτες μπορεί να είναι μια υγιής αντίδραση του οργανισμού στην πρόληψη του κινδύνου και στην επούλωση του ψυχικού τραύματος, ταυτόχρονα αποτελούν μια επώδυνη εμπειρία στην οποία οφείλουμε να στρέψουμε την προσοχή μας και να τη φροντίσουμε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Συχνά, όσες και όσοι υποφέρουν από εφιάλτες αποφεύγουν να τους θυμηθούν ή να μιλήσουν για αυτούς κατά τη διάρκεια της μέρας, και την νύχτα καταφεύγουν στο αλκοόλ ή άλλες ουσίες και εξαντλούν τον οργανισμό τους με στέρηση ύπνου στην προσπάθεια να ξεφύγουν από τα όνειρα αυτά. Όταν κάποια όνειρα διακόπτουν συνεχώς τον ύπνο μας, διαταράσσουν την ποιότητα του, ή μας ωθούν στο να αποφεύγουμε να κοιμηθούμε, είναι απαραίτητο να ασχοληθούμε με αυτά και όχι να προσπαθήσουμε να δραπετεύσουμε από αυτά.
Πως τους αντιμετωπίζουμε;
Το πρώτο βήμα στην αντιμετώπιση των εφιαλτών είναι να τους καταγράφουμε σε κάποιο τετράδιο που έχουμε δίπλα μας πριν κοιμηθούμε. Τη στιγμή που καταφέρνουμε να αποτυπώσουμε στο χαρτί τις εικόνες και τις στιγμές που βιώσαμε κατά τη διάρκεια των ονείρων αυτών, τα όνειρα αυτά χάνουν λίγη από τη δύναμη τους, γίνονται κομμάτι γραφής και όχι μια ακαθόριστη απειλητική σκιά μέσα μας.
Το δεύτερο βήμα είναι μοιραστούμε αυτά τα όνειρα με κάποιον ή κάποια που εμπιστευόμαστε ή με ανθρώπους από το περιβάλλον μας που γνωρίζουμε ότι και εκείνοι έχουν παρόμοιες εμπειρίες με εμάς. Σε περίπτωση όμως που τα όνειρα αυτά επιμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα και δυσχεραίνουν την καθημερινότητα μας ή διαταράσσουν τη διάθεση μας και τη σχέση μας με τον εαυτό μας και τους άλλους, τότε είναι σημαντικό να μιλήσουμε σε κάποιον ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή ή ειδικό σε θέματα ύπνου.
Πως μπορούν να γίνουν σύμμαχοι μας;
Οι εφιάλτες είναι αντιμετωπίσιμοι και μπορούν να σταματήσουν όταν στρέψουμε την προσοχή μας σε αυτούς και όταν μιλήσουμε για αυτούς και ανιχνεύσουμε τις αιτίες που τους προκαλούνε. Είναι ανώφελο να προσπαθούμε να παλέψουμε μόνοι μας να «νικήσουμε» τους εφιάλτες μας. Καλύτερο είναι να ζητήσουμε τη στήριξη ενός ειδικού, ώστε να δούμε τι έχουν να μας προσφέρουν τα ιδιαίτερα, αν και δυσάρεστα όνειρα αυτά.
Οι εφιάλτες δεν είναι εκεί για να μας βλάψουν αλλά για να μας βοηθήσουμε να βρούμε λύσεις, να υπερνικήσουμε τους φόβους μας, ή να αλλάξουμε κάποια πράγματα στη ζωή μας τα οποία πιθανόν μας βλάπτουν. Το ζήτημα είναι ότι πολλές φορές δεν γνωρίζουμε πώς να τους αξιοποιήσουμε και από εχθρούς, να τους μετατρέψουμε σε συμμάχους μας.
Στην σύγχρονη επιστήμη της ψυχικής υγείας, υπάρχουν κατάλληλοι και επαρκείς μέθοδοι για την αντιμετώπιση των εφιαλτών. Η αίσθηση και μόνο ότι κάποιος άλλος άνθρωπος με γνώσεις και ενδιαφέρον για αυτό που ζούμε κατά τη διάρκεια του ύπνου, μπαίνει μαζί μας στον σκοτεινό και τρομαχτικό αυτό κόσμο, αποτελεί μια καλή βάση για να αισθανθούμε πιο ασφαλείς και δυνατοί. Όταν εισερχόμαστε στον κόσμο των ονείρων νοιώθοντας ασφαλείς και δυνατοί, απελευθερωνόμαστε από την αίσθηση απειλής και εγρήγορσης που έχουμε κατά τη διάρκεια των εφιαλτών και τότε μπορούμε να λάβουμε όσα έχουν να μας προσφέρουν τα όνειρα αυτά.
Βιβλιογραφία
- Ellis, T.E., Rufino, K.A., & Nadorff, M.R. (2019). Treatment of nightmares in psychiatric inpatients with Imagery Rehearsal Therapy: An open trial and case series. Behavioral Sleep Medicine, 17(2).
- Ellis, L. A. (2022). Solving the nightmare mystery: The autonomic nervous system as missing link in the aetiology and treatment of nightmares. Dreaming. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/drm0000224
- Gieselmann, A., Aoudia, M.A, Carr, M., Germain, A., Gorzka, R., Holzinger, B., Kleim, B., Krakow, B., Kunze, A.E., Lancee, J., Nadorff, M.R., Nielsen, T., Riemann, D., Sandahl, H., Schlarb, A.A., Schmid, C., Schredl, M., Spoormaker, V.I., Steil, R., van Schagen, A.M., Wittmann, L., Zshoche, M., Pietrowsky, R. (2019). Aetiology and treatment of nightmare disorder: State of the art and future perspectives. Journal of Sleep Research, 28(4), e12820.
- Nadorff, M.R., *Lambdin, K. K., Germain, A. (2014). Pharmacologic and non-pharmacologic treatments for nightmare disorder. International Review of Psychiatry, 26(2), 225 – 236 (invited submission)
- Nadorff, M.R., *Titus, C.E., *Pate, A.R. (2019). A meaningful step toward understanding the cause and impact of nightmares. Journal of Clinical Sleep Medicine, 15(2), 179-180. – peer-reviewed commentary.
- Rufino, K.A., Ward-Ciesielski, E., Webb, C.A., & Nadorff, M.R. (2020). Emotion regulation difficulties mediate the relation between nightmares and suicide in an adult psychiatric inpatient sample. Psychiatry Research, 293, 113437
- Titus, C.E., *Speed, K.J., *Cartwright, P.M., Drapeau, C.W., **Heo, Y., & Nadorff, M.R. (2018). What role do nightmares play in suicide? A Brief Exploration. Current Opinion in Psychology, 22, 59-62.
- Ward-Ciesielski, E., Winer, E.S., Drapeau, C.W., Nadorff, M. R. (2018). Examining components of emotion regulation in relation to sleep problems and suicide risk. Journal of Affective Disorders, 241, 41
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
