Τις τελευταίες δεκαετίες, μια νεοσύστατη κοινότητα επιστημόνων της «συνείδησης» έχει αρχίσει να συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές που παρατηρούνται στην εγκεφαλική λειτουργία σε συνειδητό και ασυνείδητο επίπεδο.
Η κατανόηση του βιολογικού υποβάθρου της συνείδησης θεωρείται ένα από τα τελευταία βήματα της επιστήμης. Τις τελευταίες δεκαετίες, μια νεοσύστατη κοινότητα επιστημόνων της «συνείδησης» έχει αρχίσει να συγκεντρώνει πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές που παρατηρούνται στην εγκεφαλική λειτουργία σε συνειδητό και ασυνείδητο επίπεδο.
Παρ’ όλα αυτά, οι προσπάθειες αυτές δημιουργούν διαφωνίες ως προς την ύπαρξη μιας ενιαίας θεωρίας που δύναται να εξηγήσει τον τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου που παράγει τον εσωτερικό μας κόσμο.
Πρόσφατα, η θεωρία “Integrated Information Theory”, η οποία έχει αρχίσει να κερδίζει έδαφος στην επιστημονική κοινότητα, υποστηρίζει ότι κάθε φυσικό αντικείμενο διαθέτει -ακόμα και ελάχιστο- κάποιο επίπεδο συνείδησης. Μια μερίδα ερευνητών υποστηρίζει μάλιστα ότι έχει στην κατοχή της έναν μαθηματικό τύπο βάσει του οποίου μπορεί να μετρήσει αυτό το επίπεδο, ακόμα στο iPhone. Τέτοιου είδους δηλώσεις, ωστόσο, τείνουν να υπονομεύουν τις δυνατότητες προόδου που θα μπορούσαν να προκύψουν από κάποια σημεία της θεωρίας.
Η «Integrated Information Theory» συνίσταται από δύο βασικές παρατηρήσεις σχετικά με τη φύση των συνειδητών εμπειριών του ανθρώπου.
1) Κάθε εμπειρία αποτελεί απλά έναν αριθμό από ένα τεράστιο σύνολο πιθανών εμπειριών που θα μπορούσαμε να έχουμε και
2) Τα πολλαπλά στοιχεία μιας εμπειρίας, όπως το χρώμα, η υφή, το φόντο, βιώνονται ταυτόχρονα.
Βάσει των ανωτέρω θέσεων, η θεωρία υποστηρίζει ότι η εγκεφαλική δραστηριότητα που αφορά στη λειτουργία της συνείδησης βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή, αποτελούμενη από πολλά διαφορετικά πρότυπα και δομούμενη από ένα μεγάλο δίκτυο επικοινωνίας με διαφορετικές εγκεφαλικές δομές. Οι παραπάνω θέσεις αποτελούν βασικό σημείο εκκίνησης της θεωρίας και των προσπαθειών κατανόησης της συνείδησης.
Σε ένα πείραμα, για παράδειγμα, οι ερευνητές εξέτασαν τις εγκεφαλικές αποκρίσεις μετά από ένα σύντομο παλμό μέσω «διακρανιακής μαγνητικής διέγερσης». Οι αποκρίσεις του εγκεφάλου καταγράφηκαν από ηλεκτρόδια που είχαν τοποθετηθεί σε διάφορες κρανιακές περιοχές. Όταν οι συμμετέχοντες ήταν ξύπνιοι, η απόκριση στο μαγνητικό σήμα εξαπλωνόταν σε μακρινά, περίπλοκα πρότυπα κυματισμών. Από την άλλη όταν βρίσκονταν σε βαθύ ύπνο ή σε κατάσταση αναισθησία, το σήμα δεν μεταδίδοταν μακριά και οι κυματισμοί ήταν σχετικά απλοί.
Μέχρι αυτό το σημείο τα πράγματα φαίνεται να είναι εύκολα, αλλά θα μπορούσαν να είναι και καλύτερα. Ο Hence προσπάθησε να ανακαλύψει έναν τρόπο που θα μπορεί να μας δώσει με ακρίβεια το επίπεδο της συνειδητότητας μέσω καταγεγραμένων δεδομένων. Και αυτό είναι το σημείο που ξεκινούν οι έντονες διαφωνίες.
Η θεωρία ισχυρίζεται ότι ο τύπος θα μετρά με κάποιον τρόπο τις πληροφορίες που περιέχει κάτι. Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι οι πληροφορίες αφορούν στο πόσα πράγματα μπορεί κάποιος να ανακαλύψει για το παρελθόν και το μέλλον του αντικειμένου βάσει των παρόντων στοιχείων.
Για παράδειγμα, αν κάποιος καταγράψει την τάση μιας δέσμης νευρώνων του εγκεφάλου θα διαπιστώσει πόσο καλά μπορεί να χρησιμοποιήσει τις μετρήσεις του για να προβλέψει προηγούμενα και επόμενα αποτελέσματα. Συνεπώς, αν κάποιος μπορεί να προβεί σε καλές προβλέψεις μόνο αν έχει στην κατοχή του στοιχεία από όλους τους νευρώνες και όχι από ένα μικρό μέρος αυτών, τότε ο πήχης έχει τοποθετηθεί ψηλά.
Βαθιά Σκέψη
Η αμηχανία που προκύπτει από τέτοιου είδους προσπάθειες είναι κατανοητή και αναμενόμενη, καθώς οι προσπάθειες κατασκευής ενός τέτοιου τύπου ενέχουν θεωρητικά και πρακτικά προβλήματα. Πιο συγκεκριμένα, ένας τέτοιος τύπος που είχε γραφτεί, δεν λειτούργησε και άλλες ερευνητικές προσπάθειες δεν φαίνεται να δίνουν σαφείς απαντήσεις, καθώς πρέπει να αφιερωθεί ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για να υπολογιστούν τα δεδομένα του ανθρώπινου εγκεφάλου.
Με αφορμή λοιπόν τις παραπάνω αποτυχημένες προσπάθειες, υπάρχουν κάποιοι που υποστηρίζουν ότι ίσως θα ήταν καλύτερο να σταματήσουμε για την ώρα. Ωστόσο, η πειραματική έρευνα μοιάζει να προχωράει, αλλά το βασικό σημείο δεν είναι απλά η συλλογή δεδομένων αλλά η κατασκευή μιας θεωρίας μέσω της οποίας να μπορούν αυτά να εξηγηθούν και αυτό ακριβώς προσφέρει η Integrated Information Theory.
Το κύριο ερώτημα λοιπόν είναι τί γίνεται με την «πανψυχική» θέση, την ιδέα ότι κάθε αντικείμενο έχει συνείδηση, κάτι που πρέπει να εκφραστεί με προσοχή γιατί μπορεί να παρερμηνευθεί. Αν υπήρχαν ήδη μαθηματικοί τύποι που θα μπορούσαν να την περιγράψουν η έρευνα δεν θα είχε κανένα νόημα, αλλά μέχρι στιγμής δεν υπάρχει κανένας. Αν και η θεωρία της βαρύτητας ήταν επιτακτική, αυτό δεν μπορεί να συμβεί με την Integrated Information Theory, η οποία ωστόσο αποτελεί έναν ελπιδοφόρο τομέα της έρευνας, ο οποίος πρέπει να αντιμετωπιστεί με πλήρη συνείδηση.
{youtube}Vl8J3K_ZLkg{/youtube}
Διαβάστε περισσότερα για την Integrated Information Theory
Πηγή: theconversation.com
Απόδοση: Άννα Αποστολίδου, Κλινικός Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
