Έχετε οδυνηρές ή τραυματικές αναμνήσεις; Αν ναι, θα θέλατε να διαγραφούν εντελώς από τον εγκέφαλό σας; Η νευροψυχολογία ανακάλυψε τον μηχανισμό που θα μπορούσε να το πραγματοποιήσει.
Στο ψυχικό σας σύμπαν, κρύβετε ορισμένες εικόνες που δεν θέλετε να θυμάστε. Είναι περιοχές πόνου και δυστυχίας που δεν θέλετε ποτέ να ξαναζήσετε. Στην πραγματικότητα, οι τραυματικές αναμνήσεις στον εγκέφαλο είναι συχνές και η αιτία πολλών αναταραχών.
Αναμφίβολα θα σκεφτείτε ότι θα ήταν υπέροχο να μπορείτε να πατήσετε ένα κουμπί διαγραφής και να εξαλείψετε ό,τι είναι αυτό που σας ενοχλεί και εμποδίζει την ευημερία σας. Πράγματι, παρόλο που συχνά σας λένε ότι μαθαίνετε από τα λάθη σας και ότι ό,τι δεν σας σκοτώνει σας κάνει πιο δυνατούς, στην πραγματικότητα, υπάρχουν κάποιες εμπειρίες που είναι απλώς πολύ οδυνηρές. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι προτιμάτε να τις αποφεύγετε.
Ο τομέας της ψυχολογίας και της νευροεπιστήμης γνωρίζει ότι δεν είναι πάντα εύκολο να ενσωματώσουμε τις τραυματικές αναμνήσεις. Κατά συνέπεια, έχετε την τάση να τις καταπιέζετε, να τις εκτοπίζετε και να τις κρύβετε κάτω από εκείνο το βαθύ χαλί που είναι το μυαλό σας. Ωστόσο, αυτή δεν είναι μια ιδιαίτερα χρήσιμη στρατηγική, επειδή μακροπρόθεσμα προκαλεί προβλήματα ψυχικής υγείας.
Για το λόγο αυτό, εδώ και χρόνια, η επιστήμη προσπαθεί να διαπιστώσει πώς να διαγράψετε τις οδυνηρές αναμνήσεις. Για την ακρίβεια, γνωρίζουμε ήδη ποιες νευρωνικές διεργασίες θα εμπλέκονταν σε αυτή τη διαδικασία.
Η νευρική οδός που διαγράφει τις αναμνήσεις
Το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Μοριακής Βιολογίας (EMBL) στην Ιταλία ανακάλυψε ένα αποκαλυπτικό στοιχείο που δημοσίευσε στο περιοδικό Nature1. Μέχρι τότε γνώριζαν ότι ο ιππόκαμπος ήταν η περιοχή-κλειδί για την επεξεργασία της μνήμης. Ωστόσο, δεν ήταν σαφές μέσω ποιων μηχανισμών δημιουργείται η μνήμη και διαγράφονται ορισμένες πληροφορίες.
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι ο εγκέφαλός σας διαγράφει συνεχώς πληροφορίες. Στην πραγματικότητα, πρέπει να ξεχνάτε για να θυμάστε. Αυτό μεγιστοποιεί τη γνωστική σας απόδοση. Για παράδειγμα, όταν μαθαίνετε και καταγράφετε νέες πληροφορίες, πρέπει να διαγράψετε τις προηγούμενες πληροφορίες για να διατηρήσετε μια ενημερωμένη νοητική προσέγγιση.
Πράγματι, για να αποκτήσετε νοητική ευελιξία, πρέπει να εξαλείψετε ολόκληρο το κουβάρι των δεδομένων, των αισθήσεων, των γεγονότων και των ασήμαντων καθημερινών συζητήσεων. Η επιστήμη προσπαθεί εδώ και καιρό να κατανοήσει τους κυτταρικούς μηχανισμούς που διέπουν το αποφασιστικό έργο της διαγραφής ή της λήθης των πληροφοριών.
Η οδοντωτή έλικα και τα κοκκώδη κύτταρά της
Η προαναφερθείσα διερεύνηση ανακάλυψε ότι ο ιππόκαμπος περιέχει τρία νευρωνικά κυκλώματα: την οδοντωτή έλικα και τις περιοχές CA3 και CA1. Οι περιοχές αυτές, μέσω συναπτικών συνδέσεων, καθιστούν τη μνήμη ισχυρή ή αδύναμη.
Οι ερευνητές διεξήγαγαν διάφορα πειράματα γενετικής μηχανικής σε αυτές τις δομές. Σε πειράματα με ποντίκια, ανέστειλαν τα κοκκώδη κύτταρα στην οδοντωτή έλικα. Τα αποτελέσματα δεν θα μπορούσαν να είναι πιο εντυπωσιακά. Ανακάλυψαν ότι τα ζώα είχαν ξεχάσει τη μακροχρόνια μάθησή τους.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι η νευρική οδός που διαγράφει τις αναμνήσεις είναι η οδοντωτή έλικα. Πιο συγκεκριμένα, ο κυτταρικός υποδοχέας Npy1. Όταν ανέπτυξαν ένα συνθετικό πεπτίδιο που διεγείρει αυτόν τον υποδοχέα, προκλήθηκε απώλεια μνήμης.
Διαβάστε σχετικά: Πώς τα τωρινά συναισθήματά μας επηρεάζουν τις ευτυχισμένες αναμνήσεις του παρελθόντος
Ο θεραπευτικός σκοπός των πληροφοριών σχετικά με τη νευρική οδό που διαγράφει τις αναμνήσεις
Τα δεδομένα αυτά είναι τόσο αποκαλυπτικά όσο και συναρπαστικά. Τι θεραπευτικές εφαρμογές μπορεί να έχει λοιπόν η ανακάλυψή τους; Οι ερευνητές πρότειναν ότι, στο μέλλον, θα μπορούσε να σχεδιαστεί ένα φάρμακο που θα ενεργοποιούσε τους υποδοχείς Npy1, αφαιρώντας έτσι ορισμένες τραυματικές αναμνήσεις.
Αυτό το ψυχοδραστικό φάρμακο θα μπορούσε να είναι χρήσιμο για ασθενείς που πάσχουν από διαταραχή μετατραυματικού στρες. Αργότερα, μέσω της εικονικής πραγματικότητας, θα εκτίθενται στο δυσμενές γεγονός, ώστε να διαγράφεται σταδιακά η εν λόγω ανάμνηση ή το δυσμενές συναισθηματικό αποτύπωμα. Αυτή είναι η ιδέα.
Ωστόσο, πρόκειται για έναν εξαιρετικά πολύπλοκο μηχανισμό. Πράγματι, ο σχεδιασμός μιας συνθετικής ουσίας ικανής να εκτελέσει αυτόν τον μηχανισμό σε ανθρώπινα μοντέλα είναι ένα λεπτό και δύσκολο βήμα.
Προς το παρόν, δεν είναι ακόμη δυνατό να διαγραφούν αναμνήσεις
Είναι αλήθεια ότι γνωρίζουμε πλέον την ύπαρξη μιας νευρικής οδού που διαγράφει τις αναμνήσεις. Ωστόσο, οι όποιες προσπάθειες έχουν πραγματοποιηθεί με αυτόν τον σκοπό ήταν, μέχρι σήμερα, ανεπιτυχείς. Το 2020, το Ινστιτούτο Εγκεφάλου Leuven (Βέλγιο) δημοσίευσε μια μελέτη2 για το θέμα. Στόχος τους ήταν να αναπαραγάγουν άλλες έρευνες (Schiller et al, 2010) που φαίνεται να είχαν επιτύχει.
Αλλά, δεν μπόρεσαν να το κάνουν. Για την ακρίβεια, μετά από τέσσερα χρόνια προσπαθειών, αποδείχθηκε αδύνατο να επιτύχουν αποτέλεσμα διαγραφής της μνήμης. Ως εκ τούτου, η επιστήμη είναι επιφυλακτική στο θέμα αυτό. Γνωρίζουν ότι η διαδικασία θα είναι εξαιρετικά αργή και σχολαστική.
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει καμία σταθερή βάση ότι μια τέτοια στρατηγική θα επιτευχθεί ποτέ. Ωστόσο, είναι σαφές ότι πολλοί επιστήμονες είναι αποφασισμένοι να κάνουν αυτό το επίπονο νευρολογικό ταξίδι.
Τελικός προβληματισμός: η λήθη θα μας επέτρεπε να ζήσουμε καλύτερα;
Αναμφίβολα θα θέλατε να έχετε πλήρη ανοσία στον πόνο και τις αντιξοότητες. Ωστόσο, αυτό είναι ένα ανέφικτο όνειρο. Άλλωστε, όλοι μας πρέπει να περάσουμε δύσκολες εμπειρίες κάποια στιγμή στη ζωή μας. Το μόνο που μπορείτε να κάνετε είναι να τις αντιμετωπίσετε όσο καλύτερα μπορείτε, με τις στρατηγικές, τα εργαλεία και τις εμπειρίες που έχετε στη διάθεσή σας.
Οι επώδυνες αναμνήσεις συνθέτουν την επεισοδιακή μνήμη. Αυτά είναι τα τούβλα που χτίζουν την προσωπική ιστορία και, με τη σειρά τους, ένα μεγάλο μέρος της συνείδησής σας. Αν και έχει διαπιστωθεί η ύπαρξη της νευρικής οδού που διαγράφει τις αναμνήσεις, δεν γνωρίζουμε ποια μπορεί να είναι τα αποτελέσματά της. Επιπλέον, η εξάλειψη αυτών των οδυνηρών εμπειριών από τη μνήμη σας θα αποδυναμώσει επίσης ένα μέρος αυτού που είστε.
Οι οδυνηρές εμπειρίες του χθες σας προκαλούν και σας ωθούν να πάρετε νέες αποφάσεις και να ακολουθήσετε νέα μονοπάτια. Αντί να τις διαγράψετε, είναι προτιμότερο να τις αντιμετωπίσετε και να τις κάνετε να πονάνε λιγότερο. Πρέπει να τις μετατρέψεις σε ουλές που δεν τσιμπάνε πια όταν τις αγγίζεις, σε επουλωμένες πληγές που δεν κρύβουν πόνο μέσα τους. Στην πραγματικότητα, πρέπει να τις αποδεχτείτε και να προχωρήσετε μπροστά.
Απόδοση – Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
Πηγή
- Madroñal, N., Delgado-García, J., Fernández-Guizán, A. et al. Rapid erasure of hippocampal memory following inhibition of dentate gyrus granule cells. Nat Commun 7, 10923 (2016). https://www.nature.com/articles/ncomms10923
- Chalkia A, Schroyens N, Leng L, Vanhasbroeck N, Zenses AK, Van Oudenhove L, Beckers T. No persistent attenuation of fear memories in humans: A registered replication of the reactivation-extinction effect. Cortex. 2020 Aug;129:496-509. doi: 10.1016/j.cortex.2020.04.017.
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
