Πολλά από αυτά που δεν καταλαβαίνουμε για την ύπαρξη του ανθρώπου, βρίσκονται μέσα στον εγκέφαλό μας.
Ο εγκέφαλος είναι το πιο πολύπλοκο όργανο του σώματός μας, όπως πολύπλοκα είναι και τα ίδια τα υπαρξιακά ερωτήματα της ζωής, του θανάτου, της συνείδησης, του ύπνου και πολλά άλλα. Παρακάτω ακολουθούν 10 από αυτά τα θέματα που βασανίζουν τον άνθρωπο αιώνες τώρα και ακόμα δεν έχει δώσει όλες τις απαντήσεις.
10. Συνείδηση
Όταν ξυπνάτε το πρωί, αντιλαμβάνεστε ότι ο ήλιος έχει ανατείλει, ακούτε τα πουλάκια να κελαηδούν και ίσως ακόμη να αισθάνεστε μία δόση ευτυχίας, καθώς το φρέσκο πρωινό αεράκι χτυπά το πρόσωπό σας. Με άλλα λόγια έχετε συνείδηση του τι σας συμβαίνει. Αυτό το περίπλοκο θέμα μαστίζει την επιστημονική κοινότητα από την αρχαιότητα. Μόνο πρόσφατα οι νευροεπιστήμονες θεώρησαν την συνείδηση ως ένα ρεαλιστικό θέμα έρευνας. Το μεγαλύτερο αίνιγμα σε αυτόν τον τομέα αφορά στο πώς οι διαδικασίες του εγκεφάλου δίνουν υπόσταση στις υποκειμενικές εμπειρίες. Μέχρι στιγμής, οι επιστήμονες έχουν καταφέρει μόνο να αναπτύξουν μια μεγάλη λίστα από ερωτήματα.
9. Κρυογονική ψύξη
Η ικανότητα να ζήσει κανείς για πάντα, δεν μπορεί να είναι μια πραγματικότητα, τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Παρ’ όλα αυτά ένα πρωτοποριακό πεδίο που ονομάζεται κρυογονική ψύξη, θα μπορούσε να δώσει σε κάποιους ανθρώπους δύο ζωές. Κρυογονικά κέντρα όπως το “Alcor Life Extension Foundation” στην Αριζόνα των ΗΠΑ, αποθηκεύει σε δεξαμενές γεμάτες με υγρό άζωτο ανθρώπους που έχουν αποβιώσει, σε θερμοκρασίες -195 βαθμούς Κελσίου, όπου κοκαλώνει όλο το σώμα.
Η ιδέα πίσω από την κρυογονική ψύξη, είναι ότι ένα άτομο που πεθαίνει από μία ανίατη ασθένεια σήμερα, θα μπορούσε να αποψυχθεί και να αναζωογονηθεί στο μέλλον όταν η θεραπεία θα έχει βρεθεί. Τα ανθρώπινα σώματα που βρίσκονται εκεί τοποθετούνται με το κεφάλι προς τα κάτω. Με αυτόν τον τρόπο, αν υπάρξει ποτέ μια διαρροή στη δεξαμενή, ο εγκέφαλος θα παραμείνει βυθισμένος στο ψυχρό υγρό. Κανένας από τους κρυογονικο-συντηρημένους οργανισμούς δεν έχει αναβιώσει, επειδή δεν υπάρχει ακόμα η τεχνολογία. Αν όμως ο οργανισμός δεν αποψυχθεί ακριβώς στην κατάλληλη θερμοκρασία, τα κύτταρα του ατόμου θα μπορούσαν να μετατραπούν σε πάγο και να σπάσουν αυτόματα σε κομμάτια.
8. Θάνατος
H επιθυμία να ζήσει κανείς για πάντα μπορεί να βρίσκεται σε πολλούς ανθρώπους αλλά μέχρι τώρα την βλέπουμε μόνο στις ταινίες. Γιατί όμως οι άνθρωποι γερνούν; Γεννιόμαστε με μια ισχυρή εργαλειοθήκη γεμάτη μηχανισμούς για την καταπολέμηση ασθενειών και τραυματισμών, η οποία μας εξοπλίζει ενάντια σε τραυματισμούς και άλλες ασθένειες. Αλλά καθώς γερνάμε, οι μηχανισμοί επιδιόρθωσης του σώματος, υποχωρούν. Σε αποτέλεσμα αυτού, η αντοχή μας σε φυσικούς τραυματισμούς και στο άγχος μειώνεται.
Οι θεωρίες για τις οποίες οι άνθρωποι γερνούν, μπορούν να χωριστούν σε δύο κατηγορίες:
1) Όπως και στα άλλα ανθρώπινα χαρακτηριστικά, η γήρανση θα μπορούσε απλώς να είναι ένα μέρος της ανθρώπινης γενετικής και είναι κατά κάποιο τρόπο επωφελής.
2) Σε μία λιγότερο αισιόδοξη άποψη, η γήρανση δεν έχει κανένα σκοπό και είναι αποτέλεσμα κυτταρικών βλαβών που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια ζωής ενός ατόμου. Ορισμένοι ερευνητές, ωστόσο, πιστεύουν ότι η επιστήμη θα επιμηκύνει τελικά τη γήρανση τουλάχιστον ώστε να φτάσει στο διπλάσιο της ζωής που γνωρίζουμε σήμερα.
7. Κληρονομικότητα εναντίον περιβάλλοντος
Στην μακρόχρονη μάχη του κατά πόσον οι σκέψεις και η προσωπικότητά μας ελέγχονται από τα γονίδια ή το περιβάλλον, οι επιστήμονες μέσα από τις έρευνές τους καλλιεργούν πειστικές αποδείξεις ότι θα μπορούσε να είναι ή το ένα ή και τα δύο. Η δυνατότητα να μελετήσουν μεμονωμένα γονίδια υποδεικνύει ότι έχουμε ελάχιστο έλεγχο σε πολλά ανθρώπινα χαρακτηριστικά όμως σε πολλές άλλες έρευνες η επίδραση από τους ομηλίκους και η ανατροφή έχει αποδειχθεί σε μεγάλο βαθμό ότι επηρεάζουν το ποιοι είμαστε και τι κάνουμε.
6. Γέλιο
Το γέλιο είναι μία από τις λιγότερο κατανοητές ανθρώπινες συμπεριφορές. Οι επιστήμονες έχουν διαπιστώσει ότι κατά τη διάρκεια ένα καλού γέλιου τρία μέρη του εγκεφάλου ενεργοποιούνται: Ένα μέρος της σκέψης που βοηθά να καταλάβουμε το αστείο, μια περιοχή κίνησης που υποδεικνύει στους μυς μας να κινηθούν και μια συναισθηματική περιοχή που προκαλεί ένα συναίσθημα “ζάλης”. Αλλά παραμένει άγνωστο γιατί ένα άτομο γελάει με τα ανόητα αστεία του αδελφού του, ενώ ένα άλλο γελά βλέποντας μια ταινία τρόμου.
Ο John Morreall, ο οποίος είναι ένας πρωτοπόρος της έρευνας για το χιούμορ στο Κολέγιο “William and Mary”, βρήκε ότι το γέλιο είναι μία παιχνιδιάρικη αντίδραση σε δυσαρμονίες, δηλαδή σε ιστορίες που υπερβαίνουν τις συμβατικές προσδοκίες μας. Άλλοι επιστήμονες που ανήκουν στον τομέα του χιούμορ, δείχνουν ότι το γέλιο λειτουργεί ως μία σηματοδότηση προς ένα άλλο πρόσωπο και που η δράση αυτή έχει ως στόχο να δείξει ότι διασκεδάζει με αυτό που γίνεται.
Ένα πράγμα είναι σαφές όμως: το γέλιο μας κάνει να νιώθουμε καλύτερα.
5. Μνήμη
Ορισμένες εμπειρίες είναι δύσκολο να τις ξεχάσουμε, όπως για παράδειγμα το πρώτο μας φιλί. Αλλά πώς μπορεί ένα άτομο να κρατήσει αυτές τις προσωπικές σκηνές για πάντα στη ζωή του; Χρησιμοποιώντας τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου, οι επιστήμονες ξετυλίγουν τον μηχανισμό που ευθύνεται για τη δημιουργία και την αποθήκευση των αναμνήσεων. Βρίσκουν ότι ο ιππόκαμπος, εντός της φαιάς ουσίας του εγκεφάλου, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα κουτί μνήμης. Αλλά αυτή η περιοχή αποθήκευσης δεν είναι τόσο διακριτή. Αποδεικνύεται ότι τόσο οι αληθινές όσο και οι ψευδείς αναμνήσεις ενεργοποιούν παρόμοιες περιοχές του εγκεφάλου. Για να φανερωθεί η πραγματική μνήμη, ορισμένοι ερευνητές ρωτούν ένα υποκείμενο να ανακαλέσει τη μνήμη στο πλαίσιο, κάτι που είναι πολύ πιο δύσκολο, όταν στην πραγματικότητα δεν συμβεί το γεγονός.
4. Βιολογικό ρολόι
Ευρισκόμενος στον υποθάλαμο του εγκεφάλου, ο υπερχιασματικός πυρήνας ή αλλιώς το βιολογικό μας ρολόι, προγραμματίζει το σώμα μας να ακολουθήσει ένα 24ωρο ρυθμό. Η πιο εμφανής επίδραση του κιρκάδιου ρυθμού είναι ο κύκλος ύπνου-εγρήγορσης, αλλά το βιολογικό ρολόι επηρεάζει επίσης την πέψη, τη θερμοκρασία του σώματος, την αρτηριακή πίεση και την παραγωγή ορμονών.
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η ένταση του φωτός μπορεί να προσαρμόσει το βιολογικό ρολόι προς τα εμπρός ή προς τα πίσω ρυθμίζοντας την ορμόνη μελατονίνη. Η τελευταία συζήτηση είναι το κατά πόσον ή όχι τα συμπληρώματα μελατονίνης θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην πρόληψη του jet lag – την υπνηλία και τα συναίσθημα άλγους που νιώθουμε όταν περνάμε από διάφορες χρονικές ζώνες.
3. Νιώθοντας την απώλεια μελών
Υπολογίζεται ότι περίπου το 80% των ακρωτηριασμένων ανθρώπων, βιώνουν αισθήσεις που περιλαμβάνουν θερμότητα, φαγούρα, πίεση και πόνο, προερχόμενα από το μέλος που λείπει. Οι άνθρωποι που βιώνουν αυτό το φαινόμενο, γνωστό ως “μέλος φάντασμα”, νιώθουν αισθήσεις από εκείνο το μέλος σαν να μην είχε κοπεί ποτέ.
Μία εξήγηση λέει ότι οι νευρωνικές περιοχές όπου το άκρο κόπηκε, δημιουργούν νέες συνδέσεις με τον νωτιαίο μυελό και συνεχίζουν να στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο σαν το μέλος που λείπει να ήταν ακόμα εκεί. Μία άλλη πιθανότητα είναι ότι ο εγκέφαλος είναι απολύτως συνδεδεμένος με το σώμα, ώστε να λειτουργεί όπως αν ο οργανισμός ήταν πλήρως άθικτος – που σημαίνει ότι ο εγκέφαλος κατέχει ένα σχεδιάγραμμα του σώματος με όλα τα μέρη που επισυνάπτονται.
2. Ύπνος
Οι άνθρωποι φαίνεται να μην μπορούν να το χορτάσουν. Μιλάμε για το κλείσιμο των ματιών, τόσο ζωτικής σημασίας ώστε να ξοδεύουμε περισσότερα από το ένα τέταρτο της ζωής μας σε αυτό. Ωστόσο, οι βαθύτεροι λόγοι του ύπνου εξακολουθούν να παραμένουν αινιγματικοί.
Ένα πράγμα που οι επιστήμονες γνωρίζουν: Ο ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των θηλαστικών. Παρατεταμένες περίοδοι αϋπνίας μπορούν να οδηγήσουν σε ζαλάδες, ψευδαισθήσεις και σε ακραίες περιπτώσεις ακόμη και θάνατο. Υπάρχουν δύο καταστάσεις του ύπνου: η μη ταχεία κίνηση των ματιών (NREM), κατά την οποία ο εγκέφαλος παρουσιάζει χαμηλή μεταβολική δραστηριότητα και η ταχεία κίνηση των ματιών (REM), κατά την οποία ο εγκέφαλος εμφανίζει μεγάλη δραστηριότητα. Ορισμένοι επιστήμονες θεωρούν ότι ο NREM ύπνος δίνει στο σώμα μας ένα διάλειμμα που με τη σειρά του εξοικονομεί ενέργεια παρόμοια με τη χειμερία νάρκη. Ο REM ύπνος θα μπορούσε να βοηθήσει στην οργάνωση των αναμνήσεων. Ωστόσο, αυτή η ιδέα δεν έχει αποδειχθεί και τα όνειρα κατά τη διάρκεια του ύπνου REM δεν συσχετίζονται πάντα με τις αναμνήσεις.
1. Όνειρα
Εάν επρόκειτο να ρωτήσετε 10 ανθρώπους από τι είναι φτιαγμένα τα όνειρα τους, πιθανότατα θα παίρνατε 10 διαφορετικές απαντήσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή οι επιστήμονες ακόμα προσπαθούν να λύσουν αυτό το μυστήριο.
Μία πιθανότητα: τα όνειρα ασκούν τον εγκέφαλο ενεργοποιώντας συνάψεις μεταξύ νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου. Μια άλλη θεωρία είναι ότι οι άνθρωποι ονειρεύονται στόχους και αισθήματα που δεν είχαν προσέξει κατά τη διάρκεια της ημέρας και ότι η διαδικασία μπορεί να βοηθήσει στη στερεοποίηση των σκέψεων και των αναμνήσεων. Σε γενικές γραμμές, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα όνειρα εκτυλίσσονται κατά τη διάρκεια του βαθύτερου ύπνου που ονομάζεται REM.
Πηγή: livescience
Απόδοση – Επιμέλεια: Psychologynow.gr
* Η απόδοση αυτού του άρθρου στα ελληνικά απαιτεί πολύ προσπάθεια και δεν επιθυμούμε να το αναδημοσιεύετε χωρίς την άδειά μας. Αν θέλετε να το αναδημοσιεύσετε, επικοινωνήστε μαζί μας στο info@psychologynow.gr
