Έχετε αναρωτηθεί ποτέ, τι ακριβώς συμβαίνει στο μέσα μυαλό του ατόμου με το οποίο διαφωνείτε;
Όλοι έχετε βρεθεί στη μέση μιας έντονης διαφωνίας όπου ξαφνικά χάνετε τον σεβασμό σας απέναντι στην αντίθετη πλευρά. Είτε το θέμα συζήτησης αφορά στις τελευταίες εκλογές είτε στη φροντίδα των παιδιών, αισθάνεστε ότι τα επιχειρήματά σας δεν εκτιμώνται και ότι αγνοούνται από το συνομιλητή σας.
Έχετε όμως αναρωτηθεί ποτέ, τι ακριβώς συμβαίνει στο μέσα μυαλό του ατόμου με το οποίο βρίσκεστε σε αντιπαράθεση;
Σε μια πρόσφατη έρευνα η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Neuroscience, οι μελετητές κατέγραψαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου των συμμετεχόντων κατά της διάρκεια διαφωνιών.
Το πείραμα ζήτησε από 21 ζευγάρια εθελοντών να πάρουν αποφάσεις σχετικά με οικονομικά θέματα. Για την ακρίβεια, έπρεπε να εκτιμήσουν την αξία κάποιων ακινήτων και να στοιχηματίσουν χρήματα με βάση τις αξιολογήσεις τους. Όσο μεγαλύτερη σιγουριά ένιωθαν σχετικά με τις εκτιμήσεις τους, τόσο περισσότερα χρήματα στοιχημάτιζαν.
Οι εθελοντές υπεβλήθησαν σε εγκεφαλική απεικόνιση κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών, ώστε να καταγραφεί η εγκεφαλική τους δραστηριότητα. Οι δύο συμμετέχοντες-συνεργάτες τοποθετήθηκαν σε διαφορετικά δωμάτια, τα οποία χωρίζονταν από ένα γυάλινο τοίχο, ενώ μπορούσαν παράλληλα να βλέπουν τις εκτιμήσεις και τα στοιχήματα του άλλου ατόμου στην οθόνη του σαρωτή τους.
Όταν οι εθελοντές συμφωνούσαν ως προς την τιμή του ακινήτου, γίνονταν πιο σίγουροι για την εκτίμησή τους και στοιχημάτιζαν περισσότερα χρήματα σε αυτή. Αυτό όντως έχει νόημα. Αν κάποιος συμφωνεί μαζί μας, τότε εμείς αισθανόμαστε πιο σίγουροι ότι έχουμε δίκιο. Η εγκεφαλική δραστηριότητα κάθε συμμετέχοντα αντανακλούσε επίσης την κωδικοποίηση της αυτοπεποίθησης του άλλου ατόμου.
Συγκεκριμένα, η δραστηριότητα στην περιοχή του εγκεφάλου η οποία ονομάζεται οπίσθιος έσω μετωπιαίος φλοιός, ο οποίος εμπλέκεται στη γνωστική ασυμφωνία, κατέγραφε την αυτοποπεποίθηση του άλλου συνεργάτη. Τα ευρήματα έδειξαν ότι όσο μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση είχε ο ένας εκ των δύο συμμετεχόντων, τόσο πιο σίγουρος για τον εαυτό του γινόταν και ο συνεργάτης του και το αντίστροφο.
Ωστόσο, ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι ότι όταν οι δύο συνεργάτες διαφωνούσαν, οι εγκέφαλοί τους γίνονταν λιγότερο ευαίσθητοι απέναντι στη δύναμη της άποψης του άλλου. Μετά από τη διαφωνία, ο οπίσθιος έσω μετωπιαίος φλοιός δεν ήταν πλέον σε θέση να καταγράψει την αυτοπεποίθηση του άλλου συνεργάτη. Συνεπώς, η γνώμη του ατόμου που διαφωνούσε είχε μικρό αντίκτυπο στην πεποίθηση του άλλου συμμετέχοντα ότι είχε δίκιο, ανεξάρτητα από το εάν το άτομο που διαφωνούσε ήταν πολύ ή καθόλου σίγουρο για την εκτίμησή του.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι βέβαιο ότι οι εθελοντές έδιναν προσοχή στον συνεργάτη τους σε περίπτωση διαφωνίας μαζί του, καθώς εξετάστηκε η μνήμη όλων των συμμετεχόντων αναφορικά με τις εκτιμήσεις και τα στοιχήματα των συνεργατών τους. Αντιθέτως, φαίνεται πως οι αντιφατικές απόψεις ήταν πιο πιθανό να θεωρηθούν κατηγορηματικά λανθασμένες και γι’ αυτό δεν θεωρούνταν σημαντικές.
Διαβάστε σχετικά: Η τέχνη της διαφωνίας
Μία πολωμένη κοινωνία
Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως όταν οι διαφωνίες αφορούν “καυτά” θέματα, όπως η πολιτική, οι άνθρωποι είναι ακόμα λιγότερο πιθανό να λάβουν υπόψη τους την αλήθεια των αντικρουόμενων απόψεων.
Τα ευρήματα αυτά ίσως αποσαφηνίσουν κάποιες αινιγματικές πρόσφατες κοινωνικές τάσεις.
Για παράδειγμα, κατά την τελευταία δεκαετία, οι επιστήμονες που ασχολούνται με την κλιματική αλλαγή έχουν εκφράσει ακόμα μεγαλύτερη σιγουριά ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανθρώπινο έργο.
Ωστόσο, μια έρευνα που διεξήχθη από το ερευνητικό κέντρο Pew στην Ουάσινγκτον δείχνει ότι το ποσοστό των Ρεπουμπλικανών που πιστεύουν ότι αυτή η παρατήρηση είναι αληθής, έχει μειωθεί σημαντικά κατά την ίδια χρονική περίοδο. Παρ’ όλο που υπάρχουν περίπλοκοι, πολυεπίπεδοι λόγοι για αυτήν την τάση, ίσως να σχετίζεται επίσης με μία προκατάληψη για το πώς η δύναμη των απόψεων των άλλων κωδικοποιείται στον εγκέφαλό μας.
Είναι λιγότερο πιθανό να καταγραφεί μία προσεκτικά αιτιολογημένη άποψη, όταν ξεκινάει μια διαφωνία με ισχυρές αποδείξεις ότι εμείς είμαστε σωστοί και η άλλη πλευρά είναι λάθος. Ωστόσο, αν ξεκινήσουμε από ένα κοινό έδαφος, δηλαδή πάνω σε ποια σημεία του προβλήματος συμφωνούμε, θα αποφύγουμε να κατηγορηθούμε ως “φιλόνικοι” από την αρχή, ενδυναμώνοντας περισσότερο την άποψή μας.
Πάρτε για παράδειγμα την προσπάθεια να αλλάξει η πεποίθηση των γονέων που αρνούνται να εμβολιάσουν τα παιδιά τους επειδή πιστεύουν λανθασμένα πως τα εμβόλια συσχετίζονται με την εμφάνιση αυτισμού. Έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και η παρουσίαση ισχυρών αποδεικτικών στοιχείων τα οποία διαψεύδουν αυτή τη συσχέτιση, δεν φέρνει εμφανή αποτελέσματα στην αλλαγή της γνώμης τους.
Αντ’ αυτού, εστιάζοντας αποκλειστικά στο γεγονός ότι τα εμβόλια προστατεύουν τα παιδιά τους από δυνητικά θανατηφόρα νοσήματα, μία δήλωση πάνω στην οποία οι γονείς μπορούν να συμφωνήσουν πιο εύκολα, μπορεί να αυξήσει κατακόρυφα την πρόθεσή τους να εμβολιάσουν τα παιδιά τους.
Έτσι, στη μέση μια έντονης διαφωνίας, προσπαθήστε να θυμηθείτε πως το κλειδί της αλλαγής βρίσκεται συχνά στην εύρεση μίας κοινής πεποίθησης ή ενός κοινού κινήτρου.
Μελέτη: Confirmation bias in the utilization of others’ opinion strength
Απόδοση: Κατερίνα Λειβαδάρου, Ψυχολόγος
Επιμέλεια: PsychologyNow.gr
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
