Οι δυσφορικές διαταραχές όπως η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD), η κατάθλιψη και το άγχος έχουν κάτι κοινό: μια δυσκολία στην καταστολή των ανεπιθύμητων σκέψεων.
Οι αρνητικές αυτοκριτικές και η αναβίωση των τραυμάτων, επηρεάζουν άμεσα την ψυχική μας υγεία και καθιστούν δυσκολότερη τη θεραπεία, εισβάλλοντας στις νέες εμπειρίες που θα έπρεπε να μας παρέχουν απόσταση από τα τραύματά μας, καθώς και ένα νέο ψυχολογικό ξεκίνημα.
Η κατανόηση των μηχανισμών που εμπεριέχονται στην καταστολή της σκέψης, μπορεί ως εκ τούτου να αποτελεί τη λύση για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που υποφέρουν με τέτοιες παθήσεις. Μία πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Communications απεκάλυψε μια σημαντική νέα διαδικασία του εγκεφάλου που μπορεί να βοηθήσει να εξηγήσει γιατί μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να ελέγξουν τις σκέψεις τους.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο του Michael Anderson στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Ο Anderson άρχισε αρχικά να διερευνά την καταστολή της σκέψης, όταν ο κυρίαρχος ισχυρισμός ήταν ότι δεν είναι δυνατόν να καταστείλουμε οικειοθελώς τις σκέψεις μας. Το δημοφιλές παράδειγμα της εποχής ήταν: «Απλά προσπαθήστε να ΜΗΝ σκεφτείτε μια λευκή αρκούδα για πέντε λεπτά και θα δούμε τι θα συμβεί!» που προέρχεται από τη θεωρία της ειρωνικής επεξεργασίας του Wegner.
Ωστόσο, ο Anderson χρησιμοποίησε νέες μεθόδους, συμπεριλαμβανομένης της αποκαλούμενης ιδεολογικής δομής «Σκέψου / Μη Σκεφτείς» (Think / No-Think) για να δείξει ότι οι κατεσταλμένες σκέψεις ανακάμπτουν μόνο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Με άλλα λόγια, μερικές φορές είναι δυνατόν να κατασταλούν επιτυχώς οι σκέψεις.
Η νέα έρευνα χρησιμοποίησε την ιδεολογική δομή «Σκέψου / Μη Σκεφτείς» (Think / No-Think) του Anderson. Οι συμμετέχοντες μελετούσαν αρχικά ζεύγη λέξεων. Στη συνέχεια τους έδειχναν μία λέξη από κάθε ζευγάρι και ανάλογα με τις οδηγίες για το ζεύγος, έπρεπε είτε να θυμηθούν την άλλη λέξη του ζεύγους λέξων (δοκιμασία «Σκέψου»), είτε έπρεπε να εμποδίσουν την άλλη λέξη από το ζεύγος να έρθει στο μυαλό τους (δοκιμασία «Μη σκεφτείς»).
Αργότερα, όταν ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να προσπαθήσουν να θυμηθούν ποιες λέξεις ανήκαν στα ίδια ζεύγη, είχαν κατά μέσο όρο πολύ χαμηλότερη απόδοση στα ζεύγη λέξεων από τις δοκιμασίες «Μη Σκεφτείς» από ό, τι στις δοκιμασίες «Σκέψου» (στην πραγματικότητα, τα πήγαν ακόμη χειρότερα όταν τους ζητήθηκε να θυμηθούν τα ζεύγη λέξεων «Μη Σκεφτείς» από άλλα ζεύγη λέξεων που είχαν προβληθεί μόνο στην αρχική φάση της μελέτης). Αυτό δείχνει ότι η ανάμνηση των ζεύγων λέξεων «Μη Σκεφτείς» είχε ως επί το πλείστον κατασταλεί με επιτυχία.
Τα αποτελέσματα επαναλαμβάνουν τα διαπιστωμένα ευρήματα για την ιδεολογική δομή «Σκέψου / Μη Σκεφτείς» (Think / No Think). Ο κύριος σκοπός της νέας μελέτης ήταν να διαπιστώσει τι συνέβαινε στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας και γι’ αυτό, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν δύο τεχνικές απεικόνισης: Την fMRI μέθοδο, για να εξετάσουν τα πρότυπα της ροής του αίματος κατά τη διάρκεια των εργασιών και τη φασματοσκοπική απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRS), για να εξετάσουν τη συγκέντρωση των νευροδιαβιβαστών σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου.
Για λόγους σύγκρισης, οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τους εγκεφάλους των συμμετεχόντων κατά τη διάρκεια μία εργασίας που αφορούσε στην καταστολή των κινήσεων και όχι των σκέψεων (συγκεκριμένα μέσω της εργασίας “Stop Signal”, κατά την οποία οι συμμετέχοντες έπρεπε να πατήσουν ένα πλήκτρο όσο το δυνατόν γρηγορότερα, ανταποκρινόμενοι σε συγκεκριμένες ενδείξεις χρώματος, ενώ έπρεπε να συγκρατήσουν το πάτημα του κουμπιού για άλλες ενδείξεις χρώματος).
Κατά τη διάρκεια της καταστολής των σκέψεων (στις δοκιμασίες «Μη Σκεφτείς»), η ροή αίματος ήταν μειωμένη στον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με τη μνήμη. Ο βαθμός αυτής της αλλαγής σχετίστηκε με τα επίπεδα του ανασταλτικού νευροδιαβιβαστή GABA. Οι συμμετέχοντες με υψηλότερη συγκέντρωση GABA, ειδικά στον ιππόκαμπο, έδειξαν επίσης μεγαλύτερη μείωση της ροής αίματος στην περιοχή αυτή.
Επιπλέον, ο βαθμός καταστολής της σκέψης συσχετίστηκε με την ποσότητα του GABA στον ιππόκαμπο (όχι ευρύτερα στον εγκέφαλο). Αυτά τα μοτίβα δεν παρατηρήθηκαν στην εργασία “Stop Signal”. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν με ισχυρό τρόπο ότι η ενεργοποίηση του GABA στον ιππόκαμπο διαδραματίζει έναν συγκεκριμένο ρόλο στην ικανότητα καταστολής των σκέψεων, βοηθώντας την περιοχή να μειώσει την ένταση της δραστηριότητάς της.
Τι προκαλεί την ανάμειξη του GABA κατά τη διάρκεια των δοκιμασιών «Μη Σκεφτείς;»
Προηγούμενες μελέτες υποδηλώνουν ότι η διαδικασία καταστολής της σκέψης περιλαμβάνει ένα σήμα που ξεκινάει από το ραχιοπλευρικό προμετωπιαίο φλοιό και όσο περισσότερο ενεργή είναι αυτή η μετωπική περιοχή του εγκεφάλου, τόσο πιο απενεργοποιημένος γίνεται ο ιππόκαμπος – η περιοχή ελέγχου του εγκεφάλου υποδεικνύει στον ιππόκαμπο να επιβραδύνει. Τα νέα ευρήματα δείχνουν ότι αυτή η «αρνητική σύνδεση», όπως είναι γνωστό, εξαρτάται από τον GABA. Για τους ανθρώπους με χαμηλή δραστηριότητα GABA στον ιππόκαμπο, αυτή η διαδικασία, η οποία φαίνεται να αποτελεί βασικό στοιχείο της καταστολής της σκέψης, δεν συμβαίνει.
Αυτά τα νέα ευρήματα έχουν επιπτώσεις στην κατανόηση των διαταραχών ψυχικής υγείας, υποδεικνύοντας ότι οι χαμηλότερες συγκεντρώσεις του GABA θα μπορούσαν να αποτελέσουν παράγοντα κινδύνου για ορισμένους ανθρώπους. Ωστόσο, η έρευνα είναι συσχετιστική, επομένως αυτό το συμπέρασμα θα πρέπει να ληφθεί δοκιμαστικά (δεδομένου ότι η αιτιότητα μπορεί να λειτουργεί και αντίστροφα, έτσι ώστε ο GABA μπορεί να είναι παθολογικά χαμηλός εξαιτίας της ύπαρξης ψυχολογικών προβλημάτων).
Επίσης, οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν όλοι ψυχικά υγιείς. Μελλοντικές έρευνες θα μπορούσαν να ελέγξουν τον αιτιώδη ρόλο της συγκέντρωσης του GABA στην περιοχή του ιππόκαμπου ως προς τις ανεξέλεγκτες σκέψεις (συμπεριλαμβανομένων και κλινικών δειγμάτων), καθώς και να καταστήσει σαφέστερη την κατανόησή μας για το ποιες ψυχολογικές επεμβάσεις θα είναι επωφελείς – πιθανότατα εκείνες που δεν τιθασεύουν μόνο την εμπλοκή των μετωπιαίων εγκεφαλικών περιοχών, αλλά εκείνες που επίσης παράγουν και μεταγενέστερες αλλαγές στην υγεία της περιοχής του ιππόκαμπου.
Η μελέτη αυτή αντιπροσωπεύει μια σημαντική ανακάλυψη στη γεφύρωση της νευροφυσιολογίας και της ψυχολογίας και φαίνεται πιθανό ότι η κατανόηση του ρόλου των μοριακών μηχανισμών στον ιππόκαμπο θα αποτελέσει ένα μέρος της λύσης που θα βοηθήσει τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του παρελθόντος τα οποία εξακολουθούν να βασανίζουν το παρόν τους.
Πηγή: digest.bps.org.uk
Έρευνα: Hippocampal GABA enables inhibitory control over unwanted thoughts
