Δρ. Καλλιόπη Μέγαρη

Déjà vu: «Κάπου το έχω ξαναδεί αυτό»

Déjà vu: «Κάπου το έχω ξαναδεί αυτό»

Δρ. Καλλιόπη Μέγαρη
άντρας στις γραμμές τρένου βιώνει Déjà vu: «Κάπου το έχει ξαναδεί αυτό»
Image credit: Priscilla Du Preez / unsplash.com

Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να εκτιμηθεί η σημασία της μνήμης είναι να συλλογιστούμε πως θα είναι να ζούμε χωρίς αυτήν.


Το φαινόμενο του déjà vu αναφέρεται στην αίσθηση ότι ένα γεγονός, μας είναι πολύ οικείο και πιστεύουμε ότι το έχουμε ξαναδεί και είναι ο συνδυασμός της γνώσης ότι δεν έχουμε ζήσει μια κατάσταση με το αίσθημα ότι την έχουμε ξαναζήσει (Thompson, 2004). Ο Neppe (1983, σελ. 3) αναφέρει σαν ορισμό του déjà vu οποιαδήποτε υποκειμενική ανάρμοστη εντύπωση οικειότητας μιας παρούσας εμπειρίας από ένα απροσδιόριστο παρελθόν.

Φαίνεται ότι το 60 % - 96% του πληθυσμού το έχει βιώσει, ενώ αυτοί που αναφέρουν ότι το έχουν βιώσει, το βιώνουν μια φορά το χρόνο (Warren-Guss et al., 2003). Έχει υποτεθεί, ότι η πρωταρχική αντίδραση σ’ αυτό, είναι η έκπληξη και η αίσθηση ότι ο χρόνος επιβραδύνεται.

Η συχνότητα του μειώνεται με την ηλικία, συνδέεται με το στρες και την κόπωση και έχει θετική σχέση με το κοινωνικό- οικονομικό επίπεδο και την εκπαίδευση. Όσο αυξάνονται τα χρόνια εκπαίδευσης και το κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο τόσο πιο συχνό είναι το déjà vu, ενώ το φύλο δεν βρέθηκε να επηρεάζει τη συχνότητα του. (Brown, 2003).

Αν και το déjà vu έχει συνδεθεί με την επιληψία κροταφικού λοβού και τη σχιζοφρένεια κάτι τέτοιο δεν έχει αποδειχτεί επαρκώς. Ο Thompson (2004) αναφέρει ότι οι λόγοι του επίμονου déjà vu είναι νευρολογικοί και μνημονικοί και περιγράφει μάλιστα τις περιπτώσεις τριών ασθενών του, στους δύο από τους οποίους δόθηκαν αντιψυχωτικά τα οποία μείωσαν τις παραισθήσεις αλλά όχι το déjà vu κάτι που συνηγορεί στο ότι είναι διαταραχή της μνήμης και όχι παραίσθηση.

Ο ίδιος αμφισβητεί ότι το déjà vu μειώνεται με την ηλικία και θεωρεί ότι αντίθετα, αυξάνεται και αναφέρει ότι «είναι κοινό σύμπτωμα αν και συχνά μη αναφερόμενο, σε ασθενείς με διαταραχές μνήμης» (Thompson, 2004 σελ.907).

Μέθοδοι μελέτης του Déjà vu

Το μεγαλύτερο όμως μέρος της έρευνας διεξάγεται κυρίως με τη βοήθεια της εκ των υστέρων σύντομης αποτίμησης του ρυθμού ανάπτυξης των συμβάντων déjà vu. Για να γίνει η αποτίμηση αυτή ζητείται από το άτομο να αναφέρει το αν είχε ποτέ εμπειρία déjà vu, καθώς και πόσο συχνά είχε παρόμοιες εμπειρίες. Στην ομάδα των εκ των υστέρων αναφορών για την μελέτη του déjà vu, συγκαταλέγονται επίσης και μεγαλύτερα ερωτηματολόγια, τα οποία περιλαμβάνουν ερωτήσεις για διαφορετικές καταστάσεις γύρω από την déjà vu εμπειρία.

Τα ερωτηματολόγια αυτά υποστηρίζεται ότι μπορούν να διευκρινίσουν πιο σύνθετες φυσικές και ψυχολογικές καταστάσεις γύρω από την εμπειρία του déjà vu. Τέτοιες καταστάσεις για παράδειγμα είναι ο ορισμός του πλαισίου και της συχνότητας του φαινομένου, οι προσωπικές καταστάσεις (πού και πότε το άτομο βίωσε την εμπειρία και τι έκανε τη συγκεκριμένη στιγμή), η φυσική κατάσταση του ατόμου (κόπωση, ύπαρξη θυμού, χρήση αλκοόλ), οι ψυχολογικές αντιδράσεις (συναισθήματα, αίσθηση του χρόνου, επίπεδο ενημερότητας), οι προσωπικές συνήθεις (συχνότητα ταξιδιών), καθώς και οι βοηθητικές ψυχολογικές διαστάσεις (μνήμη ονείρων) (Brown, 2003).

Déjà vu-Διαφορική Διάγνωση

Υπάρχουν συνδεόμενα χαρακτηριστικά που υποδεικνύουν κροταφική επιληψία, όπως αποσύνδεση, φόβος, επιγαστρική αύρα, οσφρητικές παραισθήσεις, απώλεια της συνείδησης ή μια κρίση παρουσία άλλων; Ή αυτά είναι χαρακτηριστικά ψυχιατρικής διαταραχής και συγκεκριμένα άγχους, κατάθλιψης ή ψύχωσης; Όταν δεν υπάρχουν άλλα πρόσθετα συμπτώματα πρέπει να γίνεται καρδιοαγγειακός και νευρολογικός έλεγχος με απεικονιστικές εγκεφάλου.

Αν το déjà vu είναι το μόνο σύμπτωμα και η διερεύνηση δείχνει φυσιολογικά ευρήματα τότε περιμένουμε τη μελλοντική εξέλιξη και δεν επιβαρύνουμε τον ασθενή με μια διάγνωση που μπορεί να είναι λανθασμένη (Warren-Gash et al., 2003).


Διαβάστε σχετικά: Déjà vu: δεν είναι αυτό που νομίζετε


Déjà vu και επιληψία

Φαίνεται ότι το déjà vu συνδέεται με κάποιες ασθένειες, με τη σχιζοφρένεια και την επιληψία.

Αναφέρονται τα ακόλουθα περιστατικά από τους Warren-Gash et al., (2003):

  • Ασθενής 36 ετών, γυναίκα με διάγνωση επιληψίας από τα 23 της χρόνια. Είχε δύο εμπειρίες κρίσεων: στην αρχή μικρές αύρες κάθε μέρα κατά τις οποίες είχε μια φοβερή αίσθηση déjà vu που εκλυόταν από μυρωδιές, τραγούδια, μουσική από την τηλεόραση αλλά μπορούσε να συμβεί σε οποιαδήποτε κατάσταση, οπουδήποτε. Αυτές διαρκούσαν ένα λεπτό ή περισσότερο κατά τη διάρκεια των οποίων, είχε έντονα αισθήματα οικειότητας για όλη την εμπειρία (παρά για μέρος της), που φαινόταν περίπου ίδια, όπως και μια μη αναγνωρίσιμη προηγούμενη περίπτωση. Κατά τη διάρκεια του déjà vu, είχε την αίσθηση ότι η εμπειρία της ήταν φανταστική, αν και δεν εμφάνιζε αποπροσωποποίηση. Όπως η πλειοψηφία των ασθενών μπορούσε να διακρίνει ανάμεσα στο επιληπτικό déjà vu και το φυσιολογικό déjà vu- «είναι διαφορετικό με την επιληψία: χειρότερο και πραγματικά εκφοβιστικό» Το προεξάρχον σύμπτωμα και συναίσθημα της ήταν ο φόβος και μετά ένοιωθε άδεια, άρρωστη και φοβισμένη. Μια φορά το μήνα είχε μια μεγάλη προσβολή «σαν το χειρότερο έργο τρόμου που μπορείς να φανταστείς», στην οποία έκλαιγε και επαναλάμβανε διαρκώς «είμαι τρομοκρατημένη». Αυτές οι προσβολές δευτερογενώς, γενικεύονταν σε τονικό-κλονικές κρίσεις. Δεν είχε συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης. Το ΗΕΓ έδειξε μια δεξιά μέτωπο -κροταφική εστία και η μαγνητική τομογραφία έδειξε ατροφία του δεξιού ιππόκαμπου και του κροταφικού λοβού (Warren-Gash et al., 2003).
  • Τα επιληπτικά επεισόδια déjà vu μιας άλλης 30χρονης γυναίκας, προαναγγελόταν από μια αίσθηση ευχάριστης προσδοκίας. Αυτό συνοδεύονταν από μια αίσθηση πίεσης στην κορυφή της μύτης, αύξηση των χτύπων της καρδιάς, παλλόμενη όραση και μια αίσθηση ιλίγγου αποσύνδεσης. Αισθανόταν «σαν να μην είμαι εκεί» και είχε μια μεταλλική γεύση στο στόμα. Διαρκούσαν ένα λεπτό ή παραπάνω και σαν επακόλουθο συχνά είχε βήχα (Warren-Gash et al., 2003).

Συμπεράσματα

Φαίνεται ότι οι παθολογικές καταστάσεις και «διαστρεβλώσεις της μνήμης προσφέρουν γόνιμο έδαφος για την συνεχή έρευνα χρήσιμων και συναρπαστικών ψυχολογικών φαινομένων» (Brown, 2003 σελ. 409). Όπου, τα δεδομένα τέτοιων ερευνών προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες που χρησιμεύουν στην όλο και πληρέστερη αντιμετώπιση των παθολογιών της μνήμης.

Ίσως ο καλύτερος τρόπος για να εκτιμηθεί η σημασία της μνήμης είναι να συλλογιστούμε πως θα είναι να ζούμε χωρίς αυτήν, γιατί η μνήμη δεν είναι ένα όργανο όπως η καρδιά αλλά ένας συνδυασμός συστημάτων που δουλεύουν μαζί και μας επιτρέπουν να μαθαίνουμε από το παρελθόν και να προβλέπουμε το μέλλον, δηλ. είναι ένα από τα πιο βασικά συστήματα επιβίωσης του ανθρώπου (Baddeley, 2003).


Βιβλιογραφία

  • Baddeley, A. (2003). Essentials of Human Memory. Hove: Psychology Press.
  • Brown, A. (2003). A Review of the Deja Vu Experience. Psychological Bulletin 129, (3), 394–413.
  • Neppe, V. M. (1983). The psychology of de´ja` vu: Have I been here before? Johannesburg, South Africa: Witwatersrand University Press.
  • Thompson, R.G., Moulin, C.J.A., Conway, M.A., & Jones, R.W. (2004). Persistent Deja` vu: A disorder of memory. International Journal of Geriatric Psychiatry 19, 906–90.
  • Warren-Gash, C., & Zeman, A. (2003). Déjà vu. Practical Neurology,3, p:106-109.

*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*

2. banner diafhmishs mypsychologist koino

Κάντε like στην σελίδα μας στο Facebook 
Ακολουθήστε μας στο Twitter 

Διαβαστε ακομη

Βρείτε μας στα...