Σύγχρονες επιστημονικές μελέτες για την προσωπικότητα διαπιστώνουν ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας μπορούν και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.
Έχετε κάνει ποτέ τεστ προσωπικότητας; Μπορεί να είναι προφανές ότι τα διαδικτυακά τεστ προσωπικότητας δεν είναι επιστημονικά, αλλά πολλά από τα «επιστημονικά» τεστ προσωπικότητας που χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσουν τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές μας, επίσης δεν υποστηρίζονται από έρευνες. Παρά το γεγονός ότι συνιστούν μία βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα τεστ επαγγελματικού προσανατολισμού που χρησιμοποιούνται από σχολεία και εταιρείες για να μας κατευθύνουν σε ιδανικές καριέρες, δεν προβλέπουν την επαγγελματική επιτυχία μας.
Πέρα από την έλλειψη επιστημονικής υποστήριξης, οι πιο δημοφιλείς προσεγγίσεις για την κατανόηση της προσωπικότητας είναι προβληματικές επειδή υποθέτουν ότι τα χαρακτηριστικά μας είναι στατικά: δηλαδή, η προσωπικότητα με την οποία γεννηθήκαμε είναι παγιωμένη. Ωστόσο, οι σύγχρονες επιστημονικές μελέτες για την προσωπικότητα ανακαλύπτουν ότι τα χαρακτηριστικά μπορούν και αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.
Η έρευνά μας επιβεβαιώνει αυτό που έχω δει στη δική μου εξέλιξη και στους θεραπευόμενους μου: Οι άνθρωποι μπορούν να δημιουργήσουν ηθελημένα τα χαρακτηριστικά που χρειάζονται για να είναι επιτυχημένοι στη ζωή που θέλουν. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη δημοφιλή πεποίθηση ότι ο τύπος της προσωπικότητάς σας, σάς τοποθετεί σε ένα πλαίσιο, υπαγορεύοντας ότι πρέπει να επιλέγετε συντρόφους, δραστηριότητες και καριέρες σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά σας.
Τι είναι και τι δεν είναι η προσωπικότητα
Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η προσωπικότητα είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος που σκέφτεστε, αισθάνεστε και συμπεριφέρεστε.
Είστε άτομο που τείνει να σκέφτεται πιο απαισιόδοξα για τις καταστάσεις στη ζωή σας ή είστε άνθρωπος που βλέπετε το ποτήρι είναι μισογεμάτο;
Έχετε την τάση να θυμώνετε όταν κάποιος σας κόβει το δρόμο στην κίνηση ή είναι πιο πιθανό να του δώσετε ένα ελαφρυντικό του τύπου «ίσως βιάζεται να πάει στο νοσοκομείο»;
Περιμένετε μέχρι την τελευταία στιγμή για να ολοκληρώσετε τις εργασίες σας ή τις προγραμματίζετε εκ των προτέρων;
Μπορείτε να αντιληφθείτε την προσωπικότητα ως μια συλλογή από «ταμπέλες» που συνοψίζουν τις απαντήσεις σας σε ερωτήσεις όπως αυτές. Ανάλογα με τις απαντήσεις σας, μπορεί να χαρακτηριστείτε ως αισιόδοξο, ενσυναισθητικό ή αξιόπιστο άτομο.
Οι έρευνες δείχνουν ότι όλες αυτές οι «ταμπέλες» μπορούν να συνοψιστούν σε πέντε γενικότερα χαρακτηριστικά, αυτά που οι ψυχολόγοι ευρηματικά ονομάζουν «Μοντέλο των 5 Παραγόντων».
Ήδη από τη δεκαετία του 1930, οι ψυχολόγοι «ξεσκόνισαν» ένα ολόκληρο λεξικό για να εξάγουν όλες τις λέξεις που περιγράφουν την ανθρώπινη φύση και τις ταξινόμησαν σε κατηγορίες με παρόμοιες θεματικές. Για παράδειγμα, ομαδοποίησαν λέξεις όπως «ευγενικός», «σκεπτόμενος» και «φιλικός». Διαπίστωσαν ότι χιλιάδες λέξεις μπορούσαν να αποδοθούν βάσει της ταξινόμησής τους σε πέντε χαρακτηριστικά: ο νευρωτισμός, η εξωστρέφεια, η ευσυνειδησία, η συνεργατικότητα και η διαθεσιμότητα σε εμπειρίες.
Τι δεν είναι η προσωπικότητα: Μπορεί να τη θεωρείτε ως τον πυρήνα του εαυτού σας. Σύμφωνα με τους επιστημονικούς ορισμούς, ωστόσο, η προσωπικότητα δεν είναι οι προτιμήσεις ή οι αποστροφές σας. Δεν είναι η αίσθηση του χιούμορ σας. Δεν είναι οι αξίες σας ή αυτό που θεωρείτε σημαντικό στη ζωή.
Με άλλα λόγια, η μετατόπιση των 5 Παραγόντων στα χαρακτηριστικά σας, δεν αλλάζει τον πυρήνα αυτού που είστε. Σημαίνει απλώς να μάθετε να ανταποκρίνεστε στις καταστάσεις της ζωής με διαφορετικές σκέψεις, συναισθήματα και συμπεριφορές.
Μπορείτε να αλλάξετε την προσωπικότητά σας;
Μπορεί να αλλάξει η προσωπικότητα; Θυμηθείτε, η προσωπικότητα είναι ο χαρακτηριστικός τρόπος σκέψης, συναισθημάτων και συμπεριφοράς ενός ατόμου. Και παρόλο που μπορεί να ακούγεται δύσκολο να αλλάξει η προσωπικότητα, οι άνθρωποι αλλάζουν συνεχώς τον τρόπο που σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται.
Ας υποθέσουμε ότι δεν είστε και πολύ αξιόπιστο άτομο. Αν αρχίσετε να σκέφτεστε ότι «το να είστε στην ώρα σας δείχνει στους άλλους ότι τους σέβεστε», αρχίζετε να αισθάνεστε υπερήφανοι όταν φτάνετε στο ραντεβού σας πριν από τους φίλους σας και υιοθετείτε νέες συμπεριφορές που αυξάνουν την συνέπειά σας, όπως το να βάζετε υπενθυμίσεις για τα ραντεβού σας κλπ., υιοθετώντας έτσι τα χαρακτηριστικά ενός αξιόπιστου ατόμου. Αν διατηρήσετε αυτές τις αλλαγές στη σκέψη, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές σας με την πάροδο του χρόνου μπορείτε να είστε αξιόπιστοι. Άρα έχετε καταφέρει να αλλάξετε την προσωπικότητά σας.
Τα δεδομένα επιβεβαιώνουν αυτή την άποψη. Σε γενικές γραμμές, η προσωπικότητα αλλάζει κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ατόμου. Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, τείνουν να βιώνουν λιγότερα αρνητικά συναισθήματα και περισσότερα θετικά, είναι πιο ευσυνείδητοι, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση στις θετικές σχέσεις και είναι λιγότερο επικριτικοί απέναντι στους άλλους.
Υπάρχει όμως και εδώ μεταβλητότητα. Μερικοί άνθρωποι αλλάζουν πολύ και κάποιοι άλλοι παραμένουν αρκετά σταθεροί. Επιπλέον, μελέτες, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου, που εξετάζουν αν οι παρεμβάσεις στην προσωπικότητα αλλάζουν τα χαρακτηριστικά με την πάροδο του χρόνου, διαπιστώνουν ότι οι άνθρωποι μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία αλλαγής της προσωπικότητας κάνοντας σκόπιμες διορθώσεις στη σκέψη και τη συμπεριφορά τους. Αυτές οι προσαρμογές μπορούν να οδηγήσουν σε ουσιαστική αλλαγή σε λιγότερο από 20 εβδομάδες, αντί για 20 χρόνια.
Πώς μπορείτε να καλλιεργήσετε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας που σας ταιριάζουν καλύτερα
Τα καλά νέα είναι ότι αυτές οι γνωσιακές-συμπεριφορικές τεχνικές είναι σχετικά απλές. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει την αλλαγή των μοτίβων σκέψης σας, αυτό είναι το γνωστικό κομμάτι. Πρέπει να αποκτήσετε επίγνωση των σκέψεών σας για να διαπιστώσετε αν σας κρατούν εγκλωβισμένους να ενεργείτε σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό σας. Για παράδειγμα, αν πιάνετε τον εαυτό σας να σκέφτεται ότι «οι άλλοι κοιτάζουν μόνο τον εαυτό τους», είναι πιθανό να συμπεριφέρεστε αμυντικά απέναντί στους.
Το συμπεριφορικό κομμάτι περιλαμβάνει τη συνειδητοποίηση της επίδρασης των δράσεων σας και τη δοκιμή νέων αποκρίσεων. Αν είστε αμυντικοί απέναντι σε άλλους ανθρώπους, εκείνοι πιθανότατα να αντιδράσουν αρνητικά απέναντί σας. Όταν απομακρύνονται ή σας επιτίθενται, για παράδειγμα, τότε επιβεβαιώνεται η πεποίθησή σας ότι δεν μπορείτε να εμπιστεύεστε τους άλλους. Αντίθετα, αν δοκιμάσετε να συμπεριφερθείτε πιο ανοιχτά – ίσως να μοιραστείτε με έναν συνάδελφο ότι δυσκολεύεστε με μια εργασία – έχετε την ευκαιρία να δείτε αν αυτό αλλάζει τον τρόπο που οι άλλοι συμπεριφέρονται απέναντί σας.
Αυτές οι γνωστικές-συμπεριφοριστικές στρατηγικές είναι τόσο αποτελεσματικές για την εκτόνωση της προσωπικότητας, επειδή η προσωπικότητα είναι απλώς ο χαρακτηριστικός τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς σας. Η συνεπής πραγματοποίηση αλλαγών στην αντίληψη και τις ενέργειές σας μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες συνήθειες που τελικά να οδηγήσουν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας που επιθυμείτε.
Με πληροφορίες από το The Conversation. Συγγραφέας: Laura Hood
