Μαθημένη ανημπόρια είναι η αντιλαμβανόμενη αδυναμία ενός ατόμου να αντιδράσει σε μια κατάσταση, επειδή ότι ό,τι και να κάνει θα είναι μάταιο.
Αυτή η αντίληψη δημιουργείται αν ένα άτομο βιώσει επανειλημμένα την αποτυχία, ή είναι ανίκανο να αναλάβει δράση για να αλλάξει μια δυσχερή γι συνθήκη, χωρίς να ευθύνεται το ίδιο γι’ αυτό αλλά επειδή το περιβάλλον είναι τέτοιο που του στερεί την δυνατότητα παρέμβασης.
Για παράδειγμα, ένας μαθητής με αδιάγνωστες μαθησιακές δυσκολίες που λαμβάνει τυπική εκπαίδευση χωρίς να υπάρχει κάποια υποστήριξη και προσαρμογή του εκπαιδευτικού υλικού στις ανάγκες του, είναι πιθανό να μην καταφέρει να ανταποκριθεί ικανοποιητικά στις τυπικές μαθησιακές απαιτήσεις.
Έτσι, βιώνει ματαίωση και μαθαίνει ότι η προσπάθεια που κάνει δεν αποδίδει. Μαθαίνει ότι η επίδοση του είναι έξω από τον έλεγχο του, οπότε είναι πιθανό να εγκαταλείψει την προσπάθεια, αφού αναμένει ότι δεν θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η θεωρία αυτή προτείνεται για να εξηγήσει την κατάθλιψη και άλλες διαταραχές. Ένα άτομο μπορεί να πιστεύει ότι η αποτυχία του είναι ολική (επηρεάζει κάθε πλευρά της ζωής του και του εαυτού του), μόνιμη και οφείλεται σε προσωπικές του αδυναμίες.
Έτσι, στην ψυχοθεραπεία μπορεί κανείς να βοηθήσει το άτομο να δει ότι η αποτυχία του εστιάζεται μόνο σε μια διάσταση της ζωής του, είναι προσωρινή και δεν έχει το ίδιο αποκλειστική ευθύνη γι’ αυτή, αλλά τα αίτια είναι και εξωτερικά, όπως οι συγκυρίες, οι διακρίσεις κ.α.
Βιβλιογραφία:
- Maier, S. F., & Seligman, M. E. (1976). Learned helplessness: theory and evidence. Journal of Experimental Psychology: general, 105(1), 3.
- Abramson, L. Y., Seligman, M. E., & Teasdale, J. D. (1978). Learned helplessness in humans: critique and reformulation. Journal of Abnormal Psychology, 87(1), 49.
Συγγραφέας: Ακριβή Ανδρινοπούλου, Προπτυχιακή φοιτήτρια Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
