Οι νευροεπιστήμονες ανακάλυψαν την αιτία που οι αγκαλιές μας κάνουν να νιώθουμε τόσο ευχάριστα, είτε αγκαλιάζουμε για να εκφράσουμε συμπαράσταση σε κάποιο αγαπημένο πρόσωπο που πονάει είτε για να δείξουμε στοργή.
Η αγκαλιά αναφέρεται συχνά ως ένας καλός τρόπος επίλυσης προβλημάτων. Βέβαια, οι αγκαλιές μπορούν να βοηθήσουν σε πολλές καταστάσεις, από την εκδήλωση εκτίμησης μέχρι την αντιμετώπιση της μοναξιάς και του εργασιακού στρες. Το άγγιγμα είναι, πράγματι, πολύ σημαντικό στις σχέσεις μας.
Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Άαλτο στη Φινλανδία πρόσφατα πήραν δείγμα από διάφορες ευρωπαϊκές χώρες και παρατήρησαν λίγο πολύ το ίδιο μοτίβο παντού: όσο πιο στενή είναι η σχέση με κάποιον τόσο μεγαλύτερο μέρος του σώματός μας επιτρέπεται να αγγίξει.
Οι Ευρωπαίοι δεν είναι πολύ θετικοί στην ιδέα να επιτρέψουν σε κάποιον ξένο να τους αγγίξει. Μια ευγενική χειραψία είναι ωραία, ώμοι και μπράτσα είναι εντάξει, αλλά το άγγιγμα οπουδήποτε αλλού είναι κάτι παραπάνω από απαγορευτικό. Για να κατανοήσουμε τι συμβαίνει όταν αγκαλιαζόμαστε, χρειάζεται να κάνουμε ένα βήμα πίσω στο παρελθόν μας ως πρωτεύοντα.
Οι πίθηκοι και οι μαϊμούδες δημιουργούν και διατηρούν τις φιλίες τους μέσω της κοινωνικής περιποίησης. Η περιποίηση είναι χρήσιμη για την απομάκρυνση περιττών στοιχείων από το τρίχωμα και το δέρμα, όμως η πραγματική της αποτελεσματικότητα προκύπτει από το αργό χάδι κατά μήκος της γούνας. Ακόμα το κάνουμε, σε κάποιο βαθμό, π.χ. όταν οι γονείς χαϊδεύουν τα μαλλιά των παιδιών τους. Επίσης, αυτός είναι ο λόγος που βρίσκουμε τις περιποιήσεις των κομμωτών μας τόσο χαλαρωτικές.
Το αργό χάιδεμα που περιλαμβάνεται στην περιποίηση πυροδοτεί μια συγκεκριμένη ομάδα νεύρων που βρίσκονται μόνο στο τριχωτό δέρμα και είναι αρκετά διαφορετικά από τα συνήθη νεύρα που μεταφέρουν πληροφορίες για το άγγιγμα, τον πόνο και την πίεση. Αυτοί οι νευρώνες ανταποκρίνονται μόνο στο απαλό και αργό χάιδεμα. Έχουν απευθείας σύνδεση με τον εγκέφαλο, όπου πυροδοτούν την απελευθέρωση ενδορφινών. Οι ενδορφίνες είναι νευροπεπτίδια, μικρά μόρια που χρησιμοποιούνται από τους νευρώνες στον εγκέφαλο για να στέλνουν μήνυμα ο ένας στον άλλο.
Επίσης, οι ενδορφίνες είναι μέρος του συστήματος που ελέγχει τον πόνο και έχουν μια αναλγητική επίδραση παρόμοια με αυτή των οπιοειδών. Οι ενδορφίνες έχουν στενή χημική σχέση με οπιοειδείς ουσίες όπως η μορφίνη, αλλά διαφέρουν σε δύο βασικά σημεία: είναι 30 φορές πιο αποτελεσματικές ως αναλγητικά από τη μορφίνη και δεν προκαλούν τόσο έντονο εθισμό όσο αυτή.
Οι ερευνητές χρησιμοποιούν ένα είδος εγκεφαλικής απεικόνισης που είναι γνωστό ως τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων (PET: Positron Εmission Tomography) για να δείξουν ότι το απαλό χάιδεμα του κορμού πυροδοτεί την απελευθέρωση ενός τεράστιου κύματος ενδορφινών στον ανθρώπινο εγκέφαλο, όπως η περιποίηση κάνει το ίδιο στους πιθήκους και στις μαϊμούδες.
Το αγκάλιασμα, με τις συμπεριφορές που το συνοδεύουν, όπως το άγγιγμα, το πείραγμα (ελαφρύ και γρήγορο χτύπημα) στο κεφάλι και το περιστασιακό χάιδεμα στα μαλλιά, είναι μια ανθρώπινη μορφή της περιποίησης των πρωτευόντων θηλαστικών και σχεδιάστηκε για τη δημιουργία και διατήρηση των σχέσεών μας.
Επειδή ο συναισθηματικός πόνος υφίσταται επεξεργασία στις ίδιες εγκεφαλικές περιοχές όπου γίνεται η επεξεργασία του σωματικού πόνου, οι ενδορφίνες καταλαγιάζουν τον ψυχικό μας πόνο. Γι’ αυτό μια αγκαλιά είναι παρηγορητική. Επίσης, οι ενδορφίνες ενεργοποιούν περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την ανταμοιβή, όπως ο κογχομετωπιαίος φλοιός (ακριβώς πάνω από τα μάτια), και αυτό μας κάνει να θέλουμε να επαναλάβουμε την εμπειρία.
Διαβάστε σχετικά: Αγκαλιά: Το καλύτερο φάρμακο άμεσης αγάπης και τρυφερότητας
Γι’ αυτό τον λόγο, η υπερβολική χρήση μορφίνης, που έχει παρόμοιες επιδράσεις, οδηγεί τους εξαρτημένους στην απώλεια του κοινωνικού ενδιαφέροντος: σαν αποτέλεσμα, λαμβάνουν τις αγκαλιές τεχνητά και δεν χρειάζονται την ανθρώπινη επαφή. Αυτές οι επιδράσεις των ενδορφινών προκαλούνται από την ωκυτοκίνη, ένα άλλο νευροπεπτίδιο που ομοίως τείνει να προκαλείται από τις αγκαλιές και έχει μικρές αναλγητικές ιδιότητες.
Η κύρια λειτουργία της ωκυτοκίνης συνδέεται με τη γαλουχία (η βασική δουλειά της είναι να διατηρεί την ισορροπία του ύδατος στο ανθρώπινο σώμα) και γ’ αυτό η εξέλιξη την έχει προσαρμόσει στα θηλαστικά για να δημιουργεί τα αισθήματα ζεστασιάς και σύνδεσης που σχετίζονται με τον θηλασμό και, κατ’ επέκταση, με κάθε μορφή σωματικής επαφής.
Η έκταση στην οποία η εμπειρία του αγκαλιάσματος μας προσφέρει ευχαρίστηση και μας βοηθάει να συσφίξουμε τις σχέσεις μας έχει μια βαθιά ψυχολογική συνιστώσα. Κάπου στους μετωπιαίους λοβούς του εγκεφάλου εδράζεται ο μηχανισμός που μπορεί να μετατρέψει το άγγιμα από κάτι ευχάριστο σε κάτι δυσάρεστο, εάν προσφέρεται από το λάθος άτομο. Αυτός είναι ο λόγος που μισούμε να είμαστε στριμωγμένοι στο ασανσέρ.
Απόδοση: Μαρία Φωτεινή Σκούπρα, Ψυχολόγος-Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεύτρια
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
