Οι συμπεριφορές που συνδέουμε με τον ναρκισσισμό είναι συνήθως αποδείξεις της απουσίας αγάπης για τον εαυτό. Ο κόσμος χρειάζεται περισσότερους ανθρώπους που χαρακτηρίζονται από υγιή ναρκισσισμό, τον έρωτα για τον εαυτό που αποτελεί τη βάση για την αγάπη προς τους άλλους ανθρώπους.
Το να χαρακτηρίζουμε κάποιον ναρκισσιστή έχει γίνει μία από τις μεγαλύτερες και πιο δελεαστικές προσβολές της εποχής. Πρόκειται για την τάση να βάζουμε ετικέτα σε οποιονδήποτε φέρεται με έπαρση, κομπάζει, έχει την πεποίθηση ότι χρήζει ιδιαίτερης μεταχείρισης καθώς και σε όποιον φαίνεται υπερβολικά ευχαριστημένος με την ύπαρξή του.
Μπορεί όμως να αναρωτιόμαστε εάν η λέξη ταιριάζει στους πομπώδεις και αλαζονικούς τύπους για τους οποίους τη χρησιμοποιούμε συνήθως, και πολύ περισσότερο, εάν πραγματικά κατανοούμε την προέλευση της λυπηρής συμπεριφοράς στην οποία αναφερόμαστε. Πίσω από την ενθουσιώδη χρήση του όρου, υπάρχει μια σιωπηρή θεωρία της ανθρώπινης φύσης: ότι οι άνθρωποι αναζητούν υπερβολική προσοχή, γίνονται επιδεικτικοί και έχουν μια τάση για στόμφο, όταν νιώθουν μια ξεχωριστή αγάπη γι’ αυτό που είναι.
Είναι η τεράστια αυτοεκτίμησή τους σε συνδυασμό με την έντονη υπερηφάνεια για οτιδήποτε κάνουν και είναι που βρίσκεται στη ρίζα της τάσης τους να μιλούν για τα επιτεύγματά τους και να προσπαθούν να εξασφαλίσουν τον θαυμασμό των ξένων.
Πρέπει να χτίσουμε έναν κόσμο που θα περιλαμβάνει όχι λιγότερους ανθρώπους που θα αγαπούν τον εαυτό τους αλλά πολύ περισσότερους, έναν κόσμο γεμάτο με αυτό που αποκαλούμε υγιή ναρκισσισμό.
Αλλά, με μια πιο κοντινή ματιά, φαίνεται ότι η πρόκληση και η προσπάθεια εντυπωσιασμού δεν μπορεί να προέρχονται από μια αίσθηση τελειότητας και έρωτα για τον εαυτό. Αυτοί τους οποίους αποκαλούμε ναρκισσιστές δεν έχουν και τόσο καλή ιδέα για τον εαυτό τους, καυχιούνται και επιδεικνύονται επειδή δεν μπορούν να βρουν έναν τρόπο να είναι ευχαριστημένοι με αυτό που είναι και καθοδηγούνται από τον τρόμο της δικής τους αορατότητας και μετριότητας.
Οι συμπεριφορές που συνδέουμε με τον ναρκισσισμό –η ματαιοδοξία, η απληστία, τα ψέματα– δεν είναι συμπτώματα της αγάπης για τον εαυτό, αλλά αποδείξεις της τραγικής και επικίνδυνης απουσίας της.
Ας θυμηθούμε τον αρχαίο ελληνικό μύθο από τον οποίο προέρχεται η λέξη. Ο Νάρκισσος, ήταν ένας κυνηγός στην Κεντρική Ελλάδα, πατέρας του οποίου ήταν ο θεός του ποταμού Κηφισός και μητέρα του η νύμφη Λειριόπη. Ο Νάρκισσος είχε μακριά σγουρά μαλλιά, έντονα γαλανά μάτια, ακηλίδωτο δέρμα και γεμάτα γοητευτικά χείλη.
Μια μέρα, καθώς περπατούσε δίπλα σε μια λιμνούλα, είδε την αντανάκλασή του και, μη μπορώντας να αναγνωρίσει τον εαυτό του, γοητεύτηκε από την εικόνα του. Δεν είχε ξαναδεί κάποιον τόσο γοητευτικό – και δεν μπορούσε να σταματήσει να είναι ερωτευμένος με τον εαυτό του, το πιο θαυμάσιο και μαγευτικό πλάσμα που είχε ποτέ αντικρίσει.
Διαβάστε σχετικά: Η λεπτή διαφορά ανάμεσα στην αυτοεκτίμηση και το ναρκισσισμό
Πλαισιωμένος με αυτό τον τρόπο, ο ναρκισσισμός ακούγεται παράλογος. Όμως, υποτιμητικά σχόλια μας κάνουν να χάνουμε τα οφέλη που είχαμε ως νέοι όταν μπορούσαμε να θαυμάζουμε τον εαυτό μας χωρίς επιφύλαξη, να περπατάμε καμαρωτά, να νιώθουμε απόλυτα σαν στο σπίτι μας μέσα στο πετσί μας και να ευχαριστιόμαστε τη θαυμάσια ύπαρξή μας. Πρέπει να υπάρχει κάτι σαν καλός ναρκισσισμός: μια κατάσταση όπου ο έρωτας για τον εαυτό μας συνιστά προαπαιτούμενη συνθήκη για να ξέρουμε πώς να αγαπάμε τους άλλους.
Πολλά προβλήματα δημιουργούνται από ανθρώπους που ενδόμυχα δεν μπορούν να πιστέψουν στην αξία τους, από ανθρώπους που μεγάλωσαν με μια έχθρα και μια ντροπή για αυτό που είναι – και οι οποίοι τώρα δεν μπορούν να σταματήσουν να διεκδικούν επίμονα την προσοχή που κάποτε στερήθηκαν.
Κάποιος πρέπει να έχει περιφρονηθεί πολύ για να φτάσει στο σημείο να του φαίνεται καλή ιδέα το να αφιερώσει τη ζωή του στην προσπάθεια να αποδείξει ότι αξίζει στα μάτια ξένων ανθρώπων. Αντίθετα, οι πραγματικά ικανοποιημένοι με τον εαυτό τους είναι εκείνοι που δεν έχουν αυτή την ανάγκη για θαυμασμό και γνωρίζουν πώς να λάβουν ικανοποίηση από την απλή, συνηθισμένη τους ύπαρξη.
Πρέπει να χτίσουμε έναν κόσμο που θα περιλαμβάνει όχι λιγότερους ανθρώπους που θα αγαπούν τον εαυτό τους αλλά πολύ περισσότερους, έναν κόσμο γεμάτο με αυτό που αποκαλούμε υγιή ναρκισσισμό.
Θα είμαστε σεμνοί και με αυτοπεποίθηση, έτοιμοι να δείξουμε ενδιαφέρον και προσοχή στους άλλους, δεν θα έχουμε ανάγκη τα περιττά στολίδια και την αναγνώριση, όταν θα μπορέσουμε να ατενίσουμε για λίγο τον εαυτό μας και να σκεφτούμε ότι είναι πράγματι ωραίος – αρκετά ωραίος για να μας παρακινήσει να βγούμε έξω και να αρχίσουμε να μοιράζουμε γενναιόδωρα καλοσύνη και ανιδιοτέλεια στους ανθρώπους γύρω μας.
Απόδοση: Μαρία Φωτεινή Σκούπρα, Ψυχολόγος-Γνωσιακή Συμπεριφορική θεραπεύτρια
Επιμέλεια: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
