Ο μεσημεριανός ύπνος μπορεί να είναι τελικά μια βιολογική ανάγκη ρυθμισμένη εν μέρει από τα γονίδιά μας και όχι μόνο συμπεριφορική και περιβαλλοντική επιλογή, σύμφωνα με μία έρευνα.
Το πόσο συχνά ένα άτομο κοιμάται κατά τη διάρκεια της ημέρας, αν το κάνει, ρυθμίζεται εν μέρει από τα γονίδιά του, σύμφωνα με μια νέα έρευνα που διεξήχθη από ερευνητές στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης (MGH) και που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications.
Σε αυτή την έρευνα, η μεγαλύτερη στο είδος της που διεξήχθη ποτέ, η ομάδα του MGH συνεργάστηκε με συναδέλφους από το Πανεπιστήμιο της Μούρθια στην Ισπανία και με πολλά άλλα ιδρύματα για να εντοπίσει δεκάδες περιοχές γονιδίων που διέπονται από την τάση του ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ανακάλυψαν, επίσης, βασικά στοιχεία που συνδέουν τις συνήθειες του ύπνου με την καρδιομεταβολική υγεία.
Ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι κάπως αμφιλεγόμενος, λέει ο διδάκτωρ Hassan Saeed Dashti του Κέντρου Γονιδιωματικής Ιατρικής του MGH, συν-επικεφαλής συγγραφέας της αναφοράς με τον Iyas Daghlas, φοιτητής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ (HMS). Ο Dashti σημειώνει ότι ορισμένες χώρες, όπου ο απογευματινός ύπνος αποτελεί μέρος του πολιτισμού (όπως η Ισπανία), τώρα αποθαρρύνουν τη συνήθεια.
Εν τω μεταξύ, ορισμένες εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής προωθούν τώρα τον ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας, ως τρόπο ενίσχυσης της παραγωγικότητας. Ήταν σημαντικό να προσπαθήσουμε να ξεμπερδέψουμε τα βιολογικά μονοπάτια που συμβάλλουν στο γιατί κοιμόμαστε, λέει ο Dashti.
Προηγουμένως, η επίσης ανώτερη συγγραφέας, η διδάκτωρ Richa Saxena, κύρια ερευνήτρια στο εργαστήριο Saxena του MGH, και οι συνάδελφοί της χρησιμοποίησαν τεράστιες βάσεις δεδομένων γενετικών και τρόπων ζωής για να μελετήσουν άλλες πτυχές του ύπνου. Συγκεκριμένα, η ομάδα έχει εντοπίσει γονίδια που σχετίζονται με τη διάρκεια του ύπνου, την αϋπνία και την τάση να ξυπνάει κάποιος νωρίς ή να ξενυχτάει.
Για να κατανοήσουν καλύτερα τη γενετική του ύπνου, η ομάδα της Saxena και η επίσης ανώτερη συγγραφέας διδάκτωρ Marta Garaulet, του τμήματος Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μούρθια, πραγματοποίησαν μια μελέτη συσχέτισης σε ολόκληρο το γονιδίωμα (GWAS), η οποία περιλαμβάνει ταχεία σάρωση από πλήρεις σειρές DNA, ή γονιδιώματα, πολλών ανθρώπων. Ο στόχος ενός GWAS είναι να εντοπίσει γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με μια συγκεκριμένη ασθένεια ή, σε αυτήν την περίπτωση, συνήθεια.
Για αυτήν τη μελέτη, οι ερευνητές του MGH και οι συνάδελφοί τους χρησιμοποίησαν δεδομένα από το UK Biobank, το οποίο περιλαμβάνει γενετικές πληροφορίες από 452.633 άτομα. Όλοι οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν, αν κοιμούνται κατά τη διάρκεια της ημέρας «ποτέ/σπάνια», «μερικές φορές» ή «συνήθως». Το GWAS εντόπισε 123 περιοχές στο ανθρώπινο γονιδίωμα που σχετίζονται με τον ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Ένα υποσύνολο των συμμετεχόντων φορούσαν οθόνες δραστηριότητας που ονομάζονται επιταχυνσιόμετρα, τα οποία παρέχουν δεδομένα σχετικά με την καθιστική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια της ημέρας, η οποία μπορεί να είναι ένας δείκτης για τον απογευματινό ύπνο. Αυτά τα αντικειμενικά δεδομένα έδειξαν ότι οι αυτοαναφορές για τον ύπνο ήταν ακριβείς. Αυτό μας έδωσε ένα επιπλέον επίπεδο εμπιστοσύνης, ότι αυτό που βρήκαμε είναι πραγματικό και όχι τεχνούργημα, λέει ο Dashti.
Αρκετά άλλα χαρακτηριστικά της έρευνας ενισχύουν τα αποτελέσματά της. Για παράδειγμα, οι ερευνητές αναπαρήγαγαν ανεξάρτητα τα ευρήματά τους σε μια ανάλυση γονιδιωμάτων 541.333 ατόμων που συλλέχθηκαν από τη “23 and ME”, την εταιρεία γενετικών δοκιμών καταναλωτών.
Επίσης, ένας σημαντικός αριθμός γονιδίων κοντά ή μέσα σε περιοχές που αναγνωρίζονται από το GWAS είναι ήδη γνωστό ότι παίζουν ρόλο στον ύπνο. Ένα παράδειγμα είναι το KSR2, ένα γονίδιο, το οποίο η ομάδα του MGH και οι συνεργάτες του είχαν βρει στο παρελθόν, ότι παίζει ρόλο στη ρύθμιση του ύπνου.
Ψάχνοντας βαθύτερα τα δεδομένα, η ομάδα εντόπισε τουλάχιστον τρεις πιθανούς μηχανισμούς που προωθούν τον ύπνο:
-
- Τάση προς ύπνο: Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται περισσότερο ύπνο από άλλους.
-
- Διαταραγμένος ύπνος: Ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να βοηθήσει στην κάλυψη της κακής ποιότητας ύπνου το προηγούμενο βράδυ.
-
- Ξύπνημα νωρίς το πρωί: Άτομα που ξυπνούν νωρίς μπορεί να αναπληρώσουν τον ύπνο κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Αυτό φανερώνει ότι ο ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας, έχει βιολογική αφετηρία και δεν είναι μόνο περιβαλλοντική ή συμπεριφορική επιλογή, λέει ο Dashti. Μερικοί από αυτούς τους υπότυπους συνδέονται με καρδιομεταβολικά προβλήματα υγείας, όπως η μεγάλη περιφέρεια της μέσης και η αυξημένη αρτηριακή πίεση, αν και απαιτείται περισσότερη έρευνα για αυτούς τους συσχετισμούς. Μελλοντική έρευνα μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη εξατομικευμένων συστάσεων για τον απογευματινό ύπνο, λέει η Garaulet.
Επιπλέον, αρκετές γονιδιακές παραλλαγές που συνδέονται με τον ύπνο είχαν ήδη συσχετιστεί με τη σηματοδότηση από ένα νευροπεπτίδιο που ονομάζεται ορεξίνη, το οποίο παίζει ρόλο στην αγρυπνία. Αυτή η κατεύθυνση είναι γνωστή και εμπλέκεται σε σπάνιες διαταραχές του ύπνου, όπως η ναρκοληψία, αλλά τα ευρήματά μας δείχνουν ότι μικρότερες διαταραχές σε αυτή την κατεύθυνση μπορούν να εξηγήσουν, γιατί μερικοί άνθρωποι κοιμούνται περισσότερο από άλλους, λέει ο Daghlas.
Πηγή: sciencedaily.com
Έρευνα: nature.com
Απόδοση: Ανδριανάκη Σοφία – μετάφραση και επιμέλεια ξενόγλωσσων άρθρων
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
