Ο φόβος του ταξιδιού, ή αλλιώς οδοφοβία, είναι ένα συγκεκριμένο είδος φοβίας που επηρεάζει πολλούς ανθρώπους όταν πρέπει να ταξιδέψουν μακριά από το σπίτι ή τα μέρη όπου νιώθουν ασφάλεια, και εκδηλώνεται με ποικίλα συμπτώματα.
Ο Σ. Φρόιντ εξομολογήθηκε στα γράμματά του ότι φοβόταν τα ταξίδια. Αποκάλεσε αυτού του είδους το άγχος «reiseangst», αν και σήμερα είναι γνωστό με άλλο όνομα. Ορίζεται ως μια κατάσταση που σχετίζεται με τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ).
Άγχος που προκαλείται όταν πρέπει να βρίσκεσαι μακριά από το σπίτι σου, από την πόλη σου, κι από όλα όσα γνωρίζεις. Φόβος στην ιδέα ότι κάτι μπορεί να σου συμβεί όταν βρίσκεσαι μακριά από το σπίτι. Ναυτία, εφίδρωση και ταχυπαλμία όταν μπαίνεις σε τρένο ή αεροπλάνο. Σου ακούγονται μη ρεαλιστικά όλα αυτά; Η οδοφοβία ή ο φόβος του ταξιδιού είναι στην πραγματικότητα μια διαταραχή που επηρεάζει ολόκληρη τη ζωή των ανθρώπων που υποφέρουν από αυτή.
Είναι αλήθεια ότι οι περισσότεροι άνθρωποι συνδυάζουν τα ταξίδια με την απόκτηση εμπειριών και προσπαθούν να φεύγουν όσο συχνότερα γίνεται. Το να ξεφεύγεις από τη ρουτίνα και να γνωρίζεις νέα μέρη μπορεί να είναι ένας τέλειος τρόπος για να χαλαρώσεις. Παρ’ όλ’ αυτά, κάποιοι άνθρωποι δεν το βλέπουν έτσι. Κάποιοι νιώθουν αληθινό πανικό στην ιδέα ότι θα αφήσουν πίσω ό,τι τους παρέχει μια αίσθηση ασφάλειας.
Μερικές φορές όμως τα ταξίδια είναι απαραίτητα, είτε για δουλειά είτε για οικογενειακούς λόγους. Σε μια τέτοια περίπτωση, το άγχος που νιώθει ένα άτομο που υποφέρει από αυτή τη φοβία μπορεί να είναι ιδιαίτερα εξουθενωτικό. Οι φοβίες μπορεί να είναι κάτι περίεργο γι’ αυτούς που δεν υποφέρουν από αυτές και δεν τις καταλαβαίνουν. Όμως, μπορεί να είναι καταστρεπτικές για εκείνους που ζουν με αυτές καθημερινά.
Οδοφοβία ή ο φόβος του ταξιδιού: ορισμός, συμπτώματα, αίτια και στρατηγικές αντιμετώπισης
Η οδοφοβία ή ο φόβος του ταξιδιού υπάρχει ως μέρος της ζωής εδώ και πολύ καιρό. Δεν νιώθουν όλοι ασφαλείς να αφήνουν τον χώρο όπου αισθάνονται άνετα. Το να μπαίνουν σε συγκεκριμένα μέσα μεταφοράς και να φτάνουν σε καινούρια, άγνωστα μέρη που δεν μπορούν να ελέγξουν μπορεί να κάνει τους ανθρώπους που υποφέρουν από αυτή τη φοβία να νιώσουν ανησυχία, άγχος και φόβο.
Αυτός είναι ένας συγκεκριμένος τύπος φοβίας που κατατάσσεται στο DSM-5 (Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, Πέμπτη Έκδοση). Είναι ένας παράλογος και παραλυτικός φόβος που μπορεί να περιορίσει τις κοινωνικές, προσωπικές και εργασιακές πλευρές της ζωής του ατόμου.
Η οδοφοβία μπορεί να επηρεάσει τα άτομα με διαφορετικούς τρόπους. Κάποιοι μπορεί να φοβούνται να χρησιμοποιήσουν συγκεκριμένα μέσα μετακίνησης. Άλλοι μπορεί να αγχώνονται και μόνο με τη σκέψη ότι φεύγουν μακριά από το σπίτι τους, και κάποιοι φοβούνται τα άγνωστα περιβάλλοντα. Προφανώς, πολλοί υποφέρουν από όλες αυτές τις πτυχές της φοβίας.
Αν και μπορεί να μοιάζει παράδοξο ότι σε κάποιους ανθρώπους δεν αρέσει να ταξιδεύουν, ας μην ξεχνάμε αυτό: οι φοβίες επηρεάζουν έναν στους 23 ανθρώπους. Είναι η πιο κοινή ψυχική διαταραχή, και πιθανότατα ξέρετε κάποιον που υποφέρει από μια φοβία που τον καταβάλλει.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Όπως με όλες τις φοβίες, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον φόβο για τα ταξίδια με βάση τα ποικίλα συναισθηματικά, γνωστικά και σωματικά συμπτώματα. Τα πιο συνηθισμένα είναι:
Συναισθηματικά συμπτώματα
-
- Φόβος να χρησιμοποιήσεις κάποιο ή όλα τα μέσα μετακίνησης που θα σε πάρουν μακριά από το σπίτι.
-
- Το αίσθημα ότι κάτι κακό θα συμβεί στο ταξίδι.
-
- Άγχος στη σκέψη ότι αφήνεις πίσω ό,τι θεωρείς ασφαλές.
-
- Ντροπή να πεις στους άλλους πώς νιώθεις.
Γνωστικά συμπτώματα
-
- Δυσκολία να οργανώσεις ό,τι σχετίζεται με το ταξίδι. Οι σκέψεις σου μπορεί να σε καταβάλουν όταν φτάσεις στο αεροδρόμιο ή στον σταθμό.
-
- Φαντάζεσαι χιλιάδες διαφορετικά αρνητικά σενάρια. Για παράδειγμα, ατυχήματα, ότι χάνεσαι στον δρόμο, ότι σε κλέβουν, ότι δεν βρίσκεις το ξενοδοχείο κτλ.
-
- Δυσκολεύεσαι να σκεφτείς κάτι άλλο για μέρες ή βδομάδες πριν το ταξίδι.
-
- Σύγχυση ή πνευματικό μπλοκάρισμα.
Σωματικά συμπτώματα
-
- Ναυτία
-
- Αναστάτωση ή πόνος στο στομάχι
-
- Εμετός
-
- Ταχυπαλμία
-
- Εφίδρωση
-
- Κρίση πανικού
Ποια είναι τα αίτια της οδοφοβίας;
Είναι περίπλοκο να εξηγήσουμε τα ακριβή αίτια μιας φοβίας. Έρευνες όπως αυτή από το Ινστιτούτο Νευροεπιστημών Timone, στη Γαλλία, δείχνουν ότι αυτές οι διαταραχές βασίζονται σε έναν από τους ακόλουθους δύο λόγους:
Οι φοβίες μπορεί να προέρχονται από ένα τραύμα. Για παράδειγμα, η οδοφοβία μπορεί να βασίζεται σε μια άσχημη εμπειρία, όπως να έχεις υπάρξει θύμα ή μάρτυρας τρομοκρατικού χτυπήματος σε προηγούμενο ταξίδι. Από την άλλη, μερικές φορές μια φοβία μπορεί να ξεκινήσει χωρίς συγκεκριμένο ή προφανή λόγο. Γενετικοί, αναπτυξιακοί, οικογενειακοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των φοβιών.
Πώς αντιμετωπίζεται αυτή η φοβία;
Η οδοφοβία τείνει να συσχετίζεται με άλλες φοβίες, όπως ο φόβος της πτήσης. Σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να συνδέεται και με την αγοραφοβία. Παρ’ όλ’ αυτά, συνήθως συνδέεται με τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ).
Τα άτομα που υποφέρουν από ΓΑΔ συχνά βρίσκονται σε περίπλοκες καταστάσεις τις οποίες δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να έχουν μια ακριβή διάγνωση. Σχετικά με τη θεραπεία, καλό είναι να χρησιμοποιούνται συγχρόνως διάφορες προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, η φαρμακευτική αγωγή για τον περιορισμό του άγχους μπορεί να βοηθήσει, παράλληλα με άλλες επιλογές αντιμετώπισης. Η ψυχοθεραπεία είναι επίσης βοηθητική. Οι ψυχολόγοι μπορούν να χρησιμοποιούν τις παρακάτω στρατηγικές:
-
- Προοδευτική έκθεση σε ό,τι ενεργοποιεί τη φοβία. Η θεραπεία έκθεσης φέρνει το άτομο σε επαφή με τις καταστάσεις που προκαλούν άγχος ώστε να βοηθήσει τον ασθενή να διαχειριστεί τα συναισθήματα και τις σκέψεις του. Αυτή η τεχνική είναι πιο επιτυχής όταν είναι μέρος της γνωστικής-συμπεριφορικής θεραπείας.
-
- Γνωστική αναδόμηση. Στοχεύει να καταπολεμήσει τις σκέψεις και τις ιδέες που καταβάλλουν το άτομο.
-
- Τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής.
Είναι σημαντικό να μην υποτιμούμε τον φόβο κάποιου, ειδικά όταν αρχίζει να επηρεάζει αρνητικά τη ζωή του. Όλες οι φοβίες είναι αποτέλεσμα αγχώδους διαταραχής που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Αν όχι, η ικανότητα του ατόμου να λειτουργεί κανονικά θα επηρεαστεί.
Έρευνα: Singh, Hemendra & Awayz, Hannah & Murali, Thyloth. (2017). An Unusual Case of Phobia: Hodophobia. The International Journal of Indian Psychology.
Απόδοση: Ισμήνη Τσοχαλή, επιμελήτρια κειμένων
Πηγή
*Απαγορεύεται ρητώς η αναπαραγωγή χωρίς προηγούμενη άδεια των υπευθύνων της ιστοσελίδας*
